Amsterdamse studenten om 11 uur naar college om spits te ontlasten

Nieuws | door Frans van Heest
28 maart 2018 | Als studenten op de HvA, UvA en VU om 11 uur beginnen met college kan dit de spits in de hoofdstad stevig ontlasten. Dit is de conclusie van een advies aan de Gemeente Amsterdam die onderzoek wilde naar de mogelijkheden van spitsmijden.
(foto: Flyingjoost)

In opdracht van de Gemeente Amsterdam is er een advies opgesteld om te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn om de spits te ontlasten in de hoofdstad. Dit naar aanleiding van een motie van de lokale D66-fractie, die vroeg om een onderzoek naar welke rol werkgevers en onderwijsinstellingen kunnen spelen bij het ontlasten van de drukke spits. Een belangrijke conclusie uit het rapport is om te kijken naar de mogelijkheden om de hoger onderwijsinstellingen in de hoofdstad te bewegen om de colleges fors later te beginnen, namelijk om 11 uur in de ochtend. De hoofdstad lijkt vooralsnog niet veel te zien in dit voorstel, omdat de instellingen niet willen en heeft de hoop gevestigd om een inmiddels gefaald project van OCW.

Naast rekeningrijden is dit de effectiefste maatregel

Aangezien de HvA en UvA en in mindere mate de VU een van de grootste werkgevers zijn van de hoofdstad is dit een maatregel die veel effect zal sorteren. Bovendien heeft de UvA ook veel locaties in de binnenstad, waar de spitsproblematiek het hoogst is. Naast het invoeren van rekeningrijden is het later laten beginnen van de colleges een van de belangrijkste maatregel om de spitsdrukte in de hoofdstad daadwerkelijk het hoofd te bieden.

Niet alleen Amsterdam heeft te maken met een drukke ochtendspits, daarom hebben ook een aantal steden programma’s opgestart om studenten buiten de spits te laten reizen om zo de hoge druk op de infrastructuur te verminderen. Eerder deze maand kwamen de Radboud Universiteit en de HAN met een nieuwe maatregel waarbij studenten later gaan beginnen. Om zo de grote verkeersdrukte in de ochtend op de campus ontlasten.

Dat het later laten beginnen van de colleges een goed alternatief kan zijn bleek volgens de gemeente Amsterdam ook afgelopen zomer. Leraren in het basisonderwijs staakten toen en begonnen een uur later. Dit bleek een grote impact te hebben op de drukte in de spits.

Groot potentieel effect

Amsterdam waar maar liefst 71.000 studenten studeren in het hoger onderwijs kampt ook met een drukke spits. Daarom heeft de gemeente een onderzoek laten uitvoeren hoe de spits ontlast kan worden. Een maatregel die volgens de opstellers van het rapport veel effect zal sorteren is een tijdstipverschuiving van de colleges aan de VU, HvA en UvA. “Inzetten op verschuiving van de lestijden, waardoor studenten de spits gaan mijden, heeft een groot potentieel effect, maar is moeilijk in te voeren vanwege hoge kosten voor de instellingen.”

Om de spits in de hoofdstad te ontlasten hebben beide instellingen zelf nog geen initiatief genomen blijkt uit het rapport. “UvA en HvA hebben buiten het Science Park gezamenlijk een kleine 8.000 medewerkers verspreid over de binnenstad. Voor deze medewerkers is een zeer beperkt aantal parkeerplaatsen beschikbaar. Meer dan 90% reist per openbaar vervoer of fiets. Ten aanzien van flexibel werken, thuiswerken en tijdstipverschuiving is noch door UvA, noch door HvA beleid gemaakt. Ten aanzien van studenten (HvA en UvA samen 71.000) is nog geen beleid gemaakt.”

