Aanwezigheidsplicht voor studenten verhoogt studiesucces
Dit publiceren de Maastrichtse onderzoekers Patrick Bijsmans en Arjan Schakel in het wetenschappelijke tijdschrift Higher Education. Volgens de onderzoekers is het eerste jaar van een student van cruciaal belang voor het bepalen van de kansen om hun studie in het hoger onderwijs af te ronden. Veel nieuwe studenten worstelen met de overgang van de middelbare school naar de universiteit en hebben moeite om zich aan te passen aan de academische normen en verwachtingen. De aanwezigheid in de klas wordt vaak als belangrijk element beschouwd voor de studieresultaten van de studenten, waarbij de afwezigheid van de student het risico voor uitval vergroot.
Tegelijkertijd streeft de overheid naar bredere toegankelijkheid van het hoger onderwijs, maar ook wordt er meer studiesucces vereist. Dat zorgt ervoor dat universiteiten manieren moeten bedenken om de overgang tussen vo en wo te vergemakkelijken en het studiesucces van eerstejaarsstudenten te verbeteren. Hoewel externe factoren een rol spelen – en veelal buiten de macht van universiteiten liggen – kunnen er wel stappen worden gezet om het studiesucces te bevorderen.
Discussie over aanwezigheidsplicht
De onderzoekers zijn met het onderzoek gestart omdat Europese Studies ook werkt met een aanwezigheidsplicht. Binnen de Universiteit Maastricht, en in het bijzonder op de betreffende faculteit, is daar veel discussie over. Daarom wilden deze UM-onderzoekers voorbij de opinie kijken of deze aanwezigheidsplicht ook daadwerkelijk effect heeft.
Bij Europese Studies werkt men net als op de rest van Universiteit Maastricht met Probleemgestuurd Onderwijs (PGO). Daarbij is een actieve studentenbetrokkenheid de sleutel tot succes. Aanwezigheid is daarom van cruciaal belang voor de prestaties van studenten. De onderzoekers stellen dat er nauwelijks onderzoek is gedaan naar de relatie tussen studiesucces en het PGO.
Aanwezig zijn in lessen
De wetenschappelijke literatuur heeft wel een groot aantal factoren geïdentificeerd die van invloed kunnen zijn op studiesucces. Variërend van persoonlijke omstandigheden, tot educatieve omgeving. Een van de factoren die in deze context vaak naar voren komt, is het niet aanwezig zijn in de lessen.
In het wetenschappelijk artikel wordt ingegaan op deze lacune in de literatuur door te kijken naar het effect van (niet-) aanwezig zijn op het studiesucces. Dit onderzoek is gedaan bij drie cohorten in het eerste jaar van de Bachelor European Studies. Deze opleiding heeft een jaarlijkse instroom van 325-350 studenten.
Betrokkenheid van studenten vergroten
Een van de factoren die vaak terugkomt in onderzoek naar studiesucces van eerstejaars is de aanwezigheid van studenten. Volgens onderzoekers lopen de standpunten in de wetenschap nogal uiteen of dit effect heeft op het studiesucces. Een van de belangrijkste discussiepunten gaat over de vraag of ho-instellingen studenten een aanwezigheidsplicht moeten geven. Volgens meerdere studies blijkt dat studenten daar niet afwijzend tegenover staan. Het kan juist gewaardeerd worden door studenten omdat zij betrokkenheid ervaren vanuit de universiteit.
De Maastrichtse onderzoekers hebben gekeken hoe de aanwezigheid van studenten aan Europese Studies in de cohorten 2012 tot en met 2015 effect heeft op het studiesucces. Er is voor deze cohorten gekozen omdat deze allemaal de matchingsprocedure hebben doorlopen. Die is erop gericht om potentiële studenten te helpen bij het maken van de juiste studiekeuze.
Studenten moeten over het algemeen een minimum aantal studiepunten behalen om door te kunnen gaan naar het tweede jaar van hun studie, het zogeheten bindend studieadvies. Dit geldt ook voor studenten die zijn ingeschreven aan de Bachelor in European Studies van de Universiteit Maastricht. Daar wordt een BSA gehanteerd van 45 studiepunten.
Aanwezigheid heeft positief effect op halen BSA-norm
De vraag waar de onderzoekers voor het eerst naar hebben gekeken is in hoeverre het bijwonen van lessen ook samenhangt met de kans dat het BSA-norm gehaald wordt. Uit deze analyse blijkt dat aanwezigheid een positief statistisch significant effect heeft dat samenhangt met het voldoen aan de BSA-vereiste.
Uit de analyse van de drie studiejaren blijkt dat studenten die alle bijeenkomsten bijwoonden 99% kans hebben op het behalen van het BSA van 42 studiepunten of meer. Terwijl deze kans 46% is voor studenten die het minimum aantal bijeenkomsten hebben bijgewoond. Dat is in het geval van Europese Studies in Maastricht 72% van de bijeenkomsten.
Ook hebben de onderzoekers gekeken wat het effect is van de aanwezigheid op het aantal behaalde studiepunten. Studenten die tenminste 55 ECTS hebben behaald hebben gemiddeld 92% van het totale aantal bijeenkomsten bijgewoond.
Opvallende conclusies
Daarnaast hebben de onderzoekers onderzocht wat het effect is op het gemiddelde behaalde cijfer van studenten. Hierdoor kan er ook gekeken worden naar het effect van aanwezigheid op studiesucces op meerdere momenten in het studiejaar. Dit levert opvallende conclusies op. Het effect van aanwezigheid op het behaalde cijfer zijn significant over de perioden en over de groepen studenten heen.
Het verschil tussen het gemiddelde behaalde cijfer voor studenten die alle bijeenkomsten hebben bijgewoond en voor de studenten die het minimaal vereiste bijeenkomsten bijwoonden van 70%, 1 punt lager. Voor studenten die 80% van de bijeenkomsten bijwoonden was het gemiddelde cijfer 0,8 punt lager.
Aanwezigheid van belang voor studiesucces
Het onderzoek van Bijsmans en Schakel laat zien dat aanwezigheid van belang is voor het studiesucces. Daarnaast heeft aanwezigheid een positief effect op het gemiddelde behaalde cijfer. Deze resultaten laten zien dat de studenten die aan de minimale aanwezigheidsplicht voldeden ook hogere aanwezigheidscijfers lieten zien.
Alle drie de onderzochte cohorten ondergingen een matchingprocedure die toekomstige studenten dwingt om na te denken over hun studiekeuze voor aanvang van de studie. Dit zorgt er al voor dat studenten al meer commitment hebben met de studie om er ook een succes van te maken. Daarnaast is het noodzakelijk dat aanwezigheid ook wel een positieve bijdrage levert aan de studieresultaten, omdat dit studenten het dan ook zichtbaar helpt bij de motivatie voor de studie. Daarom concluderen de UM-onderzoekers dat aanwezigheid van belang is voor studiesucces. Ook voor de studenten die toegewijd aan deze studie zijn begonnen.
Daarmee kan de beleidsvraag beantwoord worden dat een minimale aanwezigheidsplicht zoals bij Europese Studies een van de belangrijkste argumenten is die ten grondslag liggen aan het studiesucces. De aanwezigheid van studenten blijkt ook vooral later in het jaar een positiever effect te hebben. Binnen de Universiteit Maastricht is er veel discussie over aanwezigheidsplicht bij de geesteswetenschappen faculteit waaronder Europese Studies valt. Volgens de Maastrichtse onderzoekers toont deze studie aan dat een aanwezigheidsplicht binnen de context van het probleemgestuurd onderwijs een positief effect heeft op het studiesucces.
