Met kant en klaar lespakket kan leraar niets
Met het dreigende lerarentekort is goede scholing en begeleiding van beginnende én ervaren leraren van belang om de kwaliteit van het onderwijs op peil te houden. Effectieve professionalisering leidt er bovendien toe dat leraren behouden blijven voor het onderwijs.
Deze maatregelen zijn alleen geen garantie voor succes. Ze werpen vooral hun vruchten af als er maatwerk wordt geleverd, de persoonlijke context van de leraar erbij wordt betrokken en het leerproces van leerlingen centraal staat.
Didactische principes
Het leren van leraren lijkt sterk op het leren van leerlingen en dezelfde didactische principes zijn van toepassing, zo blijkt uit onderzoek van Dik Maandag (RUG). “Net als leerlingen hebben leraren behoefte aan een veilige omgeving en persoonlijke begeleiding in hun vakgebied”, licht Maandag toe. “Het is belangrijk dat de begeleider op de hoogte is van de voorkennis van de leraar, diens motivatie en leerbehoefte.” Die begeleider kan zowel een (ervaren) collega zijn, of een externe expert op het terrein van bijvoorbeeld het schoolvak.
Een eerste stap kan het volgens Maandag zijn om samen een analyse te maken van problemen die de leraar ondervindt in zijn lespraktijk. Daarbij gaat het vooral om zaken die te maken hebben met het leren, de motivatie en het welzijn van leerlingen. Maandag: “Met een kant en klaar lespakket kan een leraar niets. Bij leraren wordt persoonlijke begeleiding op dit vlak nog te weinig toegepast. Als dat wel gebeurt, is de kans groter dat leraren sneller beter worden en in het onderwijs blijven.”
Cultuur van de school
Bij de professionalisering en ondersteuning van leraren, moet goed naar de context wordt gekeken. Onderzoeker Maandag: “Maatwerk werkt beter dan wanneer iemand een standaard verhaal afsteekt, zonder betrokken te zijn bij de leraren en de school.”
Daarvoor moet de begeleider de cultuur van de school in kaart hebben. Hierop aansluitend is de vraag of de schoolleiding het belang inziet van de professionalisering en er tijd, ruimte en geld voor vrij maakt. “Ook is het effectiever als het hele team meedoet. Bij collectieve deelname en samenhang met de eigen lespraktijk en school is de kans op ontwikkeling van leraren groter.”
Als scholen willen dat starters blijven én beter worden, is het noodzakelijk dat zij een inwerktraject krijgen aangeboden. Hoe meer aandacht voor de starter, hoe beter. Starters hebben andere leerbehoeften dan ervaren leraren. Wat bij hen vooral effectief is, is 1-op-1 coaching, gebaseerd op observaties. “Zo kun je hun ontwikkeling versnellen,” legt Maandag uit.
