Wetenschappers zélf over open access
In de interviewbundel ‘Open boek over open access’, staan 21 onderzoekers – jong en oud; alfa, bèta en gamma – die hun licht over dit thema laten schijnen. Deze week vindt er in Amsterdam over dit thema de Open Science Conference plaatss. Daar overhandigde KNAW-president José van Dijck de eerste exemplaren van de bundel aan Eurocommissaris Carlos Moedas en staatssecretaris Sander Dekker. In haar toespraak belichtte Van Dijck de waarde van wetenschappelijke publicaties en onderzoekdata: “Alle publicaties tezamen staan voor de ontwikkelde kennis waarop onze samenlevingen zijn gebouwd. Onze toekomst hangt ervan af.”
Fors gegroeid
De vraag naar onbegrensde toegang tot onderzoekpublicaties is de afgelopen jaren fors gegroeid, onderstreept de KNAW. Dat is het gevolg van de snelle opkomst van ICT, van het feit dat steeds meer mensen steeds hoger zijn opgeleid én van het feit dat het belang van wetenschap voor de samenleving steeds sterker wordt onderkend.
De vraag naar open access komt volgens de Akademie in belangrijke mate van niet-onderzoekers, variërend van bedrijven die marktkansen ruiken tot scholieren en andere geïnteresseerde leken. Wetenschapsfinanciers, op hun beurt, eisen steeds vaker open access van door hen gefinancierde publicaties en uitgevers zien zich gedwongen hun verdienmodellen onder de loep te nemen.
Onderzoeker aan het woord
Het valt op dat de discussie over open access vooral wordt gevoerd door bestuurders, bibliothecarissen, overheidsdienaren en uitgevers. Maar wat vinden de onderzoekers zelf er eigenlijk van? Is het doel inderdaad eenduidig en de weg ernaartoe helder verlicht? In haar hoedanigheid van ‘stem van de wetenschap’ liet de KNAW een bont gezelschap onderzoekers aan het woord: jong en ouder; alfa, bèta en gamma. Hoewel niemand het belang van kwalitatief hoogstaand wetenschappelijk onderzoek betwist, blijkt open access geen middel om die kwaliteit te bevorderen, en soms zelfs belemmerend te werken. “Tijd voor een gewogen oordeel,” zegt de Akademie.
