Interculturele ervaring opdoen via videoverbinding

Het is vrijdagmiddag en in het theaterlokaal op de eerste verdieping van HKU Theater aan het Janskerkhof wordt nog even gewerkt aan de live verbinding. De studenten van de opleiding docent theater zitten klaar voor hun optreden dat het einde betekent van een internationaal project van vier weken. Aan de andere kant van de lijn een groep studenten van de Kadir Has acteursopleiding uit Istanbul. Samen hebben ze via Facebook, Whatsapp en live video gebrainstormd, geïmproviseerd,  overlegd en geoefend om vanmiddag een voorstelling te geven.

Confrontatie met een andere cultuur

Voorafgaande aan de voorstelling spreek ik met docent Ronen Abas, die even de tijd heeft om het project toe te lichten. In het project voor tweedejaars studenten staat de oefening van sociale interactie centraal. Praktijk en theorie worden verbonden: studenten formuleren een eigen onderzoeksvraag waar ze aan werken tijdens het project. De confrontatie met een andere cultuur levert hen daarbij bijzondere inzichten.

“Om studenten inzicht te geven in culturele verschillen bieden we hen theoretische handvatten. We gebruiken een model voor dit vak geïnspireerd door Geert Hofstede waarmee de studenten hun culturen kunnen vergelijken aan de hand van een aantal dimensies. Waar ze bijvoorbeeld achter komen is dat er in de dimensie machtsafstand tussen Nederland en Turkije flinke verschillen bestaan. De ene cultuur schikt zich beter naar het collectief en bij de ander is gezag van cruciaal belang.”

Deze sociale en culturele ervaring komt de toekomstige docenten theater goed van pas, zeker in hun onderwijspraktijk als ze later op een gemengde school gaan werken. “Drama is bepaald niet het makkelijkste vak om in les te geven.”, zegt directeur van HKU Theater Leo Capel: “Je vraagt van leerlingen om zich op een andere manier te laten zien dan in de andere lessen. Ze komen letterlijk en figuurlijk heel dicht bij elkaar. Het is intiem en kwetsbaar. Je moet dat als docent goed begeleiden en je moet je goed in een ander kunnen inleven. Dat vraagt om veel training en inzicht in sociale interactie en in verschillende culturen.”

Voor de opleiding tot docent theater is een interculturele ervaring dan ook onmisbaar, maar het heeft enige voeten in de aarde. Ter voorbereiding op de samenwerking ondernam de opleiding verschillende stappen. Ten eerste krijgen alle studenten een halve dag interculturele training over het land waarmee samen wordt gewerkt. Verder bezoeken de docenten van de wederzijdse opleidingen elkaar in persoon om de samenwerking zo goed mogelijk te laten verlopen. En dat laatste is niet altijd gemakkelijk.

Utrecht en Istanbul verbonden

De oplopende spanning tussen Turkije en Nederland speelt op de achtergrond mee, zo weet studieleider Paul de Vries na afloop te vertellen. Waar tijdens de samenwerking over wordt gesproken, wordt afgestemd met de Turkse zusterinstelling. Het politieke aspect wordt uit de samenwerking gelaten, maar buiten dat is de interactie tussen de studenten en docenten hecht, en stimuleert het de creativiteit.

Tijdens de einduitvoering blijkt dat de studenten veel van elkaars culturen geleerd hebben. Ondersteund door een live videoverbinding spelen de twee partijen een zelfgeschreven toneelstuk. De scenes in Utrecht en Istanbul zijn met elkaar verbonden. In de voorstelling laten studenten zien welke omgangsvormen en aspecten van het dagelijkse leven hen hebben verbaasd, en nemen ze elkaar op humoristische wijze de maat. Alhoewel de voertaal Engels is begroeten de Nederlandse acteurs hun tegenspelers in het Turks, en andersom. Geheel vlekkeloos verloopt de technische verbinding nog niet, maar dat is dan weer goed voor het improvisatievermogen.

Na afloop komt een van de studenten uit nieuwsgierigheid vragen wat ik kom doen en zodoende raken we aan de praat over wat ze van deze opdracht geleerd heeft. “Mijn beeld van Turkije was echt heel anders voordat we hier aan begonnen. Het is een veel moderner land dan ik dacht en we hebben veel met elkaar gemeen.” Van de spanningen tussen Nederland en Turkije heeft ze niets gemerkt. “Wij waren veel te druk bezig met het proces joh! Wij zaten hele dagen over Whatsapp af te stemmen en filmpjes naar elkaar op te sturen. Het acteren, daar hebben we het over gehad.”