Input gevraagd voor gedragscode wetenschappers
Om de zoveel tijd is de Nederlandse Gedragscode Wetenschappers van de VSNU in het nieuws als er al dan niet een vermeend schandaal aan de orde is. De originele Gedragscode dateert uit 2004 en is in opdracht van de VSNU opgesteld. De huidige gedragscode gaat over eerlijk en zorgvuldig onderzoek, betrouwbaarheid, controleerbaarheid, onafhankelijkheid en verantwoordelijkheid van de wetenschappers.
Deze gedragscode is destijds opgesteld omdat er een breed gedragen overtuiging was dat medewerkers aan instellingen een maatschappelijke taak te vervullen hebben en gehouden zijn een een correcte uitoefening van het hun wetenschappelijke taak. De code is bedoeld voor individuele wetenschappers en voor degenen die bestuurlijke verantwoordelijkheid dragen voor de wetenschapsbeoefening.
Woelige tijden voor integriteit
De laatste keer dat de gedragscode in het nieuws was was vorige week, toen bleek dat het gerenommeerde onderzoeksinstituut WODC onder ambtelijke druk onderzoeksresultaten had aangepast zodat ze zouden stroken met eerdere uitspraken van de minister. Dit onderzoek naar het Nederlandse wietbeleid was uitgevoerd door onderzoekers van de Radboud Universiteit.
Een ander voorbeeld is van begin dit jaar toen bleek dat Shell invloed uitoefende op het curriculum van de Rotterdam School of Management van de Erasmus Universiteit. Momenteel wordt er onderzoek gedaan naar deze zaak door een onafhankelijke commissie. De eerste aanleiding van de VSNU om de gedragscode te herzien dateert uit 2014 toen econoom Peter Nijkamp van de Vrije Universiteit in opspraak kwam omdat hij zelfplagiaat zou hebben gepleegd. Uiteindelijk werd Nijkamp door een commissie vrijgepleit. Voor de VSNU was dit wel aanleiding om over zelfplagiaat een artikel toe te voegen in de gedragscode.
Ook bij het aangaan van nevenfuncties van hoogleraren wordt deze code gehanteerd. Als de wetenschap in opspraak komt in politiek Den Haag, dan verwijst ook de minister vaak naar deze code.
Herziening nodig
In juni 2016 heeft een commissie van kennisorganisaties geadviseerd om de huidige gedragscode te herzien. Deze commissie was in het leven geroepen door de KNAW, VSNU, NWO en de Nederlandse Federatie van Wetenschappers. Wetenschappers die dit advies hebben opgesteld zijn onder andere Huub Dijstelbloem hoogleraar filosofie en mede-initiatiefnemer van Science in Transition en Lex Bouter oud-rector van de VU en nu specialist op wetenschapsintegriteit.
Deze commissie beveelt het opstellen van een nieuwe gedragscode aan. In deze nieuwe code moeten ook sancties worden opgenomen die gelden als de code wordt overtreden. De commissie adviseerde daarom om een lijst van mogelijke sancties op te nemen in een bijlage van de nieuwe Nederlandse Gedragscode Wetenschapsbeoefening.
Dit najaar heeft de Commissie Herziening Gedragscode wetenschapsbeoefening een nieuwe versie aan de verschillende belanghebbenden voorgelegd. De input die uit de verschillende bijeenkomsten is gekomen heeft de commissie gebruikt om de gedragscode verder aan te scherpen. De commissie wil nu ook een publieke consulatieronde houden.
Per hoofdstuk van de gedragscode kunnen wetenschappers en anderen in maximaal 250 woorden een bijdrage leveren aan deze nieuwe gedragscode. Uit navraag bij de VSNU blijkt dat de openbare consulatie van de gedragscode in het eerste kwartaal van 2018 zal plaatsvinden. Ook zal de conceptversie van de integriteitscode dan gepubliceerd worden.
