Exporteer het poldermodel
“It is great to be back!” Premier Rutte veroverde de Hannover Messe met een zelfde enthousiasme als in 2014, toen hij met Angela Merkel deze opende. Nederland was destijds voor het eerst sinds 1991 het partnerland en PBT en ScienceGuide waagden een kennisprogramma met HBO en WO. Dat groeide uit tot de Wissenstag, de kennisdag die nu de Messe opent ditmaal zelfs samen met de USA STEM Education Coalition.
Wie niet sterk is, moet slim zijn
Rutte opende dit met een vurig verhaal en een nog pittiger Q&A met de stampvolle Forum 1 van ‘Global Business & Markets’ hij onderstreepte dat de kennis van vandaag de technologie van straks als showcase op de Messe laat zien. Die technologische ontwikkelingen leggen de basis voor de groei, welvaart en kansen van de toekomst. “Als je niet sterk bent, moet je slim zijn,” was dan ook zijn motto voor Nederland.
Slim word je door kennis te delen in plaats van op te potten en af te sluiten. De triple helix slaagt vanwege het adagium “two minds are more than one,” aldus Rutte. Daarom begon juist Nederland in 2014 met het kennisthema op de Messe. “De Wissenstag is hier terecht opnieuw. Het model van de triple helix trekt hiermee internationaal de aandacht. Moge de Wissenstag hier nog lang blijven komen!” zei hij en lokte een groot applaus uit.
Interactief als dit programma steeds is, leidde Farid Tabarki een Q&A-sessie van de premier met de zaal. Hij gaf zelf het startschot. “U begon uw politieke loopbaan als bewindsman voor hoger onderwijs, zeer relevant voor deze kennisdag. Wat leerde u in die rol dat voor vandaag en de Messe essentieel is gebleven?”
Convening power
Rutte grijnsde en zei: “Allereerst als liberaal, dat onze filosofie de goede antwoorden biedt. Het HBO- en WO-beleid liet zien dat een overheid afstandelijk moet blijven, ruimte moet geven aan het talent en instellingen om zich te ontplooien.”
“De overheid heeft daarbij belangrijke taken, vergis je niet. Faciliteren van talent en vernuft, weinige maar wel slimme regelgeving, lage lasten en vooral mensen samenbrengen en aanmoedigen. Dat is nu ik premier ben alleen maar sterker geworden, merk ik. Je hebt als minister-president boven alles een ‘convening power’. Die zet ik naar de kennissector zeker in waar ik kan.”
“Daarmee draag ik bij aan de ambitie om hier cultuurveranderingen in gang te zetten, ambitie te laten groeien. Onlangs was ik met Neelie Kroes in Silicon Valley om de startup-cultuur daar te leren kennen. Men is daar heel positief over Nederland, maar dat neemt niet weg dat die cultuur anders is dan de onze. Daar kun je van leren, vind ik. Die ‘convening power’ zet ik in om dat aan te wakkeren.”
‘Wat valt daar dan te leren?’ was direct de vraag van de zaal. “Amerikaanse bedrijven denken groot. ‘Wij gaan hier, met dit ding of product, het verschil maken.’ Wij doen dat toch minder. Wij zeggen ‘in deze niche zie ik wel een paar kansen’. Ook startups in Amerika durven groot te denken en durven ook van hun fouten te leren.”
“Lukt iets niet meteen goed, dan is dat een reden dingen beter te maken en uit te proberen. Desnoods nog een keer en nog een keer het verschil proberen te maken. Noem het een can-do-mentaliteit ook bij financiers trouwens. Bij ons is het dan toch gauw dat men gaat denken in termen van falen en mislukking. Dit verandert wel merk ik. Het is sexy om starter te zijn, ondernemerschap is weer Nederlands aan het worden, ook onder hoog opgeleide mensen.”
De topsectoren leveren
Vanuit semiconductor bedrijf NXP kwam de vraag welke succesfactoren de triple helix volgens de premier het meest kunnen aanwakkeren. “Openheid en intens samenwerken, kennis delen in plaats van oppotten.” Rutte erkende “niets te hebben gezien in het idee van de topsectoren. Ik geloofde daar niet in. Maxime Verhagen wilde het. Dus ik zei tegen hem: ‘jij wordt minister van EZ, als dit moet volgens jou ga ik je niet tegenhouden’. Ik had ongelijk, zeg ik nu. Hij had gelijk. De topsectoren leveren. De triple helix zit daar volop in en staat er achter.” Hij had wel een zorgpunt. “Ze moeten geen closed shop worden, geen cosy together van de TTI’s, TNO en universiteiten. Hou ze openminded en open voor nieuwe thema’s in plaats van dat ze beschermingsconstructies worden voor de verschillende sectoren.”
