Alleen met steun van de VSNU wordt #woinactie een succes

In de Doelenzaal aan het Amsterdamse Koningsplein werd een actievergadering gehouden om meer geld vrij te maken voor het wetenschappelijk onderwijs. Dit was een vervolg op de petitie die afgelopen najaar meer dan 5000 keer was ondertekend, tegen de werkdruk en voor meer geld voor wetenschappelijk onderwijs. De eis die op tafelt ligt is een verhoging van het budget met 3,2%, gelijk aan de stijging van de economische groei in Nederland. Omgerekend is dat op een jaarlijkse Rijksbijdrage van €4,5 mld voor universiteiten een eis van €144 mln.

De initiatiefnemer van #woinactie die geïnspireerd is op de succesvolle #poinactie, UvA-hoogleraar Rens Bod, verwelkomde de mensen afkomstig uit het hele land. “Het klinkt heel erg dominee-achtig, maar ik vind het heel bijzonder dat wij hier allemaal bij elkaar zitten. Er zijn hier veel mensen vertegenwoordigd van verschillende universiteiten, uit Maastricht, Leiden, Tilburg, Groningen, maar ook uit Wageningen en Nijmegen. Ook zijn er bestuurders aanwezig, iemand van het CvB van de UvA, studenten van de LSVb en vertegenwoordigers van de FNV. Ook de Jonge Akademie heeft officieel uitgesproken dat zij deze actie ondersteunen.”

Dat kun je niet voorstellen

Het doel van de actie die dit najaar begon is volgens Bod simpel. “We willen met een landelijke actie zorgen dat er meer wordt geïnvesteerd in wetenschappelijk onderwijs en het behoud van de verwevenheid tussen onderwijs en onderzoek. We willen een verhoging van de eerste geldstroom en een reële bekostiging per student. Dat is op dit moment niet het geval. De investering per student is de afgelopen tien jaar met een kwart gedaald. Dat kun je je bijna niet voorstellen, dat is in geen enkele onderwijssector gebeurd. Terwijl het aantal studenten alleen maar is toegenomen.”

De VSNU was niet aanwezig bij de actievergadering, maar de hoop was bij Bod erg aanwezig dat zij zich nog wel zouden aansluiten. “Ook moet ik benadrukken dat de VSNU onze actie officieel nog niet ondersteunt, maar in de geest wel zeggen ze. Ik weet ook niet hoe ik dat precies moet interpreteren. Wel steunen een aantal CvB’s ons zoals in Amsterdam en Nijmegen.”

De VSNU zegt nog geen definitief nee

De hoogleraar Digital Humanities van de UvA had al wel contact gehad met de voorzitter van de VSNU, maar deed nogmaals de oproep aan de universiteitenkoepel om zich aan te sluiten. “De VSNU geeft bij monde van voorzitter Pieter Duisenberg wel aan dat ze nog niet definitief nee zeggen tegen onze actie. Ze zijn nog in gesprek met de minister, dat is een andere manier om hetzelfde doel te bereiken. Maar uiteindelijk vind ik dat de VSNU ook gewoon moet meedoen. Als we gezamenlijk kunnen optrekken met bestuurders, studenten en medewerkers dan pas staan we echt sterk.”

Het was volgens de Amsterdamse actieleider daarom ook zaak om de interne verschillen die ook spelen nu niet over het voetlicht te brengen. “Ik weet dat er allemaal interne verschillen kunnen zijn, maar naar buiten toe moeten we schouder aan schouder optrekken richting Den Haag.  Om duidelijk te maken dat de nood hoog is in het wetenschappelijk onderwijs. Veel mensen zijn zich daar niet van bewust.”

Als we verdeeld zijn maken we geen kans

Rens Bod kon het toch ook niet laten om de bestaande verschillen toch nog maar eens op te sommen. “Denk aan de vermarkting van de universiteit, waar wij natuurlijk grote problemen mee hebben. Of het in de arm nemen van allerlei reclamebureaus, daar gaat ontzettend veel geld aan op. Maar ook de race to the bottom, met de strijd om het marktaandeel van het aantal studenten en het verdwijnen van allerlei kleine studies. Ook het onder druk zetten van de academische vrijheid zijn onderwerpen die een keer ter sprake moeten komen. Maar vandaag gaat het heel concreet over meer geld voor wetenschappelijk onderwijs. Als we intern verdeeld zijn, dan maken we geen enkele kans.”

Vervolgens kwam Marijtje Jongsma van de VAWO aan het woord. Zij zette een aantal opties uiteen voor acties. Een algemene staking had volgens haar weinig kans van slagen. “De actiebereidheid is naar alle waarschijnlijkheid toch laag binnen universiteiten en stakingen zijn gericht tegen de werkgevers. In dit geval de universiteiten. De vraag is of de werkgevers zich achter de actie willen scharen. Daarnaast verstoort het de onderhandelingen tussen OCW en de VSNU en het vergt een moeilijke procedure om een staking op te zetten.”

Om vijf uur de laptop dichtslaan

Een witte staking zoals laatst door UU-hoogleraar Ingrid Robeyns werd voorgesteld heeft volgens Jongsma meer kans van slagen. “Een stiptheidsactie, dat heeft waarschijnlijk een groter draagvlak. Het klinkt aantrekkelijk en klinkt ook genuanceerder. We worden voor veertig uur betaald en we gaan ook veertig uur per week werken. Dat vraagt wel om heel veel solidariteit om allemaal om vijf uur de laptop dicht te slaan. Wel is het risico dat andere medewerkers er niet aan meedoen. Deze actie past ook niet in een competitief systeem zoals die nu heerst op de universiteit met publicatiedruk en prestatiecontracten. Daardoor raken mensen op achterstand die meedoen met zo’n staking.”

Een andere suggestie van de VAWO was een melding maken bij de Arbeidsinspectie. “Dat adresseert rechtstreeks de werkdruk. Iedereen kan dat online invullen, ook studenten kunnen dat doen. Mogelijk is er draagvlak en je hoeft er niet vrij voor te nemen, je kan het gewoon achter je computer doen. Het heeft dus geen negatief effect voor studenten. Formeel richt zo’n klacht zich op de werkgever en de VSNU en dat is niet zo effectief. Als je massaal klaagt dat het tegen OCW is gericht dan heeft het wellicht wel succes.”

NVAO-visitaties saboteren

Vanuit de volgepakte zaal kwam in het kader van een witte staking nog een andere suggestie, gericht op de opleidingsvisitaties van de NVAO. “In de serie witte staking kunnen we heel veel dingen bedenken die steeds vervelender worden. Eentje die wel heel veel steun nodig heeft, maar waar ik persoonlijk veel voor voel is om te kijken of we een tijdje de onderwijsvisitaties kunnen saboteren. Dan moet je veel mensen meekrijgen maar visitaties zijn typisch een voorbeeld van iets wat heel veel werk kost en het levert weinig op. Het is ook moeilijk uit te leggen wat je daar nu aan hebt. Het is ook iets waar we niemand mee schaden. Het zou mooi zijn als de VSNU dat zou steunen.”

Rens Bod denkt dat de VSNU hier niet onwelwillend tegenover zal staan. “De VSNU steunt dat wel. Ik weet ook dat de rector van de UvA Karen Maex heel graag visitaties alleen wil op instellingsniveau. Dit standpunt is later ook overgenomen door de VSNU. Als zij er in slagen om de visitatie te verplaatsen van opleidings- naar instellingsniveau dan is een groot deel van dit probleem van werkdruk al opgelost. In Vlaanderen is dat al zo.”

Zij gaan een schijnoplossing bedenken

De nieuwe vicevoorzitter van de UvA, Jan Lintsen, was namens het CvB aanwezig. Hij kwam vooral om te luisteren gaf hij aan, maar wilde wel reageren op het voorstel om te klagen bij de Arbeidsinspectie. “Ik vind het idee om het probleem van de werkdruk bij de Arbeidsinspectie neer te leggen sympathiek. De Arbeidsinspectie gaat het dan uitzoeken, zo zit zo’n orgaan in elkaar. Die zullen dan niet zeggen dat ligt aan het ministerie van OCW. Die gaan met hun instrumentarium een schijnoplossing bedenken, met alleen maar meer bureaucratie.”

Lintsen zag dan maar een oplossing voor de zorgen van de actievoerders. “Wij zijn met het ministerie gesprekken aan het voeren om meer geld te krijgen voor het hoger onderwijs, dat is echt de sleutel om het probleem van werkdruk op te lossen. Iedereen snapt dat het zo is, dat vindt iedereen hier ook allemaal. Meer het is wel een zaak die we niet morgen hebben opgelost.”