Obama ‘very excited’

Nieuws | de redactie
6 april 2016 | Rebuild by Design, het plan van watergezant Henk Ovink om na orkaan Sandy de kust van de USA te redden, maakte president Obama "very excited." Obama en Ovink komen beide naar de Hannover Messe om de ‘triple helix’ van kennis en innovatie op de wereldagenda te zetten.

De president van partnerland USA opent met Angela Merkel die Olympiade van de High Tech en innovatie. Direct daarna begint op maandag 25 april – in dezelfde Hal 3 naast Obama’s paviljoen voor de USA – de ‘Wissenstag’. ScienceGuide organiseert met Platform Bèta Techniek en zijn Amerikaanse collega, de USA STEM Education Coalition, deze ‘kennisdag’ voor de tweede keer op rij. Opnieuw ontmoeten Nederlandse kennisorganisaties daar de wereldtop van innovatie, R&D en bedrijfsleven.

Henk Ovink is keynote-spreker op deze dag en kijkt met ScienceGuide vast vooruit op de thema’s en prioriteiten die hij daar wil agenderen. Zijn bijzondere band met grootscheepse innovaties en het ‘triple helix’ model in de USA en met president Obama en zijn mensen maken deze ‘Water Envoy’ van ons land dit jaar in het bijzonder de ideale agendazetter op het wereldpodium in Hannover, met een eigenzinnig Nederlands profiel.

Geen Katrina meer

Ovink begon via het HBO-kunstonderwijs en onder meer de TU Delft als kunstenaar en groeide uit tot innovator van de publieke ruimte en adviseur van overheden en organisaties op dat terrein. En toen kwam de orkaan Sandy in 2012.

“In 2009, bij zijn aantreden, zei Obama tegen zijn staf: ‘There will be no Katrina on my watch.’ Een versplinterd opererende overheid die bij een natuurramp mensen, steden en streken aan hun lot overlaat, dat was zijn schrikbeeld. Zijn ministers Napolitano en Donovan moesten daarom onder het motto ‘Be prepared’ aan de slag om overheid en natie voor te brereiden op onzekerheden van de toekomst.”

“Dat werkt alleen als je écht inclusief werkt, als je de betrokken gemeenschappen in risicogebieden erbij betrekt. Een overheid is zeker heel slim, maar niet in isolement en zeker niet als die versnipperd disfunctioneert. Samenwerken en integraal werken zijn een must wil je een ramp aankunnen en er na afloop beter aan toe zijn dan daarvoor. Je moet niet willen reageren op de ramp van gisteren, maar je voorbereiden op wat er komt, altijd!”

Water was iets nieuws

Direct na de stormvloeden en overstromingen aan de oostkust van de USA, vooral in drukbevolkte gebieden als New Jersey en New York vol kwetsbare infrastructuur en stedelijke gebieden, ging namens Obama een Taskforce aan het werk. Enkele weken na de start bezocht de trekker, minister Donovan, privé Europa en “zijn mensen belden ons of wij een spoedcursus water konden geven. Hij was wethouder van New York geweest onder Bloomberg en kende de regio, de politiek en alles op het terrein van volkshuisvesting op zijn duimpje, maar ‘water’ was iets heel nieuws.”

Op 2 en 3 januari 2013 waren alle verloven bij Ovink ingetrokken. Donovan kreeg zijn cursus, bekeek enkele cruciale Nederlandse infrastructuren in Rotterdam, de Deltawerken, de Zandmotor. “Het klikte meteen. Na afloop mailde ik hem: ‘Sandy is een ramp en kan een gamechanger zijn. Maar alleen als jij dat zelf ook ziet en zo denkt.’ Zijn reactie was een mail: ‘When can you start?’.”

Een Nederlandse innovator en topambtenaar lid van een presidentiële ‘Taskforce’ die het hart van de USA van een ramp moest helpen redden…. Het was toch ongebruikelijk. Het kabinet gaf desalniettemin snel akkoord. “Het was een prachtige investering in de relatie met de USA en een die niet zomaar langs komt.”

