De UvA wil dat OCW grenzen stelt aan internationalisering
Deze week vierde de Universiteit van Amsterdam haar 386e verjaardag. De rector Karen Maex stond in de Diesrede stil bij het publiek en maatschappelijke actuele thema van internationalisering en verengelsing van de universiteit. In haar speech die in het Engels was omdat zij zich in die taal het meest veilig voelt om te communiceren volgens de UvA, stond zij ook stil bij de keerzijden van internationalisering.
Alleen voor het geld
De uit Vlaanderen afkomstige Maex wees erop dat er veel misverstanden zijn over het gebruik van Engels in het hoger onderwijs. Zo zouden universiteiten internationaliseren alleen voor het geld, er zou geen belangstelling meer zijn in het onderwijs naar de interesses van Nederlandse studenten. Daarnaast zou de beheersing van het Nederlands op het spel staan. Maex wilde graag verder kijken in haar Diesrede.
Wat betekent internationalisering voor de rol van de universiteit in de samenleving, en wat voor internationaliserings- en onderwijsbeleid hoort daarbij? Maex benadrukte dat de universiteit zolang die bestaat al internationaal is, dus er is niets nieuws onder de zon. Internationalisering is volgens Maex belangrijk om studenten voor te bereiden op de wereld, een wereld die de studenten later verder vorm zullen geven.
Het is volgens de rector verleidelijk om bij internationalisering te denken aan groei van de studentenaantallen, maar zij vroeg zich af of daarmee de universiteit niet haar doel voorbij streeft. “Daarom moet er een balans worden gezocht voor drie elementen van internationalisering: die tussen internationale studenten en Nederlandse studenten; de balans tussen Engels en Nederlands in relatie tot de universiteit en haar omgeving en die tussen Engelstalig en Nederlandstalig onderwijs.”
Hoeveel studenten kunnen we nog aan?
Inmiddels is 15% van de studenten aan de UvA internationaal. De afgelopen jaren is dit aantal met een factor 4 gegroeid en is 25% van de eerstejaars studenten internationaal aan de Amsterdamse universiteit. “Hoeveel studenten kunnen we nog aan om te kunnen spreken van een ideale mix?” vroeg de rector zich af. En de belangrijkere vraag die Maex stelde was: “zijn er grenzen aan de groei en willen we die ook inzetten?”
Bij de beantwoording van die vragen wilde de UvA-rector allereerst benadrukken dat groei geen doel is, “grote aantallen is niet het doel en geld is niet het doel.”
Het is volgens Maex wel belangrijk voor de hoofdstedelijke universiteit: “om de kwaliteit van het onderwijs te verbeteren. Om de studenten een goed leerervaring mee te geven met een internationaal perspectief. Daarnaast is het heel belangrijk om stevig geworteld te zijn in de Nederlandse- en internationale samenleving.”
Om deze doelen te bereiken zijn er wel een aantal zaken nodig. “Zo moeten er Nederlandstalige programma’s naast Engelstalige programma’s kunnen bestaan in een opleiding. Dat betekent dat bij Nederlandstalige programma’s ook een beetje Engels moet worden gedoceerd, omdat alle studenten goed Engels moeten kunnen beheersen. Tweetalige programma’s stimuleren ook buitenlandse studenten om voor een kortere periode naar Nederland te komen.”
Daarnaast moeten er in volledig Engelstalige programma’s ook Nederlandse leerdoelen komen. “Zodat Nederlandse studenten ook de eigen moedertaal goed leren. Dat alles bij elkaar moet resulteren in een veelzijdig onderwijsprogramma waarin studenten taal- en culturele vaardigheden leren.”
Belangrijk om te blijven evolueren
Dat het Nederlands een onderwijstaal blijft is van cruciaal belang voor een universiteit die ook een maatschappelijke rol wil spelen legde Maex uit. “Het is belangrijk voor een taal om te blijven evolueren ook in nieuwe onderzoeksdomeinen.” Daar stipte zij een punt aan dat zij al eerder had gemaakt onlangs bij een hoorzitting in de Tweede Kamer van de Taalunie. Waarbij Maex zei dat nieuwe onderzoeksdomeinen in het Nederlands en in de samenleving bediscussieerd moeten worden om een bijdrage te leveren als universiteit aan de evolutie van de Nederlandse taal.
Het andere niet minder politiek brisante onderwerp dat de rector aansneed ging over grenzen aan de groei en dan ook in het bijzonder van studenten elders uit de EU. De laatste keer dat iemand dit voorstelde was Harm Beertema (PVV) met steun van het CDA. De toenmalige minister Bussemaker was in alle staten na deze suggestie om Europese studenten te weren aan Nederlandse instellingen.
De rector durft deze discussie wel aan. “Naar mijn mening zou het mogelijk moeten zijn om de internationale instroom van studenten te kunnen beheersen. Kunt u zich een collegezaal voorstellen met 80% Duitse of Chinese studenten. Dat zou niet in overeenstemming zijn met wat wij ons voorstellen van een ‘international classroom.’
Op dit moment lastig om te sturen
Harde grenzen wilde Maex echter niet noemen. “Als Rector kan ik geen specifieke instroompercentages geven voor elk programma. Dat kan afhankelijk zijn van de context. Als universiteit willen wij gemengde groepen uit verschillende landen en Nederland. Dat betekent dat we een manier moeten vinden om hierop te kunnen te sturen, dat is op dit moment nog erg lastig.
De Amsterdamse rector verwees daarbij naar de oproep van de nieuwe minister van Onderwijs, Ingrid van Engelshoven (D66). “Onze minister zegt dat ze zich in wil zetten om de aantrekkingskracht voor buitenlandse studenten te vergroten en tegelijkertijd de toegankelijkheid voor Nederlandse studenten te behouden. Daar ben ik blij om. Maar juist deze toegankelijkheid en internationalisering staan op gespannen voet met elkaar. Dit vereist daarom onze volledige aandacht.”
De rector wees erop dat 70% van de internationale studenten uit de Europees Economische Ruimte komen. In Bolognaverband zijn daar afspraken overgemaakt om deze studenten toe te laten als ze succesvol hun taaltoets halen en ook over het juiste diploma beschikken. “Op dit moment missen instellingen instrumenten om deze instroom te kunnen sturen. Daarom zou het wenselijk zijn als er een nieuw criterium wordt toegepast, om zo de internationale diversiteit in de ‘internationaal classroom’ te kunnen waarborgen.”
