Automatisering creëert ook nieuwe problemen
Tijdens het openingscongres van het nieuwe OA tijdschrift International Journal of Driving Science kwamen beleidsmakers, onderzoekers en het bedrijfsleven bijeen om de stand van zaken op het gebied van automatisering te bespreken. Speciale aandacht was er voor de verschillende technieken die bestuurders ondersteunen door taken over te nemen.
Rijden op een schatkist aan mogelijkheden
Weten mensen eigenlijk wel dat deze functies in hun auto zitten, en gebruiken ze de functies ook? Het antwoord op die vraag werd gegeven door Ilse Harms (Rijksuniversiteit Groningen) die met het Connecting Mobility onderzoek deed naar het gedrag van zakelijk rijders. “Uit onze enquête blijkt dat deze bestuurders maar zelden de mogelijkheden van hun auto volledig benutten.” Zo worden navigatie en cruise control nog wel gebruikt, maar daar houdt het eigenlijk wel op.
“Mensen weten simpelweg niet dat een optie als adaptive cruise control [cruise control houdt rekening met voorliggende voertuigen, red] in hun auto zit”, zegt Harms, die de uitkomsten van het onderzoek analyseerde. “Als mensen al weten dat een bepaalde functie in hun auto zit, dan is de vraag nog hoe ze dan leren het te gebruiken.” Hier vonden Harms 42% van de mensen aangaf ‘het maar gewoon te proberen’ en opvallend genoeg overmatig veel vertrouwen in de systemen te hebben.
Precies dat onderwerp werd door Arie Paul van de Beukel (UTwente) aangesneden tijdens een van de discussiesessies. “Mensen hebben bijzonder hoge verwachtingen van de automatiseringssystemen in hun auto’s, en vertrouwen daar soms blind op. Het bekende incident met de Tesla auto in de V.S. vorig jaar is daar een voorbeeld van.” Volgens Van de Beukel werpt dit incident de vraag op tot in hoeverre je moet willen streven naar volledige automatisering.
In de periode waarin steeds meer voertuigen een vorm van assistentie of automatisering zullen krijgen zullen er nog een heleboel vragen moeten worden beantwoord. Niet in de laatste plaats tot in hoeverre dit bijvoorbeeld onderdeel moet worden van het rijexamen. Inmiddels is afrijden met hulpmiddelen toegestaan door het CBR, maar het is geen onderdeel van de training. De stemming onder de experts is gemengd over of deze training verplicht moet worden.
Talking traffic
Aan meerdere instellingen wordt inmiddels onderzoek gedaan naar de voor- en nadelen van verscheidene hulpmiddelen voor de bestuurder. Zo werken overheid en het bedrijfsleven al een tijd lang samen in het project ‘Talking traffic’, waarin bestudeerd wordt wat de mogelijkheden van informatieverstrekking van de omgeving aan de bestuurder en andersom is.
Een van deze uitkomsten van zo’n toegepast onderzoek werd recent gepubliceerd. Onderzoekers van de HAN onderzochten wat het effect op het rijgedrag van de bestuurder was wanneer deze via een app informatie kreeg over het wel of niet halen van een ‘groene golf’ aan verkeerslichten. “Wij zagen dat mensen heel divers reageren op deze informatie. Waar sommigen anticiperend afremmen voor een stoplicht verderop, omdat ze de golf niet meer halen, trekken anderen juist op naar 80 kilometer per uur om het te halen. Dat is gevaarlijk rijgedrag, in de bebouwde kom”, aldus Frans Tillema (HAN).
Inmiddels wordt er ook geëxperimenteerd met een tweede toepassing van dit concept: toestemming vragen voor een groene golf. “Wellicht dat dit het gedrag van de bestuurder weer gunstig kan beïnvloeden, juist omdat er een zekere mate van controle gepaard gaat met de informatie.”
Dat de auto een schat van informatie is, wat betreft gedrag maar ook informatie over de omgeving, wordt nu ontdekt door zowel de overheid als de industrie. De vraag is echter hoe goed en vooral bruikbaar deze informatie is. Recentelijk ontving de HAN een Raak-PRO beurs om precies die vraag te onderzoeken. “We willen weten of je met behulp van big data, verzonden uit honderden auto’s, bijvoorbeeld kunt bijhouden hoe het gesteld is met het wegdek van de snelweg, en hoe precies.”, legt Tillema uit. Hiervoor ontwikkelt de instelling in samenwerking met het bedrijfsleven en de overheid een aantal ‘use cases’ waarin scenario’s worden getest.
Het mag dan waarschijnlijk nog wel even duren voordat er een volledig autonome auto op de markt is, maar in de tussentijd valt er nog genoeg te ontdekken. “Het is ook helemaal niet gezegd dat die automatisering altijd problemen zal oplossen.” Volgens Chris Hottentot (ANWB) die er op wijst dat elke nieuwe technologie ook met restricties gepaard gaat. “Als je bijvoorbeeld voertuigen automatisch netjes afstand laat houden, dan houd je ineens een stuk minder wegdek over.”
