“Druk op digitale infrastructuur neemt toe”

In het rapport ‘Topwetenschap vereist topinfrastructuur’ dat NWO schreef in samenwerking met onder meer het eScience Center en SURF, wordt geschetst welk belang de digitale infrastructuur heeft voor onderzoekers in Nederland. “Door de exponentiële toename in gebruik en afhankelijkheid van onderzoekssoftware, supersnelle netwerken en (big) data in alle wetenschappelijke disciplines is de druk op de huidige digitale infrastructuur sterk en snel toegenomen.”

Gidsland voor digitale ontwikkeling

Het belang van die infrastructuur wordt onderkend en er wordt steeds meer van gevraagd. Zo ziet de VSNU internationaal een digitale voortrekkersrol voor Nederland weggelegd. “Nederland moet een gidsland én proeftuin worden voor digitale ontwikkelingen die aansluiten bij de behoeften van individuele mensen en van samenlevingen als geheel.”

Ook de overheid heeft met de omarming van Open Science als thema belang bij goede digitale faciliteiten. Marjan Hammersma, secretaris-generaal van OCW, benadrukte bij de presentatie van het Nationaal Plan in Den Haag al het belang van goede afspraken en bijbehorende middelen. “Op papier is open science geregeld, maar we zijn er natuurlijk nog lang niet.”

Het plan van OCW moet de voorwaarden gaan scheppen voor de ambitie om 100% open access publiceren in 2020 de norm te laten zijn. Ook moet onderzoeksdata optimaal geschikt worden gemaakt voor hergebruik, open science onderdeel worden van het evaluatie- en waarderingsproces van wetenschappers en moet een speciaal op te richten ‘clearinghouse’ onderzoekers gaan ondersteunen met kennis over open science.

In april liet NWO in de Nationale Roadmap al zien welke grote onderzoeksfaciliteiten veelvuldig gebruik maken van de infrastructuur die onder meer door SURF is ontwikkeld. SURF-directeur Erik Fledderus vertelde toen al hoe belangrijk het is als die infrastructuur up-to-date gehouden wordt. “Elke vier, vijf jaar moet er eigenlijk weer een nieuwe ICT-infrastructuur klaarstaan. Niet omdat we dat nou zo leuk vinden – ja, dat vinden we ook – maar omdat je gewoon heel snel outdated bent. En dan raakt de wetenschap ook achterop.”

Om de infrastructuur bij de tijd te houden zijn dus extra investeringen nodig, schrijft NWO nu. Het advies is in juni al geschreven, maar wordt nu aangeboden aan het nieuwe kabinet. In dat advies wordt jaarlijks extra geld bepleit voor geavanceerde netwerken, datafaciliteiten, cybersecurity en onderzoekssoftware. “Onderzoekers hebben een steeds grotere behoefte aan dit soort specialistische diensten en ondersteuning. Ook helpt het onderzoekers om te werken via de principes van open science: wetenschappelijke artikelen, onderzoeksdata, methodes en software vrij toegankelijk en herbruikbaar maken voor onderzoekers, bedrijven en de maatschappij.”

Digitaal geschoolde werknemers gezocht

Naast extra investeringen in de infrastructuur pleit NWO er in het rapport ook voor om het ICT-onderzoek dat op kennisinstellingen gedaan wordt nadrukkelijker te verbinden met de digitale infrastructuur en om in het onderwijs meer aandacht te besteden aan het opleiden van data-scientists en data-stewards.

Het rapport benadrukt daarbij dat team science over meer gaat dan alleen een clubje wetenschappers maar ook de ondersteunende staf betreft. “Digitalisering van wetenschap vereist digitaal geschoolde werknemers. Tekorten aan ICT-professionals zetten ons op achterstand. De commissie adviseert daarom om digitale skills een prominente plaats in alle niveaus van het onderwijs te geven, ook in het wetenschappelijk onderwijs.”