Blik op 2017 nog vaag
De politieke partijen stellen hun verkiezingsprogramma’s op. Het CPB rekent de marges al voor die een komend kabinet in acht zou moeten nemen. Grote sectoren positioneren zich en vragen aandacht voor hun gewicht en relevantie. Zorg, veiligheid en onderzeeboten zetten zichzelf hoog op de agenda. De pensioenindustrie benut Draghi’s rentebeleid om de stormvlag te hijsen, de topsectoren benutten hun evaluatie om continuïteit en innovatie-investeringen tegelijk te claimen.
Hoger onderwijs heeft kaarten verspeeld
HBO en WO zijn stil. Obligate bepleiters van ‘meer geld voor onderwijs’ zijn ook stil. De zwijgzaamheid van SP en D66 op de ’10 miljard’ van PvdA-leider Samsom is eloquent. Bonden en Onderwijscoöperatie zijn stil en keren het debat over leraarschap en inhoud opvallend genoeg vooral de rug toe. Alsof ze er welbewust nu even niet bij willen zijn.
De reden is eenvoudig. Met het studievoorschot heeft het hoger onderwijs zijn kaarten verspeeld. Volgens Bussemaker heeft zij met de coalitie van VVD, PvdA, D66 en GroenLinks aan HBO en WO maar liefst €1 miljard extra geleverd. Daar bovenop nog veel meer eisen als collectieve investering zou óf een illusionistisch egocentrisme uitstralen óf de erkenning dat die investering uit de afschaffing van de basisbeurs de facto nog weinig voorstelt. Beide zal slecht vallen bij die coalitie.
Dit verklaart waarom de €1 miljard die Louise Gunning namens de NWA nu claimt zowel doodgezwegen wordt, als weinig onderbouwd is. Gunning formuleerde die eis in de vorm van twee blokken van een half miljard voor het wegwerken van achterstanden in onder meer talentontwikkeling en voor intensievere toepassingsmogelijkheden van R&D. Beide lijken niet erg doordacht.
Om na ‘Veerman’ en het studievoorschot-geld extra’s te eisen voor achterstanden in HBO en WO – zonder heldere lacunes aan te wijzen – zal niet snel overtuigen. Extra’s voor toepassingen zullen primair via de topsectoren en wellicht de Centres of Expertise steun vinden, maar niet via de NWA. De universiteiten en hogescholen bleken van deze claim vanuit de Wetenschapsagenda ook niet echt op de hoogte, verneemt ScienceGuide.
Eigen koers van universiteiten
Naast het studievoorschot vormt ook de situatie rond de prestatieafspraken een heikel punt voor een HO-claim op langere termijn investeringen. De evaluatie staat nog uit en vooral de hogescholen vrezen de impact daarvan op een mogelijke investeringseis. Hen is de afgesproken verbeteringen rond uitval en studiesucces niet of zeer beperkt gelukt. Dat zou weinig helpen bij het vragen om extra geld voor de periode 2018-2022.
De universiteiten gaan hier een eigen koers varen. Zij komen binnenkort met een contrasterend beeld naar buiten. Het WO heeft zijn rendementsafspraken in ruime mate gerealiseerd en zal wijzen op de gunstige impact van hun extra inzet op het universitaire onderwijs voor het studiesucces van hun studenten. Het verschil met de HBO-collega’s zal men daarbij niet wegmoffelen, omdat het de universiteiten als effectief publiek investeringsdoel extra glans zal geven.
In de eigen kring neemt dit de zorgen allerminst weg, dat HBO en WO de boot dreigen te missen voor de komende kabinetsperiode. Men ligt daar bovenop ook nog gedurig onder vuur wegens de vermeende zwakke prestaties bij de opleiding van leraren: het zijn er te weinig en onvoldoende van het hoogste niveau, zo klinkt alom. De bitse reactie van de Vereniging Hogescholen naar VO-raad-voorman Paul Rosenmöller is mede daardoor ingegeven.
“Dat zogeheten miljard uit de studiebeurzen is al drie keer uitgegeven bovendien. Zonder enig overleg heeft Bussemaker dat al beloofd voor het benoemen van 4000 docenten, die we misschien helemaal niet nodig zullen hebben na 2020. De partijen neigen ernaar eerder een miljard extra door te schuiven naar Defensie, ook om gedoogsteun van CU en SGP te krijgen in de Senaat bijvoorbeeld. Het hoger onderwijs kon weleens te laat zijn zaakjes op orde hebben om nu nog potten te kunnen breken,” zegt een WO-lobbyist tegen ScienceGuide.
