In Nederland moet een leercultuur ontstaan

In de Tweede Kamer werd er een hoorzitting georganiseerd over Leven Lang Leren, dit naar aanleiding van twee rapporten die recent zijn verschenen over dit onderwerp. De SER lanceerde onlangs een advies aan de regering, ook Jolande Sap heeft onlangs een rapport aangeboden aan minister Bussemaker over vraagfinanciering in het onderwijs. Een delegatie van de SER en Jolande Sap kwamen tekst en uitleg geven in de Tweede Kamer.

Leven lang leuteren

Hamer die benadrukte nog maar eens hoe belangrijk dit onderwerp is ondanks de vele rapporten die erover zijn verschenen. “Er is zoveel over gesproken dat er ook wel vaak gezegd wordt hier in de Kamer: ‘moet het niet een leven lang leuteren gaan heten,’ wij denken van niet. Dit is een van de belangrijkste onderwerpen van deze tijd. Want niet iedereen voelt de noodzaak om in actie te komen, mensen zijn dan ook te vaak te laat, pas op het moment dat de sociale plannen worden gemaakt bij bedrijven na een ontslagronde denken mensen vaak: ‘had ik mij maar eerder bijgeschoold.’

Daarnaast wees de SER-voorzitter erop dat er in het onderwijs nog veel beter nagedacht moet worden over waar men toe opleidt. “Vaak is ook niet bekend wat een opleiding nu precies oplevert. Wij denken daarom dat het allerbelangrijkste is dat de wereld van het onderwijs weer gaat aansluiten bij de wereld van de werkenden.”

In het SER rapport werd al uitvoerig aandacht geschonken aan mogelijke oplossingsrichtingen om de werelden bij elkaar te brengen. Hamer: “Dat kan op alle manieren beter, als men kijkt wanneer het onderwijs beschikbaar is en in welke levensfase. Het onderwijs moet meer de innovaties volgen, dus er moet meer contact komen tussen het onderwijs en het bedrijfsleven en het onderwijs zou flexibeler moeten worden aangeboden.”

Een andere aanbeveling van de SER ging over de bekostiging van Leven Lang Leren. “Er moet een trekkingsrecht komen voor mensen die een mbo-opleiding hebben afgerond die ook de financiele mogelijkheid vanuit de overheid krijgen om later in hun carrière nog een hbo-opleiding te volgen bij een publieke instelling.” Zo’n trekkingsrecht houdt voor de SER concreet in dat een student die niet een masteropleiding heeft gevolgd later in zijn leven nog een opleiding mag volgen, waarvoor een vergoeding komt vanuit het Rijk.

Werkgevers aan het woord

Namens de werkgevers was Maxime Verhagen, in het dagelijks leven voorzitter van Bouwend Nederland, afgevaardigd. Hij gaf een voorbeeld van hoe die samenwerking tussen bedrijfsleven en onderwijs beter kan. “Er is een hele nieuwe ontwikkeling in de bouw, het Bouw Informatie Model (BIM), waarbij men alles 3D ontwerpt in plaats van op de tekentafel. Er waren wel mbo- en hbo-instellingen die deze opleidingen aanboden, maar die sloten totaal niet aan bij wat er in de markt gevraagd werd. Wij zijn toen samen met de Vereniging Hogescholen en alle leraren die BIM-onderwijs geven om tafel gaan zitten om een gezamenlijk een curriculum te ontwikkelen. Op die manier biedt je als onderwijs maatwerk, waar ook gebruik van gemaakt kan worden bij die bij- en nascholing.”

Een ander voorbeeld van Verhagen kwam van de Hogeschool Arhem-Nijmegen (HAN). “Wij zijn samen met de HAN projecten gestart om er voor te zorgen dat studenten die al een diploma mbo-4 bouwkunde hebben een associate degree kunnen volgen in de vorm van een tweejarige hbo-opleiding. Zodat die studenten meer kennis kunnen ontwikkelen specifiek voor civiele betonbouw.”

Verhagen concretiseerde vervolgens hoe het onderwijs flexibeler moet kunnen worden aangeboden. ”Met dat trekkingsrecht van de SER kunnen werknemers kijken hoeveel recht op geld zij nog hebben van de overheid voor een dergelijke opleiding bij het bekostigde onderwijs.”  

Kloof tussen particuliere en private bekostiging

Jolande Sap prees de rol van het mbo ten aanzien van Leven Lang Leren, dit in vergelijking met andere onderwijssectoren. “Eerst een positieve constatering als je kijkt naar het hele onderwijsveld, dan zie je dat juist het mbo er relatief goed in slaagt om op de beroepspraktijk afgestemde opleidingen aan te bieden. Die slagen daar beter in dan het hbo.”

Bovendien pleitte Sap ook voor een andere soort bekostiging. “De kloof tussen particulier en bekostigd onderwijs moeten we wat minder scherp maken. Dat doe je door de mensen zelf de middelen te geven, dan hebben werknemers zelf de keuze om bij het bekostigde of particuliere onderwijs bijscholing te volgen.”

Hamer wees erop dat op dit punt het voor bekostigde instellingen nog niet zo makkelijk is. “Er zijn best wel veel obstakels voor publieke instellingen om maatwerk te bieden. Bekostigde instellingen kunnen alleen diploma-gerichte opleidingen aanbieden, maar geen certificaten, zoals particuliere instellingen veelal doen.”

Ook deed Hamer een brede oproep waarin vooral een maatschappelijke en culturele verandering werd bepleit. “Daarnaast moet er in Nederland een echte leercultuur gaan ontstaan. Eigenlijk zou leren en jezelf ontwikkelen net zo vanzelfsprekend moeten zijn als eten en drinken.”