Minister bezorgd over communistische functionaris op Groningse campus

Onlangs verscheen in de Britse zakenkrant de Financial Times het bericht dat China van plan is om aan de campussen van niet-Chinese universiteiten een functionaris aan te stellen van de Communistische Partij. Het Dagblad van het Noorden tekende op dat dit ook zou gaan gelden voor de geplande campus van de RUG in Yantai. Dit was voor de Vaste Kamercommissie onderwijs reden om een reactie van de minister te vragen op dit bericht.

Frank Futselaar van de SP gaf recent in de Kamer aan dat hij niet voor het wetgevingsproces wil gaan liggen om opleidingen in het buitenland mogelijk te maken. Wel maakt hij zich naar eigen zeggen zorgen over deze specifieke casus. “Onlangs is bekend geworden dat een secretaris van de Communistische Partij in het bestuur van de campus in Yantai zal zitten. Ik vind het wel dusdanig bijzonder dat ik daar wel iets van het ministerie over willen horen.” De rest van de Kamer wilde ook tekst en uitleg over deze functionaris, zo bleek tijdens de procedurevergadering van 14 december.

Inmiddels heeft de minister gereageerd op dit bericht. Zij meldt dat RUG-voorzitter Sibrand Poppema “voornemens is om de president van de vestiging in China als de bedoelde functionaris te beschouwen, maar om daarnaast een door Groningen aan te stellen vice-chancellor te benoemen. Die zal verantwoordelijk zijn voor de inhoud van de opleidingen.” Volgens Poppema wordt daarmee de academische vrijheid niet ondermijnd.

De minister is in haar reactie duidelijk over de academische vrijheid bij dergelijke buitenlandse campussen. “Ik ben van mening dat de academische vrijheid, ook aan een Nederlandse opleiding in het buitenland, nooit ter discussie mag staan. Academische vrijheid is een essentiële pijler van het Nederlandse hoger onderwijs. Docenten, studenten en onderzoekers dienen de vrijheid te hebben om bij het geven of ontvangen van onderwijs hun eigen wetenschappelijke inzichten te volgen. Zij moeten daarbij niet afhankelijk zijn van politieke, filosofische of wetenschapstheoretische opvattingen.”

Vind ik zorgwekkend

De minister is dan ook geschrokken over het bericht dat een communistische partijfunctionaris wordt aangesteld. “De signalen uit het artikel van het Dagblad van het Noorden waaraan in uw brief wordt gerefereerd, vind ik zorgwekkend. Mijn zorgen hierover zijn in een gesprek ook overgebracht aan de RUG.”

De minister geeft ook aan dat zij nog geen toestemming heeft gegeven aan de RUG om daadwerkelijk een campus in China te mogen beginnen. “Een Nederlandse instelling zal aan mij toestemming moeten vragen alvorens zij een opleiding in het buitenland mag verzorgen. Voordat een aanvraag in behandeling genomen wordt, moet er instemming zijn van de universiteitsraad of de betrokken medezeggenschapsraad van een bekostigde instelling.”

Niet lichtvoetig omgaan met academische vrijheid

Of er al dan niet toestemming wordt verleend is sterk afhankelijk van de voorwaarden voor academische vrijheid. “Aan de toestemming is voorts een groot aantal eisen verbonden. Eén van de onderwerpen die onderdeel is van beoordeling is de academische vrijheid. Gezien het belang dat ik hecht aan de academische vrijheid, zal ik daar bij de beoordeling van een aanvraag niet lichtvoetig mee omgaan.”

De minister benadrukt dat een eventueel positief besluit niet zonder meer betekent dat dit nooit meer ingetrokken kan worden. “Ook wanneer toestemming eenmaal verleend is, blijft het niet in acht nemen van de academische vrijheid een grond om de toestemming weer in te trekken. Aanvragen voor het verzorgen van opleidingen in het buitenland, kunnen door instellingen worden ingediend vanaf het moment dat de wet- en regelgeving die dit mogelijk maakt is afgerond. Dat zal naar verwachting dit voorjaar zijn. Dan kan ook de RUG een aanvraag indienen. Op dat moment zal ik bezien op welke wijze de RUG invulling geeft aan de maatregelen om de academische vrijheid te waarborgen.”