Universiteit Utrecht wil breken met centralistisch bestuur

Recent is de tweede ronde van de Instellingstoets Kwaliteitszorg (ITK) van de NVAO van start gegaan.  Hierbij wordt het kwaliteitszorgsysteem van de hele instelling door de NVAO wordt doorgelicht. In het hbo wordt inmiddels openlijk getwijfeld om hier nog wel aan mee te doen, omdat na de eerste ronde van ITK de beloofde vermindering van de lastendruk uitblijft.

Het lijkt erop dat universiteiten zich wel allemaal klaar aan het maken zijn voor de volgende ronde. De Universiteit Utrecht heeft inmiddels de zelfreflectie afgerond die deze maand is opgestuurd naar de NVAO in oktober en november komt het panel van de NVAO op bezoek. ScienceGuide heeft de kritische zelfevaluatie ook in bezit en hier volgt een aantal observaties.

Onvoldoende uit de verf

De UU gaat met veel zelfvertrouwen de ITK tegemoet, al zijn er ook nog wel een aantal punten van zorg. Zo schrijft men in de kritische zelfevaluatie die als startdocument wordt gebruikt bij de ITK. “De universiteit kan trots zijn op wat het afgelopen jaren aan onderwijsvernieuwing is gerealiseerd. Bij een ambitieuze universiteit als de onze past het tegelijk kritisch te blijven op wat nog onvoldoende uit de verf komt of waar nog extra inspanningen gewenst zijn.”

De Universiteit Utrecht geeft in de inleiding van de zelfevaluatie aan dat de prestatieafspraken voor een deel hebben geleid tot beleidsmatige ontwikkelingen binnen de Universiteit. “Deze vernieuwingen zijn voor een deel ingegeven door de prestatieafspraken die de universiteit met de minister heeft gesloten. Deels vormden zij een antwoord op andere externe ontwikkelingen als de toenemende digitalisering en de internationalisering van het onderwijs.”

Onder leiding van Douwe Breimer

De UU heeft zich goed voorbereid op de ITK, in de zomer van 2016 is er al een steekproef gehouden. Deze is uitgevoerd onder leiding van de de oud-rector van de Universiteit Leiden Douwe Breimer en richtte zich op het functioneren van het systeem van interne kwaliteitszorg, in het bijzonder de PDCA-cyclus, de toetsing en het functioneren van de Examen- en Opleidingscommissies.

Deze commissie kreeg volgens de UU een specifieke opdracht mee. “De opdracht aan de commissie was om zeer kritisch te zijn en zo veel mogelijk verbetersuggesties te doen. De commissie heeft toen vastgesteld dat er in de universiteit een brede kwaliteitscultuur heerst en een sterke drive bestaat om de kwaliteit van het onderwijs continu te verbeteren. De commissie deed een aantal aanbevelingen voor verbetering van de interne kwaliteitszorg. Het college en de decanen herkenden de aandachtspunten en hebben afspraken gemaakt over de follow-up er van.”

Hoogste rendementen van Nederland

In het hoofdstuk over de onderwijsvisie staat dat de UU de hoogste studierendementen haalt van de Nederlandse universiteiten, dat is volgens de universiteit niet zonder reden. “Het Utrechtse Onderwijsmodel is gericht op het bevorderen van studiesucces van studenten. Het kleinschalige, intensieve op activering gerichte onderwijs is door de jaren heen steeds gericht geweest op het verbeteren van het studiesucces. Dat heeft ook zijn vruchten afgeworpen: de Universiteit Utrecht heeft nog altijd een van de hoogste studierendementen van de Nederlandse universiteiten.”

Toch heeft hebben deze studierendementen volgens de UU ook wel nadelen, zeker als het gaat om de brede vorming van studenten. “De afgelopen jaren heeft het accent gelegen op uitvalvermindering en terugdringen van switchgedrag, mede onder invloed van de prestatieafspraken. In het kader van het nieuwe Strategisch Plan hebben studenten aandacht gevraagd voor aspecten als een brede culturele, intellectuele en maatschappelijke vorming en multidisciplinariteit. In het nieuwe strategische plan zijn dit aandachtspunten.”

Professionele autonomie vergroten

In de zelfevaluatie staat dat voor de komende jaren de grootste uitdagingen voor de universiteit zijn de organisatie van de UU, het CvB wil meer verantwoordelijkheid neerleggen bij de professional. “Daarbij gaat het om de vraag van de professionele ruimte, zowel van individuele medewerkers als van organisatieonderdelen. De universiteit wil de professionele autonomie vergroten. Meer vertrouwen, minder regels en tegelijk scherpere afspraken over het nemen van verantwoordelijkheden op het juiste niveau.”

Daarbij wijst de UU wederom naar de prestatieafspraken die de afgelopen jaren hebben geleid tot meer centralisatie en die wil het CvB de komende periode afbouwen. “Onder invloed van de prestatieafspraken is in de afgelopen jaren een aantal vernieuwingen onder strakke centrale leiding van de universiteit uitgevoerd. Het project invoering matching en de herziening van de masterfase zijn daar voorbeelden van. Op andere terreinen is geleidelijk meer ruimte gemaakt voor facultaire invulling. De ambitie voor komende jaren is om deze nieuwe werkwijze te continueren. Daarmee wordt ook gestalte gegeven aan het verruimen van de professionele ruimte, waar faculteiten, opleidingen en individuele medewerkers aangeven behoefte aan te hebben.”