Een breder perspectief dan de UvA
Op de UvA werd na maanden gesteggel de Commissie Democratisering gepresenteerd. Daar was ook de interim-rector Edgar du Perron aanwezig en deed een oproep aan de commissie. “We moeten het perspectief breder trekken. Het is niet alleen de UvA, potentieel is het bereik van deze commissie veel groter.”
Niet alleen voor de UvA interessant
“Politiek Den Haag heeft heel veel belangstelling voor wat wij hier op de UvA aan het doen zijn. Als we dat op een goede manier doen, dan is het werk van deze commissie niet tot de UvA beperkt. Dan geldt het voor alle universiteiten en hogescholen, ieder geval in heel Nederland. Het is heel belangrijk om je dat te realiseren.”
ScienceGuide sprak met de voorzitter van deze commissie, oud-LSVb voorzitter Lisa Westerveld.
Zij vertelt allereerst dat zij gevraagd is om deze functie op zich te nemen. “Ik kreeg een mail van de pre-commissie of ik wilde solliciteren en ik was hier een aantal keer geweest tijdens de bezetting. Ik heb toen ook met een aantal bezetters gesproken en denk dat ze daardoor op mij zijn uitgekomen.”
Westerveld zelf was dus al vroeg bij het studentenprotest in Amsterdam betrokken. “Ik houd mij al jaren bezig met het hoger onderwijs en merk dat daar heel moeilijk beweging in valt te krijgen. Je merkt dat veel mensen zeggen: ‘Het gaat niet de goede kant op in het hoger onderwijs.’”
“Iedere keer wordt dan gezegd: ‘De cultuur moet worden aangepast.’ Ik geloof daar niet zoveel van, want dat gebeurt vervolgens nooit. Daarom was het zo interessant dat docenten en studenten hier in Amsterdam wel echt in opstand kwamen. Toen dacht ik: ‘daar staat wel wat te gebeuren, ik wil daar bij zijn’.”
Studenten écht betrekken
Tijdens de presentatie werd de angst uitgesproken, dat de commissie tegengewerkt zou kunnen worden vanuit het CvB. De commissievoorzitter is duidelijk over de vraag of zij dan gaat oproepen tot protest. “Die vraag is mij ook gesteld door de sollicitatiecommissie en toen heb ik gezegd: ‘ja natuurlijk.’”
Deze commissie staat nog wel voor een grote uitdaging, erkent Westerveld. “Iedereen betrekken, ik weet niet of dat gaat lukken en of dat ook per se kan. De studentenpopulatie wisselt eens in de vijfenhalf jaar, dan is er weer een volledig nieuwe studentenpopulatie en daarom is het veel moeilijker studenten echt goed te betrekken bij beleid.”
“Daarnaast hebben we steeds meer te maken met een situatie waarbij de rechten van de medezeggenschap zijn afgenomen, waarbij studenten steeds sneller moeten studeren. Dat creëert ook minder betrokkenheid, want studenten moet wel hun studiepunten halen. Dit vind ik zo’n belangrijk onderwerp! Daar moeten we hier op de UvA eens goed over praten, want je moet je afvragen hoe dat bijdraagt aan de kwaliteit van het onderwijs. De kwaliteit van het onderwijs heeft te maken welke docent college geeft, maar ook met een mate van betrokkenheid van de studenten.”
De broekriem strakker aanhalen
Westerveld erkent dat dit niet een lokaal Amsterdams probleem is. “Landelijk, daar gaat de UvA niet over. Daar zit een minister die steeds meer bezig is om op veel plekken waar dat mogelijk is rendementsmaatregelen in te voeren. Een minister die altijd grote woorden heeft over de rechten van de medezeggenschap, maar vervolgens gebeurt er niets. De landelijke trend is heel erg ‘de broekriem strakker aanhalen’.”
“Die trend kan niet lokaal worden opgelost, maar je kunt wel lokaal het goede gesprek erover voeren. Ik denk wel dat Amsterdam een voorbeeld is voor andere plaatsen. Hier zijn studenten veel harder opgestaan dan op andere plekken. Kijk bijvoorbeeld bij mij in Nijmegen, daar begon vroeger altijd alles en horen we het afgelopen jaar steeds minder van.”
Klaar voor volgend collegejaar
Een einddatum voor ogen voor wanneer dit traject klaar moet zijn, ziet Lisa Westerveld wel voor zich, maar ook wel eventuele moeilijkheden. “We willen voor de start van het volgend collegejaar klaar zijn. Dat is het streven, maar er zit nog wel een organisatorisch aspect aan: een referendum. Dat willen we echt proberen. De vraag is of dat gaat lukken.”