Opbouwen door ontwerpen

De Amerikaanse aanpakkers met Ovink erin moesten drie dingen organiseren: “levens redden, gaten dichten, wederopbouw realiseren. Maar dat was niet genoeg. Hoe bereid je zo’n regio voor op de toekomst? Hoe voorkom je een herhaling? Daaruit ontstond het project ‘Rebuild by Design’. Want wederopbouw kon niet slagen als na het gaten dichten in de dijken en kustverdediging, die gefaald hadden, diezelfde structuren langs dezelfde lijnen herbouwd worden en geen lessen geleerd. Er moest dus een herstel- én innovatieprogramma komen daarvoor. En daar zat meteen de nodige spanning op, want zoiets was niet eerder gedaan. Eén ding was namelijk heel duidelijk: het zou echt heel anders moeten.”

Bovendien hield dit een lange termijn investering in van $50 miljard in de infrastructuur van de bedreigde gebieden aan de oostkust. Dat zette ook druk het maken van plannen en hun mogelijke implementaties. Wilde dit succesvol gebeuren, moesten excellente kennis, toepassingen, bedrijven en overheden ter plekke in een triple helix aanpak aan de slag kunnen en durven.

“We hebben een competie opgezet, niet voor plannen, maar voor talent. Uit heel de wereld konden interdisciplinaire teams meedoen daaraan om met de regio te werken aan het onderzoek naar de kwetsbaarheden en de kansen om ‘Rebuild by Design’ waar te maken. Daaruit moesten coalities en projecten worden ontwikkeld die re regio echt klaar zouden maken voor de onzerke toekomst met integrale plannen en projecten, die in samenwerking ontwikkeld werden met alles en iedereen. De beste daarvan wilden we allemaal realiseren.”

Een typische triple helix

Voor de implementaties waren miljarden aan overheidsmiddelen beschikbaar. Voor dat design-proces van deze wedstrijd geen dollar. Ovink moest dat zien op te halen bij de civil society en de ‘foundations’ in Amerika die sociale en technologische innovaties bereid zijn te steunen. “Dat bleek een zegen voor onze aanpak. Dankzij het committment van en de miljoenen van zes foudations, met als belangrijkste The Rockefeller Foundation, lukte het om met ‘Rebuild by Design’ eeneerste miljard vauit federale middelen te investeren in baanbrekende projecten met echt maatschappelijke meerwaarde. Inderdaad, een typische triple helix en draagvlak benadering, hartstikke Hollands!”

De president geloofde er in, dat was Henk Ovink al duidelijk gemaakt. Het model van de Taskforce en ‘Rebuild by Design’ richtte zich op een lerend overheid. Zijn topstrateeg John Podesta – lees hier zijn interview met ScienceGuide en hier zijn visie op big data voor de president – was in nauw contact met ‘Rebuild by Design’. Met hem keek Ovink al verder. “Stel, dit werkt,” zei hij. “Dan is er een kans en een probleem. Deze aanpak kunnen we dan elders in de USA ook introduceren, het hoeft niet alleen om stormvloeden in New Jersey te gaan.” Hieruit is inmiddels de National Disaster Resilience Corporation ontstaan.

Het probleem dat deze beleidsmakers voorzagen was dit: “Pas op dat we de facto twee overheden gaan krijgen. Eén die in uitzonderingssituaties geweldig weet te reageren en de mensen er bovenop helpt en één die blijft falen in de reguliere processen. Niet leren van zo’n opzet als deze is wellicht ons grootste gevaar.”

Slimme verbindingen

Toen minister Shaun Donovan de uitkomsten en lessen uit ‘Rebuild by Design’ met President Obama besprak, was die triple helix aanpak waar hij het meest op aansloeg. Het ging hmenu juist om het leggen van nieuwe, slimme verbindingen om reusachtige vraagstukken aan te kunnen en alle betrokkenen, jong en oud, arm en rijk, experts en slachtoffers mee te nemen in het proces. Een print van het mailtje met de eerste recensie uit de Oval Office – ‘The President is very excited’ – hing een hele tijd aan de wand geprikt van Ovinks kantoor.

