Voorbij de eigen dode hoeken
“We zijn allemaal verschillend, maar we willen hetzelfde behandeld worden,” sprak één van de geïnterviewde studenten na afloop van de première van ‘Studeren als Rite de Passage’ die bij Ciné Rotterdam op het Internationaal Film Festival Rotterdam (IFFR) in prèmiere ging. Het was een hartenkreet die in de film nadrukkelijk resoneerde.
Liefst dertig studenten had psycholoog Marina Meeuwisse voor het project dat zij met Erwin van Braam bedacht en ontwikkelde geïnterviewd. Dertig studenten met een veelheid aan achtergronden en een veelheid aan ervaring of juist gebrek aan ervaring in wat het betekent om te studeren in het Nederlandse hoger onderwijs.
Schipperen tussen verschillende werelden
Het is een pittige klus waar docenten in Rotterdam zich voor zien. Nog diezelfde dag was er een rapport verschenen waarin docenten in het basis- en voortgezet onderwijs hun zorgen hadden geuit over de gebrekkige integratie en de problemen die dat met zich meebrengt. De documentaire van Meeuwisse gaf een genuanceerder beeld. Een beeld dat het niet per se makkelijker maakt voor docenten.
Want hoe moeilijk het is om het juiste te doen, blijkt uit een voorbeeld van één van de studenten die vertelt hoe één van zijn studiegenoten vaak als voorbeeld wordt gevraagd, omdat zij een voorbeeldstudente is met een hoofddoek. Positieve discriminatie is ook discriminatie en hoe verschillend de in de film geportretteerde studenten zich ook voelen, ze willen vooral allemaal als gelijken behandeld.
Het zijn dan ook verschillende werelden waartussen veel studenten moeten schipperen. Zo vertelt Nino over hoe die werelden inhoudelijk soms lijnrecht tegenover elkaar staan en ze als het ware verschillende gedaanten aan moet nemen. “Ik moet de hele tijd switchen daartussen, maar ik vind dat niet erg, ik houd er wel van.”
Hoewel de boodschap van de film niet altijd makkelijk en in de woorden van collegevoorzitter Ron Bormans zelfs bij vlagen ‘confronterend’, noemt Meeuwisse zelf het beeld dat uit de film komt vooral hoopvol. Eerder dit jaar schreef zij op ScienceGuide al dat docenten in het onderwijs met een kosmopolitische bril les moeten geven.
Vanaf de maan zijn we allen even groot
“Dit is niet alleen van belang in het huidige tijdsgewricht, waarbij transitie soms het toverwoord lijkt, het helpt studenten ook meer te weten over de cultuur van het land van herkomst van hun (groot)ouders. Precies dat kan hen helpen hun eigen, vaak dubbele, identiteit sterker te ontwikkelen,” schreef Meeuwisse destijds. Docenten moeten zich in hun lessen bewust worden van de ‘dode hoeken’ die zij soms hebben en daar met de klas het gesprek over aan gaan derhalve.
De film sluit af met een beeltenis van een citaat van Multatuli. ‘Vanaf de maan gezien zijn we allen even groot’. Het is een boodschap die zowel studenten als docenten in Rotterdam als andere hogescholen in Nederland ter harte kunnen nemen. Zoals één student het in de film stelt: “In al onze diversiteit zijn wij de nieuwe autochtonen.”
