Uitspraken ho-bestuurders getoetst op discriminatie

Minister Bussemaker wil zorgvuldig maar effectief uitlatingen bestrijden die ingaan tegen het maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef van instellingen in het hoger onderwijs. Daarom heeft de minister een speciale commissie in het leven geroepen: ‘commissie beoordeling uitingen maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef.’ Die moet beoordelen of een uitspraak van een instelling discriminatoir is en in strijd is met het maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef. Binnenkort wordt deze wet opnieuw behandeld in de Eerste Kamer, omdat de Senaat extra waarborgen wil voor de staatsrechtelijke uitvoering van deze commissie.

Grievende uitlatingen

De geschiedenis van deze commissie is terug te brengen tot de Islamic University of Applied Sciences, voorheen de Islamitische Universiteit Rotterdam. De rector van deze door de NVAO-geaccrediteerde instelling heeft eerder uitlatingen gedaan over Koerden, homoseksuelen, vrouwen, tegenstanders van President Erdogan, die als grievend en discriminatoir werden beschouwd. Dit tot grote ergernis van de minister en een grote meerderheid van de Tweede Kamer. 

De minister had tot op heden geen instrumentarium om deze rector en zijn universiteit aan te pakken. In een nieuwe wet wordt een (vaste) commissie van OCW in het leven geroepen om hierop te handhaven. Maar ook met deze nieuwe wet blijft het lastig om een instelling zoals in Rotterdam te sluiten, gaf de minister onlangs aan, na ophef over een afsplitsing van deze Islamitische onderwijsinstelling. 

Toch heeft de minister in de wet namen en graden die dit voorjaar door beide Kamers werd behandeld beloofd om een aparte commissie in het leven te roepen die moet toetsen of er sprake is van een schending van het maatschappelijk verantwoordelijkheidsbesef van een instelling voor hoger onderwijs.

Deze commissie zal bekijken of dergelijke uitspraken vallen onder academische vrijheid of een ander grondrecht of fundamenteel recht, zoals de vrijheid van onderwijs, de vrijheid van meningsuiting of de vrijheid van godsdienst. De commissie zal beoordelen of de uitlatingen discriminatoir zijn en zal een doorwrocht advies uitbrengen aan de minister. De minister is gebonden aan het advies van deze commissie.

Als van dergelijke grondrechten geen sprake is zal de minister de instelling daarop aanspreken en moet de instelling afstand nemen van de beweringen. Dit laatste was niet of te laat het geval bij de uitlatingen van de rector van de Islamitische Universiteit Rotterdam. Mocht een instelling geen afstand nemen van de uitlatingen dan kan de minister een bekostigingssanctie treffen of de bevoegdheid ontnemen om wettelijke graden te verlenen.

De Tweede Kamer zal dan al dan niet vertrouwelijk worden geïnformeerd als dit het laatste het geval is. De instelling kan hiertegen in beroep gaan bij de rechter die zal uiteindelijk het oordeel geven of de minister juist heeft gehandeld.

Rector belooft beterschap 

De betreffende instelling waar de nieuwe regelgeving van OCW voor is opgetuigd heeft inmiddels de naam van de instelling veranderd van Islamitische Universiteit Rotterdam naar Islamic University of Applied Sciences Rotterdam, deze naam is in lijn met de nieuwe wet op namen en graden.

Dat de instelling zich er van bewust is dat de ogen op deze instelling gericht zijn bleek onlangs bij de opening van het collegejaar, de rector Ahmet Akgündüz gaf toen aan dat zijn instelling hecht aan de maatschappelijke opdracht. “Als hoger onderwijsinstelling hechten we belang aan sociaal-maatschappelijke functie in de educatieve vorming van islamitische theologen voor de toekomst van Nederland.”

Daarnaast gaf hij aan dat zijn instelling ook strijdt tegen radicalisme binnen de Islam. “Ik geloof dat de strijd tegen radicalisering niet gefundeerd moet zijn op angst, de enige uitkomst hiertegen is het onderwijs, onderzoek en de wetenschap. Ons streven is om op deze wijze een toonaangevend onderzoeksinstituut in het Westen te worden waar interreligieuze en -culturele onderwerpen aan de kaak worden gesteld en het onderzoek ernaar centraal staat.”

Ook de uitgenodigde Seikh Hashimi, die adviseur Religieuze zaken is voor de president van de Verenigde Arabische Emiraten benadrukte tijdens de opening de opdracht van deze instelling. “De Islamic University of Applied Sciences Rotterdam is de eerste geaccrediteerde hoger onderwijsinstelling in haar soort op het Europese continent. Deze onderwijsinstelling levert een toegevoegde waarde aan het Nederlandse Koninkrijk in termen van wetenschap en van de vrijheid van onderwijs, religie en meningsuiting.”