Opleidingscommissies tonen weinig verbetering

Analyse | door Sicco de Knecht
13 december 2016 | Door de invoering van een nieuwe wet krijgen opleidingscommissies er rechten bij. Het meest recente onderzoek van de Inspectie van het Onderwijs uit zorgen over de stand van zaken en blikt vooruit op 2017.

De inspectie onderzocht met een breed uitgezette enquête, rondetafelgesprekken en een landelijk congres hoe het gesteld is met de opleidingscommissies (OC’s) in het hbo en wo. Docenten, studenten en opleidingsmanagers werden gevraagd naar de werkwijze van de OC’s en of ze zijn toegerust op de rechten die zij volgens de Wet Versterking Bestuurskracht (WVB) zullen krijgen.

Uit het rapport blijkt dat het functioneren van OC’s sinds het vorige rapport uit 2010 “niet wezenlijk is veranderd”. Het rapport uit 2010 trok dezelfde conclusie ten opzichte van een rapport uit 1999. Al met al concludeert de inspectie dat “er wel een schepje bij mag. In ieder geval bij de minder ambitieuze opleidingscommissies.” om klaar te zijn voor de nieuwe taken en bevoegdheden.

Elke opleiding een commissie

Het rapport trekt opvallende conclusies over de organisatie en samenstelling van OC’s. Volgens de Wet op het hoger onderwijs (WHW) zou elke opleiding een eigen opleidingscommissie moeten hebben maar uit de raadpleging blijkt dat dit slechts voor iets meer dan de helft van de opleidingen (57% in wo, 65% in hbo) het geval is.

De voornaamste argumenten die hiervoor worden genoemd zijn vergelijkbaarheid en kleinschaligheid van opleidingen maar er worden ook minder sterke argumenten gebruikt volgens de inspectie: “tijdens de gesprekken werd ook geconstateerd dat soms de verkeerde redenen ten grondslag liggen aan het besluit om opleidingscommissies samen te voegen: bezuinigingen, of de angst voor een gecompliceerd proces rond de OER. In sommige instellingen zou het bestuur liever één opleidingscommissie met instemmingsrecht zien dan vijf verschillende.” De inspectie hamert dan ook op de naleving van de wet.

Zorgelijker is nog dat er opleidingen zijn die periodes doormaken waarin er helemaal geen OC is. De inspectie constateert op basis van de enquête dat dit relatief vaak voorkomt op hbo-instellingen waar “10 procent van de opleidingen […] de afgelopen drie jaar gedurende minimaal een half jaar geen functionerende opleidingscommissie [heeft] gehad.”

Bijzondere tafelschikking

De inspectie heeft ook onderzoek gedaan naar de samenstelling van OC’s en is op onderwerpen niet onverdeeld tevreden. Zo stelt de WHW dat OC’s voor de helft uit studenten bestaan, maar zorgen het lage animo onder docenten en een losse interpretatie van de wet er voor dat, met name in het hbo, studenten in de meerderheid zijn (3,1 docenten op 5,9 studenten). De inspectie kwam zelfs OC’s tegen waar “docenten nauwelijks in participeren.”

Deze verhouding en het verschil in cultuur lijken ook over te slaan op het voorzitterschap van OC’s. Alhoewel de wetgever het aan de commissie zelf laat wie het voorzitterschap bekleedt is het verschil tussen hbo en wo als tussen dag en nacht. Waar op het hbo studentleden in 40 procent van de gevallen de OC voorzitten blijft dit in het wo steken op drie procent.

Uit de rondgang blijkt ook dat opleidingsmanagers geregeld vergaderingen van de opleidingscommissie bijwonen en alhoewel dit niet onwettelijk is waarschuwt de inspectie er voor dat zij niet het gesprek gaan beheersen. Ook bleek dat “in sommige gevallen ook de opleidingsmanager aan wie de opleidingscommissie adviseert, lid is van de opleidingscommissie.” Dit wordt gezien als een onwenselijke situatie. “Als een opleidingsmanager lid is, ontstaat de vreemde situatie dat hij zichzelf adviseert.”

Strijdklaar maken van OC’s

OC’s geven aan behoorlijk tevreden te zijn over wat met hun adviezen gebeurt al wensen ze wel meer beargumenteerde reacties. De ondersteuning en compensatie (in de vorm van uren voor docenten) zijn belangrijke aandachtspunten. Met het oog op de toekomst geven de meeste OC-leden aan betere ambtelijke ondersteuning te willen, nu krijgt 62 procent van de OC’s in het wo en slechts 26 procent in het hbo dit. Zowel de inspectie als de studentenvakbonden roepen hiertoe op.

Een ander aandachtspunt dat in het rapport genoemd wordt is de mogelijke overlap met de medezeggenschapsraad die zou kunnen ontstaan na de invoering van de WVB. Ook al is die overlap er feitelijk niet roept de inspectie “het management [op] om ervoor te zorgen dat de taken ook in de praktijk goed gescheiden worden” Het lijkt er dus op dat OC’s nog wat werk aan de winkel hebben voor de invoering van de wet aanstaande September.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK