TO2 instituten naar TU’s geen oplossing

In februari kwam de commissie Schaaf met hun evaluatierapport over de organisaties voor toegepast onderzoek (TO2), waaronder TNO, Deltares en MARIN. Deze instituten zijn volgens de commissie van wereldkwaliteit maar de commissie stelt ook dat deze meer afstemming onderling zoeken om ook onderzoek te doen naar grotere maatschappelijke thema’s. De instellingen zijn nu gedwongen om te veel te kijken naar onderwerpen waar een snelle financiële return te halen is.

TO2 naar de TU’s?

Collegevoorzitter van de Technische Universiteit Eindhoven (Tu/e) Jan Mengelers las in het rapport een aanleiding om de TO2-instituten dan maar bij de TU’s onder te brengen. “Er is nu te weinig thematische focus, teveel verzuiling en een te sterke scheiding tussen universiteiten en kennisinstellingen waardoor de vertaling van fundamenteel onderzoek naar de markt stagneert.” Zo stelde hij in Link magazine.

De oud directeur van TNO Mengelers ziet mogelijkheden te over om de ziet mogelijkheden om onderdelen van zijn oude instituut onder te brengen bij technische universiteiten. Ook voor de andere TO2 instellingen heeft hij suggesties over waar ze terecht zouden moeten komen. Het is nog onduidelijk of zijn voorstel ook door de andere Technische universiteiten gedeeld wordt.

Het voorstel van Mengelers leidde in ieder geval in de Tweede Kamer tot vragen van Eppo Bruins (ChristenUnie) aan minister Henk Kamp (VVD) van Economische Zaken. Hij vraagt de minister te reageren op het voorstel en of er “reden is om te veronderstellen dat de universiteiten beter (effectiever en/of efficiënter) zijn dan de toegepaste kennisinstellingen in valorisatie en het overbruggen van de kloof tussen wetenschap en praktijk?”

De basis brokkelt af

In dat licht publiceerde het Rathenau kort geleden een factsheet over de TKI subsidies. Deze waren bedoeld om de samenwerking tussen het bedrijfsleven en de wetenschap te stimuleren. Uit de cijfers van het Rathenau blijkt dat “de TKI-toeslag steeds beter wordt gevonden.” Het aantal onderzoeksprojecten dat met een TKI-toeslag is gefinancierd is de afgelopen jaren flink gestegen. Wel wordt opgemerkt dat van de TKI-toeslagen slechts 6% naar het bedrijfsleven is gegaan, de rest ging naar de TU’s en de TO2 instituten.

Volgens Bruins is het belangrijk om het geheel te overzien: “Het door het bedrijfsleven mede gefinancierde onderzoek bij een instituut als MARIN is 93%. Door de TKI-toeslag wordt die 7% van de overheid dan 7,5%.” Het probleem bij TO2-instituten is volgens Bruins veel fundamenteler: “De overheidsfinanciering is daar zo gekort, zo miniem geworden, dat je de kennisbasis niet meer op orde kunt houden.”

“Tijdens het kabinet-Rutte I werden de zogenaamde FES-middelen weggestreept en de €300 miljoen aan innovatiemiddelen zijn terecht gekomen in de WBSO [belastingvoordeel voor bedrijven].” De TKI middelen, goed voor zo’n € 184 miljoen van 2013 – 2015, die hiervoor in de plaats zijn gekomen zijn volgens Bruins een druppel op een gloeiende plaat. “De technische infrastructuur kun je niet op projectbasis financieren vanuit private middelen. Daar moet een goede publiek gefinancierde onderzoeksinfrastructuur tegenover staan.”

Geen oplossing

Bruins begrijpt het voorstel van de Eindhovense collegevoorzitter wel maar denkt dat het kernprobleem daarmee niet opgelost is. “Je ziet dat universiteiten net zo zeer problemen hebben om hun infrastructuur op orde te houden omdat de tweede geldstroom nauwelijks mogelijkheden biedt om grote apparaten investeringen te doen. Men staat er niet meer bij stil dat de tweede geldstroom bedoeld is om leuke AIO-projectjes mee binnen te slepen.”

De beweging van universiteiten om beurzen te bundelen om zodoende grote aankopen te doen is volgens Bruins niet wenselijk. “Daar zijn die beurzen niet voor bedoeld.” Hij begrijpt wel waarom het gebeurt. “Bij bouwkunde in Delft werken ze nog met apparatuur van 50-55 jaar oud, die zijn op een gegeven moment wel aan vervanging toe maar dat kost al gauw zo’n vijf miljoen. Dat deed je vroeger uit de eerste geldstroom maar die gaat op aan onderwijs en matching van de tweede geldstroom.”

“Het is echt schunnig hoe wij met onze wetenschap en technologie omgaan.” Voegt Bruins er nog aan toe. Zo lang de budgetten gelijk blijven ziet hij dan ook geen oplossing in een volgende reorganisatie van de TO2 instituten. “Je moet echt zeker weten dat het veel beter wordt voordat je een stelselwijziging doorvoert.”