Wet op taalbeleid écht handhaven
Volgens WHW-kenner Peter Kwikkers houden we ons al jaren niet meer aan Artikel 7.2 van de WHW
Artikel 7.2 van de Wet op het hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek (WHW) stelt dat de hoofdregel is dat Nederlands de taal is “waarin het onderwijs wordt gegeven en de examens worden afgenomen”. Toch is het aanbieden van geheel Engelstalige opleidingen de afgelopen jaren steeds normaler geworden. En daar is niet iedereen, waaronder coalitiepartner CDA, bij mee. De partij slaagde erin om dit thema een plek te geven in het regeerakkoord.
“Het kabinet ziet scherper toe op de naleving van de wet dat opleidingen alleen Engelstalig zijn wanneer dit een toegevoegde waarde heeft, de kwaliteit van voldoende niveau is en er in voldoende mate Nederlandstalige opleidingen zijn.” Zo valt te lezen in het regeerakkoord dat de partijen dinsdag presenteerden. Het CDA zegt blij te zijn hun partijpunt terug te zien in het regeerakkoord. ScienceGuide vroeg WHW-kenner Peter Kwikkers wat de waarde van deze uitspraak is en wat scherpere naleving in zou kunnen houden.
Wet verkeerd geïnterpreteerd
Het toezien op de naleving van de wet wordt volgens Kwikkers uitgevoerd door de Inspectie van het Onderwijs, en ook de Raden van Toezicht van de instelling moeten toezien op de naleving van de wet. Kwikkers ziet überhaupt wel een paar vreemde uitspraken in de regeringsafspraak als hij hem naast de wet legt:
Artikel 7.2:
Het onderwijs wordt gegeven en de examens worden afgenomen in het Nederlands. In afwijking van de eerste volzin kan een andere taal worden gebezigd:
- wanneer het een opleiding met betrekking tot die taal betreft,
- wanneer het onderwijs betreft dat in het kader van een gastcollege door een anderstalige docent gegeven wordt, of
- indien de specifieke aard, de inrichting of de kwaliteit van het onderwijs dan wel de herkomst van de studenten daartoe noodzaakt, overeenkomstig een door het instellingsbestuur vastgestelde gedragscode.
Volgens Kwikkers, die meeschreef aan de wet, was destijds de gedachte expliciet om het Nederlands als voertaal voor het hele hoger onderwijs aan te houden. “Er zijn inderdaad een paar uitzonderingen, maar daar gaat het niet om uitzonderingen voor de hele opleiding.” De uitzondering slaat volgens hem op onderdelen van het onderwijs, zoals een gastcollege of een onderdeel van een taalcursus Chinees waar het oefenen met die taal expliciet de bedoeling is.
Scherper handhaven
Onderwijswoordvoerder van het CDA Harry van der Molen is blij dat de passage is opgenomen in het regeerakkoord. Zijn partij ergert zich aan het gemak waarmee het Nederlands voor het Engels wordt ingeruild. “De wet is wat mij betreft heel eenduidig.” Hij is dan ook blij met de toevoeging ‘scherper’ in de passage. “Dit lijkt me een uitgelezen moment om scherper te handhaven.”
Kwikkers is niet onder de indruk van de afspraak in het akkoord, en ook niet van de formulering. Volgens hem zijn er op de keper beschouwd weinig zinnige uitspraken aan te wijzen in de afspraak. “Dat het onderwijs van kwaliteit moet zijn lijkt me evident, anders handel je sowieso al in strijd met de wet.” Ook op het onderdeel van het totale aanbod van Nederlandstalige opleidingen heeft hij kritiek: “Je kunt een student uit Maastricht niet zomaar naar Groningen sturen voor een vak.”
Dat de coalitiepartijen het uitzonderingscriterium ‘noodzaakt’ vervangen met ‘toegevoegde waarde’ is volgens Kwikkers een misleidende interpretatie. “Het was bij het schrijven van dit artikel juist expliciet de bedoeling om ervoor te zorgen dat het onderwijs in Nederland in het Nederlands zou zijn. Een paar internationale studenten in de klas veranderen daar niets aan.”
“Toegevoegde waarde is in ieder geval geen geldig afwijkingscriterium,” aldus Kwikkers, “en wat is dat eigenlijk wel? Als er al een Engelse variant zou mogen zijn van een hele opleiding, dan geeft de wetsgeschiedenis aan dat er ook altijd een Nederlandse variant moet zijn; in principe aan dezelfde instelling.”
Wanneer het nieuwe kabinet scherper gaat handhaven dan zou dit onder de huidige wet dus een verregaande beperking inhouden van het gebruik van het Engels. Een andere optie is een wetswijziging waarin artikel 7.2 van de WHW aangepast wordt naar de huidige praktijk. Wat Van der Molen betreft stevent het kabinet af op de eerste optie: “We gaan niet alleen een beetje opletten of de wet wel wordt nageleefd, we gaan ook handhaven.”
Op 29 november organiseren ScienceGuide en de Hogeschool Rotterdam een symposium over taal in het onderwijs. Klik hier voor meer informatie.
