Europese kaasschaaf over Horizon 2020?

Nieuws | de redactie
15 september 2017 | Horizon 2020, het onderzoeksprogramma van de Europese Unie, loopt het risico op een kleiner budget voor het jaar 2018. De Raad van ministers, gevormd door de financiële ministers van alle lidstaten, heeft het voorstel van de Europese Commissie deze zomer niet overgenomen. Wat betekent dit voor de positie van Europees onderzoek?

De Europese Commissie wil €11,1 miljard vrij maken voor onderzoek en innovatie volgend jaar. De Europese Raad schaaft hier €0,5 miljard vanaf. Sinds de start van het programma is het budget van Horizon 2020 jaarlijks gemiddeld gegroeid met 6,5%. Als het voorstel van de Raad de daadwerkelijke uitslag oplevert dan groeit het budget in 2018 met slechts 2,6%.

Concurrentie met Amerika

Onderzoeks-commissaris Carlos Moedas is bezorgd over het voorstel van de Raad. Hij ziet juist momentum om internationaal verschil te kunnen maken op het gebied van onderzoek en wetenschap. Refererend aan de uitspraken van Donald Trump zei de commissaris: “Vandaag kunnen wij echt leidend zijn, omdat de andere delen van de wereld geen leiders willen zijn.”

Trump kondigde eerder dit jaar aan dat de VS zich terugtrekt uit de Parijs akkoorden, waardoor de strijd tegen klimaatverandering is verzwakt. Als Amerika de kansen op het gebied van onderzoek en innovatie rondom klimaat niet pakt, dan liggen hier kansen voor Europa. Hiervoor is wel genoeg financiering nodig, aldus Moedas: “Hoe groot de taart ook is, er moet een groter stuk gaan naar wetenschap en innovatie. Het is niet logisch om slechts 8 procent te besteden aan het onderzoeksbudget.” Robert-Jan Smits, directeur-generaal Onderzoek en innovatie van de Europese Commissie, is het eens met Moedas: “Praten over de kenniseconomie heeft geen enkele zin als de bereidheid er niet is om erin te investeren”

Moedas wijst er verder op dat de post landbouw en regio kan rekenen op 72% van het Europese budget. De Portugese commissaris roept wetenschappers in heel Europa op om overheden om uitleg te vragen. Het voorstel van de Raad om het budget van Horizon 2020 te korten was unaniem. Dus ook minister Dijsselbloem, namens Nederland onderdeel van de Raad, staat hierachter. 

Europese besluitvorming

Om het bericht van bezuinigingen te kunnen plaatsen is het van belang het proces van besluitvorming te schetsen. De Europese Commissie komt elk jaar voor de zomer met een ontwerp-begroting voor het komende jaar. Dit jaar kwam deze op 30 mei. De Raad van ministers is het eerste Europese gremium dat hierop kan reageren, zij komen in juli met een eigen voorstel. Deze reactie is met name gebaseerd op de implicaties voor de eigen schatkist en houdt meestal in dat de kaasschaaf over de verschillende programma’s gaat. Dit is tot nu toe altijd een lager voorstel dan dat van de Commissie.

Uiteindelijk zal het derde orgaan, het Europees Parlement ook een uitspraak doen. Dit staat gepland voor oktober. De drie Europese gremia zullen dus de komende weken met elkaar onderhandelen over de begroting van 2018 en dus ook over het budget voor Horizon 2020. Voorgaande jaren hebben laten zien dat de voorstellen ergens in het midden uitkomen. Zeer waarschijnlijk zal het totale bedrag voor Horizon 2020 toch meer richting de 11,1 miljard gaan.

Gevolgen voor Nederland

Het signaal dat met deze onderhandelingen wordt gegeven is niet positief. De lidstaten zijn namelijk weinig consequent. Vorig jaar is er nog 200 miljoen extra gegaan naar Horizon 2020. Over het algemeen zijn lidstaten het in de media er ook over eens dat Europa een impuls moet geven aan onderzoek en innovatie. Bovendien bestaat er de mogelijkheid dat betalingen ook echt niet voldaan kunnen worden. In de begroting worden namelijk twee bedragen opgenomen: de commitments en de payments

Het is opvallend dat ook het bedrag dat de Raad uit wil geven aan de payments lager uitvalt dan het voorstel van de Commissie. Deze betalingen zijn al beloofd aan projecten, onder andere in voorgaande jaren. Ook als de commitments lager uitvallen heeft dit vervelende gevolgen. Er is minder te beloven aan de wetenschap. Zolang de onderhandelingen nog gaande zijn is het moeilijk om te zeggen welke Nederlandse projecten gevolgen zullen ondervinden. 

Toekomst Europees onderzoek

Terwijl er op hoog niveau onderhandelingen plaatsvinden over het bedrag waarop Europese onderzoekers volgend jaar aanspraak kunnen doen, wordt er door belangengroepen en lobbyisten al gekeken naar de opvolger van Horizon 2020, namelijk Framework Programme 9 (FP9). Onder deze werktitel worden inzichten verzameld voor de strategie achter dit programma, dat zal gaan lopen van 2021 tot 2027.

Verschillende voorstellen over het FP9 passeren nu, waaronder een raamwerk van 10 grote onderzoekstrajecten, de moonshot projects. Onderzoek naar oplossingen voor dementie en obesitas of de ontwikkeling van een elektrisch vliegtuig. De Europese Commissie neemt het budget voor FP9 mee in de meerjarenbegroting 2021-2027 die volgend jaar gepresenteerd zal worden.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK