De echte waarde van wetenschap

“Toen u in de uitnodiging las dat ik het vanmiddag ging hebben over de waarde van wetenschap, had u vast verwacht dat ik een pleidooi zou houden voor het economisch nut van wetenschap,” hield Dekker zijn gehoor voor halverwege zijn rede in de Utrechtse Domkerk. “En ja, schrik niet, dat vind ik nog steeds belangrijk. Ik heb mijn ideologische veren niet afgeschud.”

Nederlandse verworvenheden onder druk

Toch was de boodschap van Dekker een andere. De staatssecretaris sprak over de harder wordende toon in het maatschappelijk debat, de Nederlandse verworvenheden in een land “waar we mensen niet laten vallen als het even tegenzit. Een land waar je kunt zijn wie je bent, ongeacht je geloof, je herkomst of je seksuele geaardheid. Je kunt hier gaan en staan waar je wilt. Zeggen wat je vindt.”

Die verworvenheden zijn volgens Dekker niet vanzelfsprekend en in een tijd waarin aanslagen Europa en de wereld opschrikken ziet hij het gesprek over die waarden veranderen. “Ik zie dat de toon verhardt. Dat argumenten plat worden geslagen. Dat het debat naar de flanken wordt gedreven.” Dekker ziet gescheiden werelden ontstaan van mensen die niet mét maar óver elkaar praten.

Een verrassende opening van een rede waarvan stond aangekondigd dat deze over de waarde van wetenschap zou gaan. Toch verbond Sander Dekker het maatschappelijk debat aan de rol die hij zag voor de wetenschap.  “Dat begint bij vorming. Vorming in de breedste zin van het woord. Niet alleen door kennis bij te brengen – over een vak of discipline. Of de wetenschappelijke methodes. Maar juist door bij te dragen aan algemene vorming. Zelfontplooiing. Bildung. Goed burgerschap.”

Een gedeeld vertrekpunt

Maar niet alleen in de vorming van jonge mensen speelt de academie een cruciale rol, zag Dekker. Ook als duiders van onze wereld is het belang van de wetenschap evident. “Zij kunnen – als geen ander zou ik haast zeggen – de wereld om ons heen duiden. Helpen om die wereld beter te begrijpen. Een wereld die per definitie niet eenvoudig is – niet zwart-wit.”

Juist de context is volgens Dekker wat de maatschappelijke discussie nodig heeft om niet te verzanden in lukrake stellingen en gemakkelijk debat. “Door achtergronden te geven, kunnen wetenschappers ons binden met een gedeeld vertrekpunt.” Dekker riep de wetenschap dan ook op zich niet te verschuilen achter de muren van de eigen universiteit. “Het is een morele plicht voor iedere wetenschapper om steeds weer de vertaalslag naar buiten te maken.”