“Ik daag de topsectoren daarom steeds uit het MKB erbij te halen. De kennis daar, vaak ook binnen startups, moeten ze veel sterker er in trekken. Topsectoren en triple helix gaan niet blijven lukken als het onderonsjes blijken van een paar grote spelers.”
“Een voorbeeld heel recent liet dat nog eens zien. Vorige week was ik met Vize-Kanzler Sigmar Gabriel in Brainport, ook bij u van NXP. Die was verbluft hoe iedereen in die slimste regio op de wereld elkaar opzoekt, en samen innoveert. Dat leidt tot een gedurige stroom van vondsten en vooral van vele nieuwe toepassingen daarvan in een breed terrein. Dat lukt alleen door openheid naar elkaar.”
De nieuwe internationaliseringsman van NWO vroeg Rutte naar hun beider liefde voor New York en voegde er waarschuwend aan toe dat hij oud-redacteur van ScienceGuide was. Als Rutte iets mocht meenemen uit die stad en het partnerland 2016, wat was dat? “Nou pas ik dus wel even op,” riep Rutte lachend. Zijn antwoord was des te verrassender.
Ronde tafels in het Witte Huis
“Samenwerken kun je in Nederland leren, dat zag Sigmar Gabriel al. In Amerika gebeurt dit zeker ook, het Witte Huis zet dat flink aan. De president roept mensen bij zich, in ronde tafels en dergelijke. Dat is toch vooral niveau Chefsache. Een tikje posh als ik zo vrij mag zijn dat te zeggen. Nederland kan dat concrete hands on samenwerken van de triple helix veel meer exporteren als succesmodel dus.”
“Nou jouw vraag nog. Ik zou die can do mentaliteit graag meenemen, maar dan vooral een bijzonder aspect daarvan. Mijn zus woont in Amerika en vrienden van haar begonnen een eigen bedrijf. Niet alles wilde meteen lukken, na een tijd moesten ze zelfs hun huis uit en gingen opnieuw beginnen. Iedereen in hun vriendenkring bleef hun kameraad, hun netwerk en community bleef hen steunen, met hen omgaan en meeleven. Ik vermoed dat dit bij ons, in Europa toch vaak een beetje anders gaat. Dat zouden we best meer van de Amerikanen mogen overnemen.”
Zorgen om kennistekorten
SER-voorzitter Mariëtte Hamer haakte aan bij de skills-strategie die zij met de OECD gaat ontwikkelen en agendeerde het vraagstuk van de kennistekorten. Ook in Duitsland en Amerika zoekt men naarstig ‘Facharbeiter’, ‘STEM-talent’ en mensen met 21st century skills. Rutte vertelde, dat hij dit net als Angela Merkel steeds weer als zorgpunt en topprioriteit tegenkomt. “Bij R&D-instellingen, bij bedrijven, aan elke internationale tafel weer. Gisteren hadden wij een diner ter voorbereiding op deze Messe en ook toen ging het er weer over. Terecht natuurlijk.”
“Onderwijs, vorming, mensen naar hun hoogste niveau tillen, onderwijs dus. Dat hoor je dan voortdurend. Ik heb bij dat diner toch maar doorgedrukt dat we het dan wel over tweerichtingsverkeer moeten hebben. Meer investeringen vanuit de overheid prima. Maar wel ook meer inspiratie naar mensen vanuit de beroepspraktijk. Help dan wel de bèta-technische banen attractief te zijn, sexy zo u wilt. Laat vooral zien dat juist zulke banen de doorbraak in loopbanen kunnen zijn naar leiderschapsrollen, naar functies met veel verantwoordelijkheid en kansen.”
“Dat lukt alleen als u heel concreet te werk gaat. NXP ik had het er net al over, doet zulke dingen in Brainport. Veel bedrijven hier doen dat al. Daar moet nog een schep bovenop, vooral naar het VO, naar het MBO en HBO!” U leest de speech van de premier ter opening van de Wissenstag in zijn geheel hieronder.
