Zelfstandig blijven met technologie
In zijn werk als onderzoeker bij Fontys Paramedische Hogeschool en Tilburg University zet Peek zich in voor kennisdeling die voortbouwen kan op de resultaten van zijn promotieonderzoek naar de acceptatie van technologie door zelfstandig wonende ouderen. Reeds nu woont al 95% van de 65-plussers thuis, oftewel bijna 2,8 miljoen mensen. Als gevolg van het overheidsbeleid daalt het aantal ouderen in een verzorgings- of verpleeghuis.
Dat heeft aanzienlijke gevolgen voor zowel de betrokken burgers, als de zorgsector en de opleidingen die zich daar op richten. Martin van Rijn zei daarover tegen ScienceGuide: “De professionals zeiden tegen mij dat ze bij deze grote veranderingsprocessen ook grote veranderingen in hun vak zagen. Bijvoorbeeld: de technologische veranderingen hebben daar grote impact op, maar de professionals benadrukken terecht dat je het ‘zorg’ aspect van de zorg daarmee niet kunt vervangen. Wel beter maken, meer maatwerk, effectiever. Ze willen daarom met de technologie tegelijk de ruimte voor die andere deskundigheid groter maken.”
Aangenaam én ongemak
Peek en zijn collega’s gaan er daarbij in de praktijk vanuit, dat ouderen vaak graag zelfstandig blijven, maar dat zelfstandig wonen is niet altijd even makkelijk. Een derde van de 65-plussers ervaart beperkingen bij het uitvoeren van dagelijkse handelingen (zoals douchen, maaltijden bereiden, traplopen). Bij 75-plussers heeft de helft deze problemen.
De Fontys-onderzoekers zien in dat verband dat nieuwe technologie het leven van deze ouderen een stuk aangenamer kan maken, maar het kan ook ingewikkeld zijn en zorgen voor ongemak. Tegenwoordig wordt er veel verwacht van technologie als hulpmiddel om ouderen te helpen bij het zelfstandig wonen. Maar wat zorgt er nu voor dat een ouder iemand technologie in huis neemt of krijgt? En wat zorgt ervoor dat hij of zij technologie wil en kan gebruiken?
“Er zijn veel nieuwe combinaties van onderwijs en zorg in gang gezet,” ziet ook Van Rijn. “Dat is van onderop gebeurd en wordt nu ook zo aangewakkerd. Dit wijst erop dat men in zowel MBO en HBO als de zorginstellingen zijn nek uitsteekt. Dat moet ook. Wil je dit dichtbij de praktijk en de behoeften aan zorg van mensen organiseren, dan moeten zij wel zelf de nek uitsteken.”
Peek en de zijnen hebben in dit verband tussen 2012 en 2015 een groep van 50 zelfstandig wonende 70-plussers bezocht, bevraagd en gevolgd in hun technologiegebruik. Het resultaat van het onderzoek geeft een compleet beeld van welke factoren en wie er van invloed zijn op het technologiegebruik door thuiswonende ouderen.
Vertaling naar praktijk
De resultaten van het onderzoek zijn uitgewerkt in onder meer een verdere concretisering naar onderwijsmaterialen voor zowel zorg/welzijn- als techniekgeoriënteerde opleidingen op MBO- en HBO-niveau en voor bij- en nascholing van professionals. Daarnaast is een prototype ontwikkeld voor een gespreksleidraad ‘Technologie Thuis’ die ouderen zelf, maar ook familie/mantelzorgers en hulpverleners kunnen gebruiken om inzicht te krijgen in eventuele weerstanden tegen het gebruik van technologie en de mogelijke oplossingen daarvoor.
Het promotieonderzoek van Sebastiaan Peek is uitgevoerd binnen het Fontys lectoraat Health, Innovations & Technology, in opdracht van het consortium ‘Langer thuis, wat haal je in huis’. Dit consortium bestaat naast Fontys Paramedische Hogeschool en Tranzo/Tilburg University uit: Savant Zorg, Seniorenraad Helmond, Fontys Hogeschool ICT, gemeente Helmond, ROC ter Aa, Summa Zorg, Summa Techniek, Summa Welzijn, LEVgroep, Zorgboog, OTIB, Vertizon en Simpact.
