Nieuwe rol voor de journalistiek
Afgelopen week kondigde de Belgische verslaggever Chris de Stoop aan te stoppen met de journalistiek. “Te snel, te fel en te hard” was zijn oordeel. Liesbeth Hermans, tevens onderzoeker aan de Radboud Universiteit herkent dat beeld. “Je ziet dat mensen zich steeds vaker afwenden van het nieuws, omdat het negatief is, achterdochtig maakt en polariserend werkt.”
Voorbij het negativisme
Als lector Constructieve Journalistiek gaat Hermans onderzoeken op welke manieren journalistiek kan werken voorbij dat negativisme. “Dat betekent niet dat die journalistiek voorbij gaat aan de problemen, integendeel. Ook in deze benadering blijven feitelijkheden uitgangspunt en behoudt de journalistiek zijn waakhondfunctie, maar tegelijkertijd wordt er gekeken naar andere invalshoeken. Hoe kun je door andere vragen te stellen een breder perspectief laten zien? Met de verwachting dat het toevoegen van onder andere meer oplossingsgerichte analyses, kan leiden tot een minder pessimistisch en meer realistisch beeld bij gebruikers.”
Het is een journalistieke houding die volgens Hermans naast de klassieke waarden als de kritische houding, het controleren van de macht en het bieden van interpretatie en duiding komt te staan. “Dat levert andere journalistiek op en het is interessant om met onderzoek te kijken of dat leidt tot het stellen van andere vragen en het gebruik van bijvoorbeeld andere bronnen.”
Een belangrijk aspect van die ‘nieuwe’ vorm van journalistiek zoals dat onder meer in Denemarken, maar ook bij de Vlaamse VRT en De Correspondent wordt toegepast is de oplossingsgerichte analyse. “Veel journalisten zijn bang dat het al snel ideologisch wordt, maar volgens mij hoeft dat niet. Als je nu kijkt naar het beeld dat in de media geschetst wordt van de samenleving dan is dat vaak veel negatiever dan veel cijfers laten zien. Het denken wordt er heel zwart-wit van.”
Meer betrokken journalisten
Dat betekent volgens Hermans niet dat er nu opeens veel meer positief nieuws moet gaan verschijnen, maar wel dat er misschien op een andere manier naar maatschappelijke ontwikkelingen gekeken kan worden. “Dat vergt een meer betrokken houding van de journalist. Die moet zich meer afvragen wat bepaalde ontwikkelingen echt betekenen.”
In de opleiding journalistiek op Windesheim wordt nu gekeken hoe in het curriculum ook deze journalistieke taakopvatting een plek kan krijgen. Liesbeth Hermans die ook aan de Radboud Universiteit verbonden blijft hoopt daar met haar onderzoek een bijdrage aan te leveren. “Je ziet dat er brede belangstelling hiervoor is in de journalistiek, maar bij Windesheim is het team er echt bewust mee bezig.”
In samenwerking met docent-onderzoekers en studenten zal Hermans onder meer gaan kijken naar nieuwe voorbeelden van constructieve journalistiek. “We willen onderzoeken wat die stukken toevoegen en hoe dat in verhouding staat tot wat er nu al gebeurt in de journalistiek.”
Hoe dat er allemaal concreet uit gaat zien zal het komend jaar vorm gaan krijgen. “Het toevoegen van inzichten uit de gedragwetenschap aan onderzoek naar journalistiek staat nog relatief in de kinderschoenen en voor mij is het de uitdaging, om de komende tijd, in samenwerking met de praktijk, onderzoek te ontwikkelen dat meer inzicht gaat geven.“
