Onbespreekbare bespreekbaar maken

Nieuws | de redactie
13 september 2016 | “Het onbespreekbare bespreekbaar maken is soms knap lastig. Daar heb je ook een proactieve houding van bestuurders voor nodig.” Bij een hoorzitting in de Tweede Kamer over gescheiden werelden en radicalisering doet VH-voorzitter, Thom de Graaf een oproep voor moreel leiderschap.

In de Tweede Kamer werd een hoorzitting georganiseerd naar aanleiding van de studie van Margalith Kleijwegt ‘twee werelden, twee werkelijkheden.’ Ook de voorzitter van de Vereniging Hogescholen, Thom de Graaf was uitgenodigd om toe te lichten wat zijn sector doet om spanningen in de klas tegen te gaan.

Geen onderwijsprobleem

De Graaf wilde vooral benadrukken dat gescheiden werelden geen typisch onderwijsprobleem is. “Dit is een ernstig maatschappelijk probleem, segregatie is ook in het onderwijs zichtbaar, maar het is geen onderwijsprobleem. Dat betekent niet dat het onderwijs een belangrijke bijdrage kan leveren. Het is de wereld die het onderwijs binnenkomt en waar wij als onderwijs zo goed mogelijk iets mee moeten doen. Voor je het weet ontstaat het beeld dat dit zich alleen in het onderwijs afspeelt. Integendeel zou ik zeggen.”

Daarnaast benadrukte de VH-voorzitter ook de omvang van de toegenomen spanningen die vooral terug te zien is in de grote steden. “Ondertussen weten wij hoe indringend het beeld van gescheiden werelden in onderwijsinstellingen kan zijn. Van de 37 hogescholen die samen de VH vormen denk ik niet dat voor alle 37 gezegd kan worden dat dit een ernstig probleem is. Het hangt sterk af van de locatie en van de aard van de opleiding. Ik denk dat vooral in een aantal brede hogescholen in de Randstad de spanningen in de klas zichtbaar, relevant en reëel zijn. Bij academies voor beeldende kunst of kunsthogescholen is dat aanmerkelijk minder. In het zuiden, noorden of oosten van het land is de problematiek ook zichtbaar, maar minder pregnant dan in Rotterdam, Amsterdam, Utrecht en Den Haag.”

Pregnanter verwoord

Op de vraag van het kersverse PvdA-Kamerlid Amma Asante wat Thom de Graaf zelf doet om radicalisering tegen te gaan, antwoordde hij terughoudend. “Ik ga niet over de hogescholen. Ik ben hun baas niet daar zit iets van spijt en teleurstelling in mijn stem, maar het is niet anders. Zij zijn mijn baas, want zij stellen mij aan. Wat niet wil zeggen dat ik niet vind dat het om moreel leiderschap gaat om hier aandacht voor te vragen. Dat heb ik ook de afgelopen anderhalf jaar gedaan, dat deed ik ook eerder maar nu is het wat pregnanter verwoord. Dat is een deel van mijn rol.

Ook ziet de VH-voorzitter een rol voor zich weggelegd om de discussie hierover te faciliteren. “Een andere rol is dat ik de collegeleden van de hogescholen daar ook op aanspreek en dat ik in het bestuur ook vraagstukken van de lerarenopleidingen ter discussie stel: hoe hebben wij dat nu geborgd, moeten we er meer aandacht voor vragen, zullen we ook beginnen met de bewustwording bij bestuurders organiseren? Vandaar dat we dit jaar ook een ‘discours’ hierover hebben georganiseerd. Dan is het vervolgens ook aan de besturen van de hogescholen dat het ook in de praktijk wordt gebracht. Die besturen vullen dat naar eigen inzicht in. De HAN doet dat weer anders dan Inholland of Hogeschool Rotterdam. Is dat erg? Nee, als het maar gebeurt en men actief bezig is met de problematiek.”

Niet in termen van hiërarchie

De voorzitter van de koepelorganisatie wilde na eerdere klachten van docenten de oproep doen onder zijn leden om niet tekort te schieten bij het faciliteren van het goede gesprek. “Als docenten zeggen: ‘wij zouden ons nog wel eens wat meer gesteund willen voelen in faciliteiten door de Colleges van Bestuur’, dan neem ik dat serieus. Als ik daar concrete voorbeelden van heb dan zal ik ze daar ook op aanspreken, niet in termen van hiërarchie, maar meer van ‘vertel eens hoe zit dat bij jullie?’”

Maar De Graaf beziet bovenal dat dit een onderwerp is dat in de VH uitvoerig wordt besproken. “In de Vereniging Hogescholen is dit een onderwerp dat de afgelopen jaren flink ter discussie is gebracht. Niet top-down van mij uit, maar het is opgeborreld uit de hogescholen. Dat betekent dat het leeft, dat men kennis overdraagt en dat die kennis wordt gedeeld. Hoe zorg je nou dat dit bespreekbaar wordt in de klas, wat heb je dan nodig als College van Bestuur? Kun je dat aan docenten overlaten, omdat ze dat zelf heel goed kunnen, of moet je vragen ‘heeft u nog wat meer nodig?’ Is de sfeer op de hogeschool zodanig dat het bespreekbaar is? Het onbespreekbare bespreekbaar maken is soms knap lastig. Daar heb je ook een proactieve houding voor nodig van bestuurders.”

Terughoudend in regelgeving

Op de vraag vanuit de Kamer of het HBO nog meer hulp nodig heeft vanuit Den Haag in termen van regelgeving is De Graaf voorzichtig. “Ik ben altijd wat terughoudend in het eisen van een extra rol van de overheid. Dat vertaalt zich niet zelden in procedures, regelementen, subsidievoorwaarden en verantwoordingsverplichtingen. Waarvan ik niet denk dat die een enorme toegevoegde waarde heeft. Wat ik wel belangrijk vind is dat het onderwerp relevant wordt gevonden, dat het ook gedeeld wordt met ons en dat OCW ook stimuleert en deelneemt aan bijenkomsten of daar het initiatief voor neemt. Dat vind ik de goede weg.”

Afsluitend wilde Thom de Graaf vooral benadrukken dat hogescholen en ook universiteiten een waardengemeenschap moeten zijn. “Wat ik het belangrijkste vind en daar kan OCW aan bijdragen, docenten, lectoren, hoogleraren en de Colleges van Bestuur, met het zien van de universiteit of hogeschool als een waardengemeenschap. Waarin zich misschien niet het hele leven afspeelt maar wel een belangrijk deel van het leven. Daar hoort bij dat er interactie is, dat alles bespreekbaar is, daar hoort het normale debat bij en waar kwetsbaarheden worden geregistreerd en dat daar iets mee wordt gedaan. Dat moeten we met kracht propageren en daar ook echt naar handelen.”

Frans van Heest


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK