Stop met gamma-bashen!
Verschillende rechtse Kamerleden hebben last van onderbuikgevoelens als het gaat om de gammawetenschappen en speciaal de psychologie. Zo zegt Michel Rog (CDA) in het FD: “De meest gestelde vraag onder psychologiestudenten met een diploma is: “Wilt u er frietjes bij?” Zij komen in de snackbar te staan, dat is gewoon zo.” Eppo Bruins (CU) op ScienceGuide stelt: “Hoeveel sociologen en psychologen willen wij nog opleiden? Wat voor land willen wij zijn? Ik denk dat wij veel meer baat hebben bij mensen die slimme producten kunnen maken, in plaats van dat wij mensen maar op de bank bij de psycholoog leggen.” Ook zegt hij: “Wat is belangrijk voor dit land? Je moet daarom investeren in bèta- en techniek en je moet investeren in alfawetenschappen, want dat maakt ons tot een beschaafd land, maar gamma is nu wel genoeg geweest.”
De aanleiding voor deze stellingnames ligt bij de problemen die verschillende bèta-opleidingen ondervinden met de snelle groei in studentenaantallen. De numerus fixus die deze opleidingen willen instellen is de Kamerleden een doorn in het oog. Dat begrijpen wij. Een te snelle groei kan om een tijdelijke numerus fixus vragen maar we hopen en gaan er eigenlijk vanuit dat deze maatregel tijdelijk is.
Bètawetenschappen zijn zeer belangrijk, er is gelukkig een groei in interesse in bèta onder vwo’ers en er is vraag naar bèta opgeleide studenten. Dat zal dan ook leiden tot een verschuiving in budgetten tussen en aan universiteiten. Weliswaar met enige vertraging, maar ook daar zijn weer goede redenen voor.
Maar is het nu nodig om over te gaan tot gamma-bashing? En dan ook nog eens van zo’n bedenkelijk niveau? Hebben deze Kamerleden enig idee waar de gammawetenschappen overgaan en waar ze toe opleiden?
Eerst Michel Rog. We hebben Rog al eerder aangesproken op zijn uitspraak in het FD en hij beriep zich op één niet nader genoemde docent aan een psychologie opleiding: borrelpraat dus. Uit onderzoek van het SEO blijkt het volgende. Technisch/bèta en medisch opgeleiden doen het goed op de arbeidsmarkt; gamma opleidingen doen het minder goed en dat geldt nog veel sterker voor de alfa opleidingen.
De meest gestelde vraag onder afgestudeerde psychologen: “Wilt u daar frietjes bij?” https://t.co/YIHwnSxcR6
— Michel Rog (@michelrog) 24 maart 2016
Binnen de gamma-opleidingen geldt dat psychologen de beste baankansen hebben en die kansen zijn vergelijkbaar met andere grote opleidingen zoals rechten en economie: 55% van de afgestudeerden uit de master vindt binnen 1,5 jaar na afstuderen een baan op (academisch) niveau (het percentage is veel hoger als ook banen op hbo-niveau meetellen). Daar komt bij dat de arbeidsmarkt niet voor alle psychologen hetzelfde is. Arbeids- en organisatiepsychologen bijvoorbeeld hebben te maken met een geheel andere arbeidsmarkt dan klinisch psychologen. Voor sommige sterk methodisch opgeleide psychologen is er zelfs ruimschoots werk (bijvoorbeeld in de statistische consultancy en marktonderzoek).
Dan Eppo Bruins. Hij gelooft dat we vooral behoefte hebben aan mensen die slimme producten maken, in plaats van dat wij mensen maar op de bank bij de psycholoog leggen. Ik weet niet of dit een populistische opvlieger is of gewone domheid, maar het is in ieder geval een zeer misleidend beeld van de moderne psychologie (de psychoanalyse wordt nauwelijks meer onderwezen). Bruins wereldbeeld is in ieder geval niet erg ingewikkeld. Geld maakt gelukkig en met nog een sausje alfa erbij zijn we nog beschaafd ook!
Helaas de wereld is ingewikkeld, razend ingewikkeld. De successen in met name het bèta en medisch onderzoek hebben geleid tot veel hogere levenstandaarden en levensverwachtingen. Maar daarmee zijn we er helaas niet. Heel veel mensen zijn ongelukkig, hebben fobieën, zijn verslaafd, analfabeet, maken ruzie, plegen misdrijven, scheiden, hebben een burn-out, discrimineren, zijn eenzaam, plegen zelfmoord, etc.
Neem bijvoorbeeld depressie. Meer dan 200 miljoen mensen leiden wereldwijd aan depressies, waarvan zo’n 5% sterft door zelfdoding. Hoe ziet Bruins deze cijfers nu? Is hij er wel klaar mee (“Gamma is nu wel genoeg geweest”) of denkt hij dat nieuwe technologische producten helpen tegen depressie? Hij kan er toch niet omheen dat vele grote maatschappelijke problemen (bijvoorbeeld psychische stoornissen, radicalisering, segregatie, uitval in het onderwijs, migratie, armoede, etc.) buitengewoon complex zijn en wetenschappelijke studie vereisen.
Doorbraken op deze gebieden dragen pas echt bij aan een beschaafd land. Helaas kost gammaonderzoek net als bètaonderzoek veel tijd. Het gammaonderzoek is vergeleken met het bètaonderzoek van zeer recente datum. Ook het gammaonderzoek zal gaandeweg tot steeds meer inzichten en toepassingen leiden, onder andere op de raaklijnen van gamma en bèta onderzoek.
Wij zijn dus niet tegen investeringen in het bètaonderzoek en onderwijs. We zien alleen niet in waarom dat gepaard moet gaan met een onjuiste en populistische karakterisering van de psychologie en de gammawetenschappen in het algemeen. Kritiek is welkom maar die geldt dan ook de bètawetenschap (bv. de ethische en maatschappelijke consequenties van de technologisering) en de alfawetenschap (waar de nutsvraag alleen maar tot verwarring leidt).
De verdeling van gelden over wetenschapsgebieden is een moeilijk vraagstuk waarin onder andere het wetenschappelijk en maatschappelijk belang, de vrije studiekeuze van studenten, en de academische arbeidsmarkt goed afgewogen moeten worden. Het is wel even schrikken dat deze afweging in handen is van Kamerleden die zo gemakzuchtig redeneren.
Han van der Maas en Ingmar visser werken op de afdeling Psychologie van de Universiteit van Amsterdam.
