Grenzen van het kenbare blijven oprekken
Onder leiding van prof. dr. Joost Frenken, directeur van het nieuwe Advanced Research Center for Nanolithography (ARCNL), werd stilgestaan bij de laatste verjaardag van Stichting FOM. Een historie die vele grote namen voorbracht zo blijkt, want onder meer Gerard Meijer en Robbert Dijkgraaf zijn hun wetenschappelijke carrière bij FOM begonnen.
FOM draait niet om FOM
Het was aan FOM-voorzitter Niek Lopes Cardozo om in Amersfoort na de openingswoorden van Joost Frenken stil te staan bij wat FOM heeft betekend. Lopes Cardozo constateerde dat de waardering voor de wetenschap weer aan het groeien is, getuige de inspanningen voor de Wetenschapsagenda.
FOM heeft daar zeker aan bijgedragen en die inspanningen zullen niet verdwijnen als FOM straks ophoudt te bestaan. “FOM draait niet om FOM. Het gaat er om dat we samen de grenzen van het kenbare steeds weer verder oprekken,” stelde Lopes Cardozo. Natuurkunde is daarbij onontbeerlijk, ook voor andere disciplines. “Ik denk dat er heel veel geïmpregneerd is met fundamentele natuurkunde.”
Frank Linde van FOM-instituut Nikhef roemde de organisatie voor de ruimte en aandacht die er altijd is geweest voor ‘big science’. “Mijn fysica is internationaal, groot en duur. FOM heeft daar altijd oog voor gehad,” stelde Linde die ook liet zien wat dat kan opleveren door te wijzen op Stan Bentvelsen die de ontdekking van het Higgs-deeltje laat zien aan naamgever Peter Higgs.
Om te laten zien wat Nikhef zoal aan big science doet, had Frank Linde net als zijn collega’s een protegé meegenomen die naast de bestuurlijke speeches liet zien, waar zeventig FOM-onderzoek zoal toe leidt. Zo gaf oud-LSVb-bestuurder Sander Breur op creatieve wijze een inkijkje in zijn zoektocht naar donkere materie in Italië.
Nieuwe generatie aan het woord
Sander Breur behoort tot een nieuwe generatie jonge talentvolle natuurkundigen waaraan in Amersfoort – bescheiden – aandacht werd gegeven. Ook Gerard Meijer begon ooit zo zijn wetenschappelijke carrière die hem langs Berlijn, Nijmegen en nu weer Berlijn leidde. “FOM heeft internationale normen gezet voor de natuurkunde aan Nederlandse universiteiten,” blike Meijer terug.
Meijer ziet in FOM een club met een duidelijk focus op talent en een springplank voor universiteitsbestuurders. Niet alleen hij, ook de aankomend rector magnificus van de UTwente Thom Palstra en TU Delft-voorzitter Tim van der Hagen hebben een verleden bij Stichting FOM.
Volgens Meijer kent FOM drie onderscheidende eigenschappen waarvan hij hoopt ze terug te zien in het nieuwe NWO. “Kunde, respect en vertrouwen. Ik hoop dat dat brede weerklank vindt bij OCW,” sprak Meijer waarna hij FOM feliciteerde met de zeventigste verjaardag.”
Ook Jos Engelen die als NWO-voorman de transitie en het opgaan van FOM in het nieuwe NWO van dichtbij had meegemaakt, wenste iedereen in Amersfoort veel succes. Hij sloot zich daarbij aan bij de woorden Frank Linde. “Als Nederland als zelfbewuste natie serieus wil blijven meedoen met de groten, dan zal de infrastructuur voor big science niet verloren mogen gaan.”
De schotten omlaag
Het slotakkoord op de zeventigste verjaardag van Stichting FOM was voor directeur Christa Hooijer die FOM naar eigen zeggen mocht opdoeken. “Een heleboel vragen in de wetenschap zijn niet meer monodisciplinair op te lossen. Die samenwerking vergt ook wat van NWO dat zich moet ontwikkelen tot een brede organisatie waar je makkelijk bruggen kan slaan. De schotten gaan omlaag”
Als die bruggen geslagen gaan worden ziet Christa Hooijer die in het nieuwe NWO verantwoordelijk wordt voor de institutenorganisatie een situatie ontstaan waar ook ruimte is voor “wilde, nieuwe ideeën” in de wetenschap. De geest van FOM blijft daarmee bewaard.
