Minister biedt geen garanties bij buitenlandse opleidingen

Nieuws | door Frans van Heest
4 december 2017 | “We kunnen niet verwachten dat de instelling studenten en personeel te allen tijde kan beschermen.” Minister Van Engelshoven kan niet garanderen dat studenten aan een Nederlandse hoger onderwijsinstelling in het buitenland altijd veilig kunnen studeren, zonder repressie van een autoritair regime.
RUG China

Een ambtenaar binnen de directie van het ministerie van onderwijs noemde het deze zomer al een van de grootste uitdagingen van de opvolger van Bussemaker. “Als ik de nieuwe minister moet informeren over wat de grootste problemen zijn voor het komend jaar, dan is dat de kwestie rondom Yantai van de RUG”, hoorde ScienceGuide.

Vlak voor de minister aantrad hadden de Kamerleden vragen gesteld over de Algemene Maatregel van Bestuur die nodig is om dergelijke campussen in het buitenland mogelijk te maken. Minister Van Engelshoven heeft inmiddels gereageerd op deze vragen die veelal over de financiële risico’s gaan en de academische vrijheid.

Ruimte voor individuele zaken

De minister stelt in haar beantwoording in algemene zin dat dergelijke campussen aan een aantal noodzakelijke randvoorwaarden moeten voldoen. “Deze wezenlijke voorwaarden zien bijvoorbeeld toe op de kwaliteit van het onderwijs en de academische vrijheid, die ook aan een opleiding in het buitenland gewaarborgd moeten zijn. Onverminderd de voorwaarden, heb ik in het besluit bewust voldoende ruimte willen laten om iedere individuele casus op zijn merites te beoordelen en de details van het beleid zich in de praktijk verder te laten ontwikkelen.”

In de Tweede Kamer werden veel ‘what if’-vragen gesteld. De minister geeft aan dat zij daar nu nog niet al te veel op in kan gaan. “Ik pretendeer niet alle mogelijke toekomstscenario’s nu al te kunnen voorzien en ik kan dus ook niet garanderen dat als dit ontwerpbesluit voorkomt dat er ooit iets fout gaat bij het verzorgen van een opleiding in het buitenland. Wel vereist dit ontwerpbesluit dat er een uitgebreide toets vooraf plaatsvindt en geeft het bovendien de mogelijkheid om achteraf in te grijpen.”

De minister is van mening dat deze mogelijkheid om volledige opleidingen in het buitenland aan te bieden een meerwaarde kan zijn voor het Nederlands hoger onderwijs. “Ik zie die potentiële meerwaarde daar waar het gaat om het versterken van de Nederlandse participatie in internationale netwerken, het positioneren van het Nederlands hoger onderwijs, maar ook in het vergemakkelijken van uitwisseling van studenten en docenten. Ik denk bijvoorbeeld aan afspraken die de tijdelijke uitwisseling van Nederlandse studenten en docenten stimuleren, het uitwisselen van vernieuwende onderwijskundige inzichten, en een toename van diversiteit binnen onderzoeksgroepen.”

De minister geeft echter aan dat de toestemming om een opleiding in het buitenland te verzorgen ook kan worden ingetrokken. “De toestemming voor het verzorgen van de opleiding in het buitenland kan worden ingetrokken als de wettelijke voorschriften voor het verzorgen van een opleiding in het buitenland niet worden nageleefd. Specifiek ten aanzien van de academische vrijheid wordt geregeld dat indien deze niet in acht wordt genomen aan de opleiding in het buitenland, de toestemming hoe dan ook wordt ingetrokken. Kortom, de academische vrijheid aan de opleiding in het buitenland dient te allen tijde geborgd te zijn.”

Realistisch over bescherming van studenten en personeel

Het CDA wil weten welke maatregelen de instellingen moeten treffen ter bescherming van hun personeel en studenten, bijvoorbeeld in het geval van een aanhouding vanwege de deelname aan de opleiding, of de gedane uitingen tijdens de opleiding, of in het geval van intimidatie door de buitenlandse overheid. De minister kan op dit punt geen garanties geven. “Ik vind het uiteraard belangrijk dat studenten aan een Nederlandse opleiding in het buitenland bescherming genieten tegen intimidatie of aanhouding wegens deelname aan het onderwijs.”

“Tegelijkertijd moeten we realistisch zijn over de mogelijkheden van de instelling. We kunnen niet verwachten dat de instelling studenten en personeel te allen tijde kan beschermen. Wel verwacht ik dat de instelling haar verantwoordelijkheid neemt en voordat zij zich in het land vestigt uitgebreid nagaat hoe de situatie in een land is en eventueel afspraken maakt met de overheid of maatregelen treft ter bescherming van hun studenten en personeel aan de opleiding.”

Ook krijgt in deze Algemene Maatregel van Bestuur de Medezeggenschap een elementaire rol toebedeeld, zegt Van Engelshoven de Kamer toe. “Een aanvraag moet in ieder geval vergezeld gaan van een schriftelijke verklaring van voorafgaande instemming van de universiteitsraad of de betrokken medezeggenschapsraad van een bekostigde instelling. Als aan deze voorwaarde niet wordt voldaan, is de aanvraag onvolledig en kan deze niet in behandeling worden genomen. Er volgt dan dus in geen geval toestemming.”

Geen Rijksbijdrage naar de internationale campus

In de wet is tevens geregeld dat het opzetten van een opleiding in het buitenland alleen bekostigd mag worden met privaat geld van de instelling. De Rijksbijdrage mag nooit aangewend worden, ook niet als er financiële tegenvallers zijn. “Een dergelijke inzet van de rijksbijdrage is niet alleen uitdrukkelijk verboden, er zal ook vooraf getoetst worden of de instelling voldoende maatregelen heeft getroffen om, in geval van een financiële tegenvaller, dit verbod te kunnen naleven. Bij de aanvraag moet een instelling uitleggen hoe de financiële risico’s worden tegengegaan. Onderdeel hiervan is dat een instelling moet aangeven hoe wordt voorkomen dat middelen voor.”

Mocht echter toch publiek geld gemoeid zijn met deze opleidingen dan kan de minister ingrijpen. “Mocht een instelling hiertoe toch zijn overgegaan, dan kan dit leiden tot intrekking van de toestemming. Eventueel zou ook gebruik kunnen worden gemaakt van de mogelijkheid om openbare instellingen te korten op de bekostiging en mogelijk de betreffende kosten te verhalen op de bestuurders.”


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK