Links front tegen promotiestudent
De minister heeft onlangs een voorstel gedaan voor een experiment van promotiestudenten. Deze kunnen promoveren, maar moeten wel collegegeld betalen. Tevens kunnen zij daarnaast ook nog ‘gewoon onderwijs’ volgens op de universiteit. In de Kamer zijn D66, SP en GroenLinks tegenstander van een experiment. De VVD en de minister zijn uitgesproken voorstanders.
Uiterst onwenselijk
Aan het begin van het Kamerdebat zette SP’er Jasper van Dijk zijn voornaamste bezwaar uiteen. “Ik vind dit experiment uiterst onwenselijk. Ik merk ook dat draagvlak voor dit voorstel minimaal is in de universitaire wereld. Er zijn al heel veel universiteiten die zich hebben uitgesproken tegen dit experiment. Als een medezeggenschapsraad op een universiteit zich uitspreekt tegen het experiment, is de minister het dan met mij eens dat dat experiment op die instelling geen doorgang moet vinden?”
Rik Grashoff (GL) gaf aan schouder aan schouder te staan met de SP. “Het laat niets aan duidelijkheid te wensen over: de fractie van GroenLinks heeft geen behoefte aan dit experiment. Een experiment doe je in de redelijke veronderstellingt dat dat ergens iets positiefa aan bijdraagt. Je gaat dan kijken of die veronderstelling in de werkelijkheid ook echt het geval is. Wel, wij zien geen enkele meerwaarde aan dit experiment. We zien alleen negatieve aspecten. Dan hoef je het hele experiment dus niet te doen.”
Stilstand en angst
Pieter Duisenberg (VVD) liet zich kennen als pleitbezorger voor een dergelijke proef. “Om ook even helemaal duidelijk te zijn: wij zijn groot voorstander van dit experiment. Er zijn meer promovendi nodig voor de kenniseconomie en wij willen daartoe meerdere wegen bewandelen. Vandaar dat wij ons ook hebben ingezet voor bijvoorbeeld industrial doctorates en dat wij ons nu inzetten voor promotiestudenten. De motie van de SP en D66 om dit experiment in te trekken staat gelijk aan stilstand en angst, maar dat zijn wij van deze twee partijen gewend.”
Paul van Meenen (D66) liet dat verwijt niet onbeantwoord. “Hier raken wij echt de kern. De VVD zegt wel dat zij voor vooruitgang staat, maar dat mag niks kosten. Uiteraard zijn wij het erover eens dat het goed zou zijn als er in Nederland meer promovendi waren, maar omdat de VVD de rekening daarvoor niet wil betalen, wordt er een systeem bedacht waarin je als student bij wijze van spreken collegegeld moet betalen en dan nog blij mag zijn dat je mag studeren.”
Duisenberg benadrukte dat Nederland op dit gebied achteroploopt in Europa. “Sterker nog, wij scharen ons in de huidige situatie naast een land als Bosnië-Herzegovina, terwijl 32 landen in Europa dit nieuwe systeem allang hebben. Als je dit systeem overneemt, sta je in hetzelfde rijtje als Finland, Duitsland, Noorwegen, Zwitserland, Zweden etcetera. Dit is dus helemaal geen nieuw systeem.”
Bestookt door linkse lobbygroepen
Duisenberg had dan ook wel een vermoeden waarom D66 tegen dit Europees toch gangbare stelsel is. “U wordt natuurlijk bestookt door linkse lobbygroepen, die zeggen dat het slecht is voor de werknemersrechten. Maar heel veel studenten kunnen juist hierdoor goed focussen op het doen van promotieonderzoek en zijn daarom blij met dit systeem.”
De minister legde nader uit waarom zij dit experiment noodzakelijk acht. “Laat ik beginnen met een paar algemene opmerkingen over het Nederlandse promotiestelsel. In de kern werkt dat goed, maar het heeft wel een aantal blinde vlekken. Die blinde vlekken kunnen niet binnen het huidige kader worden opgelost. Het stelsel vindt weinig aansluiting bij de maatschappij en de arbeidsmarkt. Wij leiden promovendi tegenwoordig vooral op voor een wetenschappelijke carrière, terwijl het gros van hen niet in de wetenschap gaat werken. Promotieonderwijs kan die verbinding met de samenleving leggen.”
Talent blijft niet onbenut
“Het promotieonderwijs is onderdeel van de derde cyclus, een derde cyclus die door de Bologna-landen gedeeld wordt. Daarvan zijn er drie die zo’n derde cyclus niet kennen. Dat zijn Nederland, Denemarken en Bosnië-Herzegovina. Ik moet constateren dat wij in Nederland nog te weinig halen uit de ontwikkeling van onze studenten tijdens die derde cyclus. Ik ben het met de heer Van Meenen oneens dat het Nederlandse promotiestelsel geen plekken biedt en talent onbenut laat. Het is niet zo dat ons onderzoek er slechter van wordt.”
Op de vraag van dce SP over instellingen die niet mee willen doen en medezeggenschapsraden die tegen zijn, reageerde Bussemaker zo: “Een uitspraak als ‘wij vinden het geen leuk idee; wij zijn van de SP en wij zijn het er niet mee eens’ is niet voldoende. Als de medezeggenschap heel goede redenen heeft waarom zij denkt dat iets bij een bepaalde universiteit niet adequaat zal uitpakken, weeg ik dat wel mee, want zo’n experiment werkt alleen als het op enig draagvlak binnen de organisatie kan rekenen.”
Bijl aan de wortel
Deze opmerking greep D66’er Van Meenen aan om de houding van de minister ook anderszins te kritiseren. “Volgens mij legt de minister hier zo ongeveer de bijl aan de wortels van de medezeggenschap. Zij gaat nu op de stoel van de bestuurder zitten. De bestuurder moet tot overeenstemming met zijn medezeggenschap komen. Als dat niet lukt, volgt daaruit niet dat er een geschil is; nee, dan is de minister aan zet en gaat zij in al haar wijsheid besluiten of die universiteit het al dan niet gaat doen.”
Van Meenen had eerder die dag nog een heel andere Bussemaker gezien, zo liet hij weten. “Die beweging is precies tegenovergesteld aan hetgeen zij vanochtend nog in de pers liet weten, namelijk dat zij de verantwoordelijkheid veel meer bij de instelling wil leggen. Ik vind het dus echt onbegrijpelijk dat de minister niet gewoon zegt: ‘ik heb vertrouwen in docenten en studenten. Als zij dit op hun universiteit een slecht idee vinden, moet het daar gewoon niet gebeuren.’ Dat is toch mensen hun verantwoordelijkheid geven?”
Volgende week dinsdag wordt in de Kamer gestemd de ingediende moties en het wetsvoorstel.
