Diversiteit begint met tijd
Hieronder leest u zijn bijdrage:
In het interessante artikel van Sofie Smeets over diversiteit en ‘goed lesgeven’ benadrukt ze terecht het belang van de dialoog tussen studenten onderling en tussen studenten en docent. Machteld de Jong maakt in een reactie daarop duidelijk dat die dialoog alleen mogelijk is als er een veilige omgeving wordt gecreëerd, waar ruimte is voor twijfel, vragen en discussie. Maar hoe realiseer je dat? Een cruciale voorwaarde is de professionele dialoog over diversiteit in docententeams.
Om dit te illustreren ga ik terug naar het stuk van Sofie Smeets. De twijfels van de docent in dat stuk rond de vraag of aandacht voor diversiteit nodig en wenselijk is, worden door een aanzienlijk deel van de docenten in het hbo gedeeld. Op het eerste gezicht lijkt dat vreemd. Zowel Sofie Smeets als Machteld de Jong benadrukken terecht dat we weten dat diversiteit en de manier waarop de docent daarmee omgaat, er toe doet – het heeft invloed op de kansen van studenten om de studie succesvol te doorlopen. Waar komt dan toch die twijfel bij docenten vandaan?
Lees terug wat Sofie Smeets en Machteld de Jong bijdroegen in dit gesprek over diversiteit.
Vooropgesteld: geen aandacht besteden aan diversiteit, is geen bewuste poging studenten dwars te zitten, of sommige studenten meer kansen te bieden dan anderen. Het komt juist voort uit het tegenovergestelde. Elke docent wil het beste voor haar of zijn studenten en vanuit dat uitgangspunt komt de wens tot hier bieden van gelijke kansen.
Dit uit zich in een gelijke benadering van alles studenten. Zoals Sofie Smeets in haar stuk terecht opmerkt, weten we echter dat juist door studenten met ongelijke startposities gelijk te behandelen, ongelijkheid in stand wordt gehouden. Gelijkheid en gelijkwaardigheid worden in het denken over en omgaan met diversiteit nogal eens verward.
Uit ons eerdere onderzoek naar diversiteit en studiesucces [1] weten we daarnaast dat veel docenten wel aandacht willen besteden aan diversiteit, maar niet weten hoe ze er op een goede manier rekening mee moeten houden in hun onderwijs. Over dat ‘hoe’ wordt door docenten onderling vaak niet gesproken. De zoektocht naar een goede omgang met diversiteit is nog vaak een individuele zoektocht voor docenten.
Alleen door als docenten met elkaar en met studenten in een veilige omgeving de dialoog aan te gaan over diversiteit, kunnen we een stap verder komen in de discussie over en omgang met diversiteit in het hoger onderwijs. Daarbij bestaan geen ‘one size fits all’ oplossingen. Onderwijs is complex, geen student en geen docent is hetzelfde. Als docententeam moet je in staat zijn om in te spelen op en gebruik te maken van verschillen en elkaars kwaliteiten kennen. Dat laatste begint bij een professionele dialoog in het team.
Maar juist aan die dialoog ontbreekt het vaak. De druk in het onderwijs is hoog, docenten voelen weinig ruimte en tijd om die dialoog te voeren. Overleg in het team wordt maar al te vaak opgeslokt door praktische zaken rond roostering of het invoeren van cijfers. Een inhoudelijk gesprek over hoe je als team aankijkt tegen en omgaat met diversiteit staat maar zelden op de agenda.
Zonder professionele dialoog is het aan de individuele docent om wel of niet aandacht aan diversiteit te besteden. Docenten die moeite hebben om een goede invulling te geven aan diversiteit in het onderwijs, staan er dan alleen voor. Alle initiatieven rond diversiteit ten spijt, zal de twijfel over de noodzaak voor aandacht voor diversiteit dan blijven.
Om ‘verder te komen’ met diversiteit in het hbo is het serieus en duurzaam faciliteren van die professionele dialoog binnen docententeams cruciaal. Dat betekent ruimte voor en verantwoordelijkheid bij teams om niet alleen de dialoog te voeren, maar ook om de resultaten van die dialoog te vertalen richting het klaslokaal en het onderwijsprogramma.
Daniël van Middelkoop is docent en senior onderzoeker bij het lectoraat gedifferentieerd HRM van de Hogeschool van Amsterdam.
[1] Zie van Middelkoop, Ballafkih & Meerman 2017: Understanding diversity: a Dutch case study on teachers’ attitudes towards their diverse student population. In: Empirical Research in Vocational Education and Training. January 2017. Voor het Nederlandstalige rapport, zie Van Middelkoop & Meerman 2014. Studiesucces en diversiteit en wat HBO docenten daarmee te maken hebben. Amsterdam: CAREM.
