VVD wil KNAW-advies over objectieve wetenschap

Nieuws | de redactie
2 februari 2017 | De (VVD) heeft een motie ingediend in de Tweede Kamer waarin zij de oproep doen aan de minister om aan de KNAW een advies te vragen over mogelijke zelfcensuur onder wetenschappers. De VVD vindt dat iedereen die voor de vrije wetenschap is deze motie moet steunen. De minister wijst deze motie echter af.

Vorige week deed Pieter Duisenberg in een Algemeen Overleg in de Kamer een oproep om een onderzoek in te stellen of er al dan niet politieke zelfcensuur is op hogescholen en universiteiten. 

Duisenberg wil na meerdere signalen in de media over zelfcensuur in de wetenschap dat de Koninklijke Akademie van Wetenschap (KNAW) hier onderzoek naar gaat doen om te kijken of de academische vrijheid geborgd is in Nederland. Vandaag werden naar aanleiding van dit Algemeen Overleg in de Tweede Kamer moties ingediend. Zelf kon Duisenberg er niet bij zijn omdat hij de Commissie financiën moest voorzitten, maar zijn collega Karin Straus diende wel een motie in. 

Gehinderd door morele of politieke meningen 

Die motie luidt als volgt: “Overwegende dat in het buitenland discussies worden gevoerd, over homogeniteit zelfcensuur en gebrek aan de wetenschap, overwegende dat er altijd plek moet zijn voor het vrije woord, gedreven door de waarheidsvinding en dat de wetenschap nooit gehinderd mag worden door morele of politieke meningen, verzoekt de regering om een nader advies te vragen aan de KNAW of zelfcensuur en beperking van diversiteit perspectieven een rol spelen, en dat ten alle tijden het vrije woord binnen de wetenschappelijke waarheidsvinding de ruimte zou moeten krijgen.” 

Jasper van Dijk (SP) vertrouwde de intenties van de motie van de VVD niet. “Deze motie is een provocerende motie omdat er heel veel vooronderstellingen onder zitten dat de universiteit te links zou zijn. Hoe zit het met het grote Thorbecke-principe?  Die zei: ‘de politiek dient zich verre te houden van de kunsten en de wetenschappen?’ Ik vind dit van de zotte. De consequentie van deze motie van notabene de VVD is om diversiteit te gaan opleggen aan universiteiten en wetenschappelijk personeel.” 

Niet bemoeien met politieke voorkeuren 

Minister Bussemaker stond evenals vorige week afwijzend tegenover dit voorstel. “Als ik de motie op de letter lees dan zou je kunnen zeggen dat het een vanzelfsprekende motie is, maar hij wordt wel in een context geformuleerd waar Duisenberg ook eerder in het debat heel expliciet de wetenschap gebrek aan diversiteit verweet. Hij zei daarbij dat er een glazen plafond zou zijn binnen de wetenschappelijke wereld voor bepaalde politieke opvattingen.” 

“Die suggestie werp ik verre van mij,” vervolgt Bussemaker. “Wij hebben in Nederland wetenschap van hoge kwaliteit, wij hebben ook een zelfkritische wetenschappelijke gemeenschap, wij hebben ruimte voor diversiteit. Natuurlijk het vrije woord is heel erg belangrijk. Maar ik vind dat de overheid zich nooit moet bemoeien met de politieke voorkeuren van onderzoekers of wie dan ook. De academische vrijheid is een groot goed en moet gekoesterd worden. Ik zeg dat heel nadrukkelijk juist op dit moment, juist in deze tijd, als we zien wat er in de wereld gebeurt. Laten wij die vrijheid van wetenschap koesteren.” 

Ondanks dat Duisenberg niet bij het debat kon zijn wilde hij wel tegenover ScienceGuide reageren op de minister. “Wat zij in theorie zegt is dat zij voor de vrije academie is, maar mijn oproep in de motie is juist om op te komen voor de vrije wetenschap. De minister doet of zij iets anders vindt, maar zij vindt hetzelfde. Iedereen die voor de vrije wetenschap is zou deze motie moeten steunen. De motie roept op om serieus om te gaan met signalen van zelfcensuur. Als wij zelfcensuur toestaan, dan is dat het einde van de vrije wetenschap. De minister houdt een leuk theoretisch verhaal, maar wil vervolgens niet kijken naar zelfcensuur. Dat zijn dan praatjes voor de vaak.” 

“Als ik het heb over beperking van diversiteit van perspectieven, dan bedoel ik met nadruk dat er geen afgedwongen diversiteit moet zijn. De VVD is de laatste partij die zoiets zou doen. Dat is meer voor een minister die vrouwenquota instelt voor hoogleraren. Maar als er onderzoekers in de wetenschap zijn die verschillende meningen hebben dan moeten die vrijelijk kunnen worden geuit.” 

Het enige wat daarbij volgens Duisenberg telt is de wetenschappelijke kwaliteit. “Ik strijd voor het vrije woord binnen de wetenschappelijke waarheidsvinding die moet alle ruimte krijgen en ik strijd tegen zelfcensuur. De VVD en de minister zijn het dus eens over wetenschappelijke vrijheid, maar wij moeten heel serieus kijken of er signalen zijn van zelfcensuur. Vandaar de vraag aan de KNAW om dit te onderzoeken. Maar de minister zegt: ‘ik wil er niet naar kijken.’ Eigenlijk zegt de minister dus: ‘ik steek mijn kop in het zand.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK