Bestaat er wel ‘ondoelmatig onderwijs’ wil de Kamer weten

Twee weken terug stuurden ministers Van Engelshoven en Slob een aanvulling op de OCW-begroting van 2018. Hier waren ook de bezuinigingen in opgenomen van het kabinet Rutte III. Dit kabinet moet nog een restant van het tekort op begroting wegwerken van het vorige kabinet. Het gat op de begroting ontstond onder andere door de toegenomen studentenaantallen in het wetenschappelijk onderwijs en andere mutaties op de begroting.

De Kamer wil nu weten hoe er precies bezuinigd gaat worden op doelmatiger onderwijs zonder dat het primaire proces wordt geraakt, zoals de minister heeft beloofd in haar nota van wijzigingen. “Welke instrumenten staan u ter beschikking om – zoals u schrijft – bij de invulling van de besparingen in het kader van de structurele doelmatigheidstaakstelling van € 183 miljoen euro over en binnen alle onderwijssectoren het primaire proces zoveel mogelijk te ontzien?”

De Kamer wijst er bovendien op dat nog helemaal niet bewezen is dat er ook ondoelmatig onderwijs zou zijn. “Op grond van welk onderzoek is vastgesteld dat momenteel sprake is van ‘ondoelmatig onderwijs’, waaruit zou blijken dat het onderwijs in 2021 in totaal 183 miljoen euro doelmatiger kan? Is hierbij rekening gehouden met andere onderzoeken waaruit het tegenovergestelde zou blijken, namelijk dat nu al sprake is van een zodanige werkdruk in het onderwijs waardoor het lerarenberoep minder aantrekkelijk is?”

Halveren collegegeld

Daarnaast wil de Kamer ook weten hoe de maatregel uit het regeerakkoord wordt uitgevoerd ten aanzien van het halveren van het collegegeld in het eerste jaar. De Kamer wil weten hoe gemonitord wordt wat de effecten zijn van deze maatregel op de toegankelijkheid. “Hoeveel eerstejaars studenten verwacht u dat door de halvering van collegegeld in het eerste jaar extra zullen doorstromen naar het hoger onderwijs (opgesplitst voor hbo en wo)? Hoe wordt het effect van deze maatregel gemonitord? Is de beoogde toename reeds opgenomen in de budgettaire ramingen van het aantal studenten in hbo en wo, dan wel op welk moment wordt het macrobudget voor hbo en wo voor deze toename verhoogd?”

Tot slot wil de Kamer weten wat de gevolgen hiervan zijn voor de instellingen en of die worden gecompenseerd voor de kosten die gemaakt moeten worden. “Hoe hoog zijn de uitvoeringskosten bij de hogescholen en universiteiten zelf voor het implementeren van de halvering collegegeld voor eerstejaars? Is compensatie hiervoor opgenomen?” Verder wil de Kamer weten of het verhogen van de rente op studieleningen en voor welke groep deze maatregel gaat gelden. In de plannen van het kabinet Rutte III valt te lezen dat vanaf 2021 niet langer de vijfjaars rente maar de, doorgaans hogere, tienjaarsrente geldt voor studieleningen.

Rondetafel over bekostiging?

De bezuinigingen in het onderwijs van Rutte III zijn al langer aanleiding voor debat. Zo wil Frank Futsleaar (SP) een hoorzitting met het veld over de bezuinigen en aanpassingen in de bekostiging, zo gaf hij vorige week aan in de Tweede Kamer tijdens een procedurevergadering. “Met dit nieuwe kabinet gaat er in het hoger onderwijs een diepere bekostigingsdiscussie plaatsvinden. In het regeerakkoord is afgesproken om het groen onderwijs aan de OCW-begroting toe te voegen. Met de bekostiging bij de technische universiteiten gaan ook dingen veranderen. Daarom zou ik graag van het hoger onderwijs willen horen wat de mogelijkheden en knelpunten zijn, daar zou ik graag over willen spreken met het veld.”

Vanuit de coalitiepartijen kreeg hij daar geen steun voor. Roald van der Linde (VVD) gaf aan hier niet veel voor te voelen. “Ik heb niet het idee dat het tot wezenlijk andere standpunten gaat leiden dus ik heb hier geen behoefte aan.” Paul van Meenen (D66) bleek ook weinig enthousiast en was in zijn toelichting iets uitgebreider. “Ik heb ook geen behoefte aan een rondetafelgesprek, al helemaal niet onder deze titel. Want dan zou ik erbij willen zeggen laten we dan ook hebben over het miljard dat er bijkomt vanwege het studievoorschot. Laten we het ook hebben over de vijfhonderd miljoen die geïnvesteerd wordt in wetenschap en laten we ook kijken naar de nieuwe bekostiging. Dat is helemaal niet de insteek van de heer Futselaar, die wil het gewoon hebben over bezuinigingen, dat mag hij rustig doen, maar dat hoeft voor mij niet in een rondetafelgesprek.”

Er bleek alleen steun te zijn van de linkse partijen, toch wilde Futselaar een hoorzitting organiseren, maar de aard van deze rondetafel zou zonder steun van de coalitie wel anders worden, zegde hij de Kamer toe. “Wij zullen het zelfstandig organiseren dat is dan het alternatief, dan wordt het inderdaad wat kritischer, dat is dan de consequentie.”