Lessen van Sandy zijn nu wereldwijd te trekken en dar is de Wissenstag op de Hannover Messe een uitgelezen podium en platform voor. Geen land kan nog denken zelf wel de gevolgen van klimaatverandering aan te kunnen en zich af te zonderen bij de analyses en aanpak. Ovink zal juist daarom op de Wissenstag voor elke partner in de triple helix – onderzoek en opleiding, bedrijfsleven en overheden – de agenda op dit terrein op tafel leggen. “De G7 noemde klimaatveranndering ‘a matter of national security’, toen Duitsland voorzat. Terecht. Maar iedereen ziet inmiddels ook dat het ‘a matter of planetary security’ is.”

Ovink waarschuwt dat reeds nu conflicten zich mede rond water en energie concentreren. “Terroristen die een dam op willen blazen, zijn een realiteit. In Syrië is water en gebrek daaraan een wapen in de burgeroorlog. ‘Water is life’, inderdaad. Het is dan ook een ‘weapon of mass destruction’, als we als mensheid daar niet tegen waken.”

Nog maar net begonnen

Voor die ‘planetary security’ zijn wereldwijde kennis, data en deling daarvan essentieel. “Data delen is één, kennis delen is daarop twee. Dat alles natuurlij in echte samenwerking, met alles en iedereen, zonder uitzondering.Vervolgens komt de vraag naar wélke kennis en triple helix verbanden échte gamechangers zijn en ‘veranderkracht’ met zich meebrengen. Wie heb je daarvoor nodig en hoe laat je zulke teams ontstaan die dit aan kunnen pakken?”

Dit betekent dat thema’s als big data en hun toepassing, het delen van big data, de ontwikkeling van open science en open access, die eveneens op de Wissenstag in Hannover centraal staan, juist ook voor Ovinks werk cruciaal zijn. “Met die onderwerpen zijn we nog maar net begonnen. Dat merk je aan alle kanten.”

Zelfs het thema van ruimtevaart en space-technology is hierbij essentieel en ook dat vult de Wissenstag nog eens in. “We kunnen tegenwoordig dankzij satellieten zeer verfijnde observaties doen en data verzamelen over water en tekorten over heel de aarde. Ondenkbaar was dat vroeger. Maar dan moeten we die data en kennis wel delen, moeten landen en ruimtekennisorganisaties met elkaar samenwerken om uit die data lessen te trekken en naar oplossingen te zoeken.”

Zwaan kleef aan 

Een groep van tien landen trekt nu een nieuw, wereldwijd initiatief om op dat terrein kennis te ontwikkelen en toe te passen. Niet alleen als overheden, maar samen met partijen als het World Economic Forum en anderen om de triple helix te verzilveren. Het werkmodel van ‘Rebuild by Design’ en de triple helix gaat zo de wereld rond en kan zo heel nieuwe innovaties en kennis genereren en best practices om te verspreiden. “Met tien landen samen en zo’n brede coalitie kun je echt concrete projecten in gang zetten, gamechangers die de broodnodige verandering in gang zetten.”

De beste projecten kunnen die landen dan opschalen en reproduceren. Dit is door de Wereldbank en de VN zo in het leven geroepen. “Wat werkt krijgt zo een ‘ripple effect’, zwaan kleef aan van kennistoepassingen. Je moet langs zulke lijnen gaan werken aan opschaling en reproductie van samenwerkingsvormen, partnerships en natuurlijk de innovaties zelf.”

Nederland is één van de tien trekkers, Ovink treedt op als ‘sherpa’, een rol waarvan hij als kunstenaar ook nooit had kunnen dromen, geeft hij lachend toe. “De co-voorzitters zijn Mexico en Mauritius, bewust twee uiterst verschillende landen met heel verschillende opgaven ervaringen. Bangladesh doet mee, geen wonder met die enorme delta. Australië, als het grootste eiland dat ook één natie is. Maar ook Tadzjikistan.”

Een land zonder kust, midden in Azië, doorgangsland van de oude Zijderoute. Waarom? “Dat is een voor water en klimaat één van de belangrijkste plekken op aarde. Ze hebben het grootste gletsjergebied buiten de twee polen. En hun aanpak en committmens zijn excellent. Dat land is daarom van levensbelang voor heel veel water in Centraal-Azië.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK