Onverwachte dreiging voor zadenbank
Het is momenteel bovengemiddeld warm op Spitsbergen, het water rond het eiland was de afgelopen winter 5 graden Celsius warmer dan normaal en op het eiland zelf was de temperatuur 7 graden Celsius hoger dan voor die tijd gebruikelijk is. Dat zorgde voor smeltwater dat loskwam uit de permafrost en dat smeltwater is binnengedrongen in de faciliteit. Gelukkig is het water weer bevroren voordat het bij de werkelijke opslagplaats terecht is gekomen.
Wereldwijde backup
In de Seed Vault worden zaden van over de hele wereld bewaard, zo ook uit Nederland. “Onze hele unieke collectie, zo’n 20.000 plantensoorten, ligt ook op Spitsbergen.” vertelt Erik Toussaint van de Wageningen Universiteit. Een paar keer per jaar stuurt de universiteit nieuwe zaden op die vervolgens worden opgeslagen in de koelruimte van -18 graden Celsius. “Je wilt zo’n ruimte natuurlijk zo veel mogelijk dicht laten, maar zo’n twee keer per jaar kunnen er nieuwe monsters bij.”
“Wageningen was zelf een van de eerste, zo niet de eerste, wiens genenbank overging op de moderne methodes van opslag en beheer zoals gebruikt in de Seed Vault.” Legt Toussaint uit. Waar men in de jaren ‘70|’80 de zaden nog in vochtvrije glazen flessen bewaarde is er inmiddels een heleboel veranderd. “Je kunt je voorstellen dat iedere keer dat je zo’n fles openmaakt het zaad een enorme opdoffer in termen van luchtvochtigheid kreeg. Dat moest anders.”
Houdbaarheid van zaad
Tegenwoordig worden zaden opgeslagen in gesealde plastic zakjes waaruit het vocht onttrokken wordt. Deze worden vervolgens opgeslagen bij een lage temperatuur. “Hoe minder vocht en hoe kouder, des te beter is de houdbaarheid.” Hoe houdbaar zaden precies zijn is vanwege het feit dat deze methode ‘relatief nieuw’ is nog niet geheel duidelijk .
Van ieder zaadmonster, overwegend van landbouwgewassen, heeft de Wageningen Universiteit een aantal zakjes die zo nu en dan besteld worden door partnerinstellingen. “Zodra zij er dan achter komen dat de zaden in kwaliteit achteruit gaan dan ondernemen we actie.” Dit betekent vaak dat het zaad door veredelingsbedrijven waar de universiteit mee samen werkt worden ‘verjongd’. “Dit doen deze bedrijven kosteloos omdat zij er net zo veel belang bij hebben als wij.”
De enorme collectie bij de Global Seed Vault is niet aangetast door het incident, maar het zet wel aan het denken. Alhoewel de kluis ruim boven zeeniveau ligt en een eigen koelinstallatie midden in een berg heeft was met dooi van permafrost dus nog geen rekening gehouden.
“Dit is een wake up call voor de urgentie om maatregelen te nemen om klimaatverandering (en de gevolgen daarvan) tegen te gaan.” aldus Theo van Hintum van het Centrum Genetische Bronnen Nederland. “Daarbij laat het ook zien dat mensen, en dus ook wetenschappers, hun beperkingen hebben bij het inschatten van risico’s.”
