Inspraak en autonomie
“Inmiddels is de commissie Democratisering & Decentralisering ruim vijf maanden bezig. Maanden die we hebben besteed aan het voeren van gesprekken met veel mensen die werken of studeren aan de UvA. En met het doorlezen van stapels rapporten. We willen uitdrukkelijk geen commissie zijn die zich opsluit in een achterkamertje en na een half jaar met een conclusie komt.
Door met studenten, docenten en bestuurders te spreken, hebben we een mooie kans in handen om de problemen op de UvA vanuit de verschillende invalshoeken te bekijken. Tegelijkertijd beseffen we dat we maar met een fractie van de mensen die werken en studeren aan de UvA spreken, en daarom zijn de diverse rapportages (tevredenheidsonderzoeken, medewerkersmonitor) een goede aanvulling.
Te veel bureaucratie
Veel van de punten waar men tegenaan loopt hebben te maken met de inrichting van het onderwijs. Een deel van de studenten ondervindt te weinig uitdaging en heeft het gevoel dat ze studeren aan een koekjesfabriek, en docenten voelen zich te weinig eigenaar van het onderwijs omdat van bovenaf wordt bepaald hoe zij hun lessen moeten geven en hun toetsen moeten afnemen. Maar ook bestuurders hebben niet de indruk dat zij nu zoveel te zeggen hebben. En iedereen vindt dat er teveel bureaucratie is. Opgelegd door ‘Den Haag’, zegt de één, of door ‘Het Maagdenhuis’ zegt de ander.
De uitdaging is natuurlijk om niet in problemen te blijven hangen, maar oplossingen te vinden. En daar is creativiteit, maar ook moed voor nodig. Creativiteit van de commissie om met oplossingen komen, moed voor studenten, medewerkers en bestuurders van de UvA om aan de slag te gaan met deze, of andere oplossingen. Dat is niet vanzelfsprekend, want het vraagt nogal wat van mensen om een mega-organisatie als de UvA een andere richting op te krijgen. Een waar medewerkers, studenten én bestuurders achter staan.
Behalve met medewerkers en studenten zelf, moeten we ook rekening houden met Den Haag. Want over sommige beleidskeuzes kunnen we hoog en laag springen, daar gaan we simpelweg niet over omdat deze in de Hoftoren worden besloten of zelfs in een internationale context. Neem bijvoorbeeld de bekostiging van onderwijs en onderzoek, die erg op output is gericht. Of de druk op studenten om steeds sneller te studeren.
Bewust sturen op rendement
Ik zou willen dat onderwijsinstellingen veel meer rekening zouden houden met degenen die langer de tijd nodig hebben. Omdat ze bijvoorbeeld een extra studie willen volgen of simpelweg struikelen over een vak. Maar dit is geen UvA-specifiek probleem, want ‘sturen op rendement’ is bewust ingezet Haags beleid. Zie onder andere de prestatieafspraken, de afschaffing van de basisbeurs, de harde knip, en verschillende andere rendementsmaatregelen die vanuit Den Haag worden genomen of gestimuleerd, om studenten maar tot haast aan te sporen.
Daarom maken we keuzes. We hebben geconstateerd dat vrijwel alle knelpunten te maken hebben met een gebrek aan autonomie en/of inspraak. We hebben ons werk daarom opgesplitst in een aantal deelprojecten: decentralisering & autonomie en democratie & zeggenschap. En we hebben iemand gevraagd voor ons uit te zoeken wat er de afgelopen jaren is gebeurd op het vlak van samenwerkingsverbanden, met specifieke aandacht voor de rol van de samenwerking tussen UvA en HvA.
Bij het eerste project zijn we bezig om groepen van studenten en medewerkers bij elkaar te zetten tijdens zogenaamde ontwerpdagen. Hierin vragen wij ze om hun ‘eenheid’ eens opnieuw te ontwerpen, volgens een door hen gewenste structuur met bijbehorende taken en verantwoordelijkheden.
Oplossingen gedragen door de gemeenschap
En voor het democratiseringsproject hebben we een conferentie georganiseerd voor leden van de medezeggenschap en opleidingscommissies. Waarin ze ons konden vertellen waar ze tegenaan liepen, maar waarbij we ons ook hebben gefocust op oplossingen. Want omdat we geen onderzoeks-, maar een adviescommissie zijn, ligt daar onze taak: bij het vinden van oplossingen.
Over enkele weken willen we een aantal aanbevelingen destilleren. Deze verwerken we in oplossingsrichtingen, die we tijdens een referendum na de zomer zullen voorleggen aan de academische gemeenschap. Want oplossingen werken alleen maar als ze gedragen worden door de mensen waar het om gaat: de medewerkers en studenten van de UvA.”
Lisa Westerveld is voorzitter van de Commissie Democratisering & Decentralisering aan de Universiteit van Amsterdam. Ze werkt voor de Algemene Onderwijsbond en was van 2007-2009 voorzitter van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb).
