Beroering om bèta-fixus
In het Eindhovens Dagblad verscheen het bericht dat onder meer bij de TU/e numeri fixi overwogen worden, omdat de toestroom van aspirant-studenten groter lijkt te worden dan de universiteit denkt aan te kunnen. Iemand reageerde daar direct alert en fel op: Techniekpact-trekker Doekle Terpstra. Hij zag de bui al hangen.
Het zal toch niet zo zijn dat er een studentenstop komt bij de techniekopleidingen? @techniekpact. https://t.co/lnTiXQMRSy
— doekleterpstra (@doekle_terpstra) June 13, 2016
Geloofwaardigheid ondermijnd
Op Twitter uitte Terpstra zijn verontwaardiging. Hij vroeg zich retorisch af of zoiets waar zou kunnen zijn of worden? Het Techniekpact is immers een gezamenlijke inspanning van kennisinstellingen, bedrijven en overheden om talent meer ruimte te geven, tekorten aan kenniswerkers weg te nemen en innovatie aan te jagen. Zouden nu juist de kennisinstellingen vlak voor een nieuw regeerakkoord pas op de plaats gaan maken, dan ondermijnen zij hun geloofwaardigheid als partners en voortrekkers in vernieuwing bijna fataal.
Dat bleek snel daarna. Bij de presentatie van ‘NL next level’ door VNO-NCW werd op vele punten de intensieve samenwerking met de kennissector aangeprezen als “gouden driehoek” en “nergens ter wereld geëvenaard” als innovatieve ecosystemen. De werkgevers willen daarom het topsectorenbeleid “vernieuwend voortgezet” zien, opvallend helder aansluitend op het betoog van premier Rutte daarover tijdens de Wissenstag op de Hannover Messe.
Big data als prioriteit
VNO-NCW bepleit “een focus op marktkansen van wereldwijde uitdagingen, cross-sectorale samenwerking, aansluiting van de wetenschapsagenda en exportverhoging.” Big data is daarbij een grote prioriteit, gelet op “onze toonaangevende mondiale data-hub (‘derde mainport’) en goed ontwikkelde infrastructuur.
Toen en marge van de presentatie de vraag naar een fixus op bèta-technische studies in het WO aan de orde kwam, waren de reacties dan ook ontzet. “Je gaat nu toch niet op de rem trappen” als het economisch herstel juist in de technologische, data-gedreven sectoren zich zo krachtig doorzet, vroeg men zich af tegen ScienceGuide.
Ter plekke werd dit signaal doorgezonden binnen de kringen van het leidende bedrijfsleven. “Dit mag niet gebeuren,” werd tegen ScienceGuide gezegd. Als de universiteiten juist nu zouden overgaan tot een studentenstop in de bèta-technische disciplines “dan houdt het echt op! Van onze kant hebben we er echt alles aan gedaan en de toestroom naar die vakken is juist precies wat iedereen wil en wat nodig is. Het houdt echt een keer op.”
Genoteerd werd ook, dat het HBO vooralsnog geen aanstalten maakt tot fixi. Daar is na een langere periode van minder bèta-tech instroom ook duidelijke groei te merken en blijken de Centres of Expertise een succes op te leveren. Daarom zal het bedrijfsleven de universiteiten indringend aanspreken op de ontstane situatie, zo werd gemeld.
De verontwaardiging vanuit het bedrijfsleven zet de universiteiten echter wel klem. Zij hebben evenals de hogescholen meegetekend voor het Techniekpact en delen in de vreugde van het succes van de aandacht voor en toestroom naar de bèta-technische opleidingen en innovatief onderzoek in die domeinen, vaak samen met bedrijven. Er is echter niet voorzien in aanvullende investeringen in zulke opleidingen, om de toestroom op te vangen. Dat maakt het lastig om te anticiperen, zo blijkt nu.
Pijn ligt bij rijksbijdrage
De capaciteitsproblemen bij technische opleidingen zijn daardoor veelal van fysieke en logistieke aard. Die op te vangen vereist de inzet van veel mensen en de spoeling wordt ook dun bij de begeleiding en dergelijke van studenten door docenten en mentoren. “Het aantal studenten zal tussen 2010 en 2020 bijna verdubbeld zijn tot 14.000. Maar de rijksbijdrage is maar een klein beetje gegroeid tot 200 miljoen. Daar ligt de echte pijn,” zegt de rector van de TU/e tegen de regionale pers. Het vervangen van docenten door onderwijsassistenten zou als maatregel ook overwogen worden en dat zet kwaliteitsnormen en –afspraken dan wel onder druk.
Die druk op de organisatie niet schadelijk te laten worden voor kwaliteit en rendement van opleidingen, leidt dan tot interne discussies over mogelijke rem op de instroom, onder meer door een fixus. De TU/e heeft bijvoorbeeld ook gemeld, dat men nu geen capaciteiten meer vrij kan en wil maken voor activiteiten rond de vorming van een nieuw university college samen met de stakeholders daarvoor die de provincie Zeeland samen met oud-premier Balkenende bijeen had gebracht.
“Goed om te zien dat ook het aantal meisjes en vrouwen dat voor techniek kiest toeneemt. Maar we zijn er nog niet,” zei Jet Bussemaker een jaar geleden na de manifestatie 2 jaar Techniekpact bij hogeschool Saxion. “Ik zie het als het huiswerk van de overheid en het bedrijfsleven om daar de komende jaren nog een flinke impuls aan te geven. We moeten er voor zorgen dat de studenten die kiezen voor een technische studie daarna ook een baan in de techniek vinden anders laten we teveel bèta-/technisch en ICT-talent onbenut.” Toen bleek dat het percentage bèta’s aan de universiteit in tien jaar is gestegen van 26 naar 35% van de instroom naar een instroom van 19.123 studenten.