“We willen een aantal adviezen voorleggen aan de academische gemeenschap en daar komt een referendum over. Dat noemen we dan ook een raadpleging, ik heb te weinig verstand van referenda om te nu te zien hoe dat in de praktijk eruit moet gaan zien, maar we willen gewoon dat mensen op de UvA iets over onze voorstellen kunnen zeggen. Daar zit wel een organisatie aan vast en dat is de reden dat ik niet weet, of het gaat lukken voor de zomer.”
Deze week zijn ook de vacaturemeldingen uitgegaan voor een nieuwe rector en collegevoorzitter van de UvA. De commissie weet volgens de oud-LSVb-voorzitter niet hoe hier precies mee om te gaan. “Dat is ook nog een gevoeligheid in onze aanpak. Allereerst, ik moet zelfs nog kennismaken met het huidige College van Bestuur, zelfs Edgar du Perron heb ik nog niet ontmoet. Wij gaan ons niet bemoeien met de benoeming. Dat is iets voor de huidige medezeggenschap.”
“Ik heb me wel verbaasd over de sollicitatiecommissie: van de negen mensen is er maar één een vrouw. Ik keek daar van op. Diversiteit is voor onze commissie heel belangrijk is en krijgt juist extra aandacht, daar hebben we een speciaal lid voor aangesteld.”
Gekozen rector geen uitgemaakte zaak
Westerveld weet nog niet of de commissie iets gaat zeggen over een governancemodel met een gekozen rector. “Ik vind het een interessante suggestie, maar hier heb ik me nooit zo mee beziggehouden. Ik heb best wel ideeën over medezeggenschap en hoe dat eruit moet zien. Ik heb dat ook al heel vaak in stukken geschreven, zoals op ScienceGuide waarin ik zeg dat de rechten van studenten en personeel veel uitgebreider zouden moeten zijn en dat bestuurders beter moeten luisteren. Maar ik heb me nooit echt verdiept wat de voor- of nadelen zijn van een verkozen rector. Dus daar nu iets over te roepen, vind ik een lastige.”
Bij de toonhoogte van het debat gaat voor haar wel een vergelijking met haar LSVb-verleden. “Ik weet niet of we als commissie moeten ‘verbinden’ tussen actiegroepen en de rest van de academische gemeenschap, maar er moeten wel straks ideeën liggen waar iedereen mee kan leven. Dat wordt een uitdaging, omdat je merkt dat heel veel mensen hetzelfde willen, maar op heel andere manieren. Dat kan elkaar versterken, maar het kan elkaar ook verzwakken.”
“Datzelfde geldt eigenlijk ook wel een klein beetje bij wat je landelijk ziet tussen ISO en LSVb. Daar zie je, dat het ISO wat ‘gematigder’ is dan de LSVb, maar als je elkaars strategieën goed afstemt dan kun je veel met elkaar bereiken. Je merkt heel vaak dat men juist tegen elkaar wordt uitgespeeld. Je moet er daarom voor zorgen dat als je hetzelfde doel voor ogen hebt, je elkaar daarbij dan in je waarde laat.”
Kennis voor Den Haag
“Wij gaan Den Haag in het geheel van ons werk en de discussie consulteren. Een aantal Kamerleden heeft al tegen mij gezegd dat ze benieuwd zijn wat er uit deze commissie komt. Je wilt natuurlijk wel kijken wat er mogelijk is. Wij kunnen oplossingen bedenken die binnen de huidige wetgeving passen. Daartoe zijn heel veel mogelijkheden! De wet laat heel wat vrijheid aan instellingen, en dan vind ik het echt interessant om van die Kamerleden te horen hoe ver zij dan zouden willen gaan. Waarom zouden zij ook niet wettelijk een aantal zaken willen toelichten om die ruimte verder te versterken?”
“Op dit moment wordt deze vrijheid binnen de wet vooral door bestuurders ingevuld. Ik ben er zelf best wel voor dat een aantal zaken in de wet strakker wordt geregeld. Zo heeft Jasper van Dijk van de SP een voorstel gedaan in die richting. Lang niet alles wat hij zegt is uitvoerbaar, maar een aantal voorstellen is dat wel. Bijvoorbeeld de versterking van de opleidingscommissies, waar ook al in de Tweede Kamer over is gesproken. Dat zijn zaken waar ook een Pieter Duisenberg van de VVD voor openstaat.”
Westerveld moet erkennen dat de positie van de HvA als partner in het hoger onderwijsbestuur van de UvA onderbelicht blijft. “De HvA wordt minder meegenomen. We hebben dat wel opgenomen in het werkplan, het staat er nog wat vaag. We hebben nog niet bediscussieerd wat we doen met de HvA. Het is toch wel een hele andere instelling dan de UvA.”
“Het is ook maar de vraag of de mensen bij de HvA op ons zitten te wachten. Ik weet er nu te weinig van om te zeggen hoe en of we gaan kijken bij de HvA of daar dingen ook beter kunnen. Dat moeten we de eerstvolgende keer dat we bij elkaar komen als commissie maar eens op tafel leggen.”