“Ladies and gentlemen,
It’s great to be back at the Hannover Messe!
My last visit was in 2014, when the Netherlands was Partner Country, and it was a marvellous experience. The Messe is a showcase for high-tech machinery, robotics and nanotechnology. And although it feels like being on the set of Back to the Future, we’re actually surrounded by knowledge and expertise that’s already available today. Knowledge and expertise we badly need.
Because it’s perfectly obvious that our economic growth will increasingly have to come from higher productivity, and therefore from technological advances. Certainly in Europe, where our labour force is hardly growing – if at all. If you can’t be strong, you must be smart, and technological innovation is the key. And that’s precisely what the Hannover Messe is all about.
There’s a well-known saying: ‘Power is gained by sharing knowledge, not hoarding it’. And that’s the philosophy behind today’s Wissenstag: 2 heads are better than 1. Or, as Johan Cruijff once said, ‘You can do nothing alone but a great deal together’. That’s why it’s good to see the Wissenstag back at the Hannover Messe. As Partner Country in 2014, we launched this event to bring together knowledge institutions, companies and public authorities. In the Netherlands we call the collaboration between these parties the ’triple helix’ of innovation. And our approach seems to have caught on, because the Wissenstag has become a recurring event. Long may it continue!
Sharing knowledge is important not only between the public, private and research sectors, but also between countries. Between Germany and the Netherlands, for example. The Dutch have a proverb: a good neighbour is better than a distant friend. But when it comes to Germany we consider ourselves very fortunate, for it is both a good neighbour and a good friend. Our ties are very close. Politically, culturally and – with a mutual trade volume of over 160 billion euros – economically. We couldn’t wish for a better friend.
Germany’s famous Gründlichkeit and Pünktlichkeit are a perfect fit with Dutch flexibility and creativity. We complement each other. You and I know that, and over the years many companies and research institutes in both countries have discovered it too.
There are countless examples of successful partnerships. Take the German Carl Zeiss and the Dutch ASML: global leaders in the lithography systems market.
Or take Fraunhofer Gesellschaft, which recently forged close ties with the University of Twente. Creating great opportunities for knowledge-sharing and the manufacturing sector in our border regions.
We share the same ties of friendship and collaboration with this year’s Partner Country, the United States. And when I say ’ties’ I mean it literally: 11 of America’s 15 transatlantic data cables make land in the Netherlands. So we are truly America’s ‘digital gateway to Europe’. In 2015 trade between us rose to 50 billion euros. Again: we couldn’t wish for better friends.
So in our relations with the US, too, ‘sharing knowledge, not hoarding it’ is the guiding principle. One of today’s themes is ‘water and innovation’. And of course that’s no accident. Without the 16,000 kilometres of dikes we rely on, the Netherlands would be half the size it is. Countries often enlist Dutch water expertise to help protect areas against flooding. Countries like Indonesia, Bangladesh, Vietnam, and also the US. ‘Let’s bring in the Dutch,’ a US newspaper wrote after Hurricane Katrina. And that’s exactly what they did. Not only in New Orleans, but in New York, too, after Hurricane Sandy. At the invitation of President Obama, one of our speakers today – Special Envoy for Water Affairs Henk Ovink – served as a special adviser in the US, doing great work to reduce the chances of such devastation in the future.
As I said earlier, 2 heads are better than 1. And 3 are even better.
Last February, for example, I visited Planet Labs in San Francisco. While today’s satellites are generally the size of a school bus, they make satellites the size of a shoebox. The company’s US engineers work with the German engineers of their subsidiary company RapidEye, who in turn collaborate with the Dutch company Innovative Solutions in Space. So together we’re changing the face of the aerospace industry.
Ladies and gentlemen, ‘Power is gained by sharing knowledge, not hoarding it’. That applies to countries, like the Netherlands, Germany and the US, as well as to organisations, like universities, businesses and public authorities. And that’s the whole point of the Wissenstag. Here at the Hannover Messe, armed with this international mix of knowledge and expertise, we are looking to the future of industry. And to the future of our economies. Because as I’ve said: in the future, technology will be the key to our economic growth.
I wish you all a fantastic Hannover Messeand, of course, a successful Wissenstag!
Thank you.”