Zeer wenselijk zijn

Het advies aan de gemeenteraad stelt dat studenten de sleutel kunnen zijn voor het ontlasten van het openbaar vervoer in 020. “De ruim 70.000 studenten van UvA en HvA maken vooral gebruik van de fiets en het openbaar vervoer. Verandering van modaliteit is voor deze groep niet aan de orde. De lestijden van HvA en UvA zijn tussen 09.00 en 22.00 uur. Vooral voor de ontlasting van het OV-netwerk zou tijdstipverschuiving potentieel zeer wenselijk zijn.”

Waar men in Nijmegen de colleges een half uur later laat beginnen om de drukke ochtendspits te ontlasten kan dit in Amsterdam oplopen tot twee uur om het beoogde effect te realiseren. “Omdat de spits in Amsterdam al vrij breed is, is de verschuiving vermoedelijk pas effectief bij twee uur, dus bij een start van de collegeroosters om 11.00 uur.”

Economisch nadelig

Het adviesbureau is wel realistisch en ziet in dat dit sterk negatieve consequenties heeft voor de bezetting van de onderwijsgebouwen. Zo is gebleken uit een gesprek met de facilitair manager bij de UvA en de HvA, Jan Buursma. “Voor de instellingen is dat echter minder wenselijk. Zo’n verschuiving heeft grote invloed op de bezetting van het vastgoed en is economisch nadelig, omdat de totale bedrijfstijd korter wordt (verdere verschuiving na 22.00 uur is niet wenselijk). Overigens zijn de laatste jaren de colleges en lessen al fors uitgebreid naar de avond. Vanuit de HvA en UvA wordt bovendien getwijfeld aan de effectiviteit van een dergelijke maatregel. Immers, lang niet alle roosters starten om 09.00 uur. De studiedag begint voor veel studenten sowieso al later.”

Toch is het onderzoeksbureau van mening dat een dergelijke maatregel positief kan uitpakken en zeker het overwegen waard. “Hoewel lang niet alle studenten om 09.00 uur starten, blijven er nog veel studenten over die dat wel doen. Het potentieel effect van de maatregel is met tienduizenden studenten groot, vooral voor het verminderen van fietsfiles en drukte in het openbaar vervoer. Het realiseren van gedragsverandering is evenwel moeilijk, omdat de maatregel voor de instellingen kostbaar is.”

Meer thuiswerken

Ook wordt er door onderzoeksbureau expliciet gekeken naar het wetenschappelijk personeel die niet zozeer college moeten geven. “Het wetenschappelijk personeel aan de HvA en UvA (5.000 medewerkers) is grotendeels autonoom in hun keuze van arbeidstijden, en slechts in beperkte mate afhankelijk van roosters. Een groot deel daarvan werkt evenwel uit gewoonte op traditionele tijden. De inschatting is dat zeker een derde meer flexibel zou kunnen werken, dus meer thuiswerken en meer buiten de spits reizen.”

Niet bij al het personeel van de onderwijsinstellingen is dit mogelijk zo conlcudeert het onderzoeksbureau. “Voor het ondersteunend personeel van beide instellingen (4.000 medewerkers) geldt dat een deel vanuit hun functie een aanwezigheidsplicht kent. Een ander deel zou flexibeler kunnen werken, maar doet dat (nog) niet. Inschatting is dat ongeveer 1.000 medewerkers flexibeler zouden kunnen werken.”

Het college vindt het niet nodig

De gemeente Amsterdam heeft ook gereageerd enn wijzen de voorstellen af die gedaan worden in het rapport. “Met de onderwijsinstellingen voert de gemeente constructieve gesprekken om spitsmijden te realiseren. Het opstellen van een specifiek plan van aanpak voor deze organisaties acht het college daarom op dit moment niet nodig.”

Ook verwijst het College van Burgemeester en Wethouders naar de bezwaren die de onderwijsinstellingen hebben gemaakt. “De onderwijsinstellingen geven echter aan dat het later beginnen van de lesuren lastig te realiseren is vanwege de sterke groei van het aantal studenten en de hoge bezettingsgraad van de collegezalen. De laatste jaren zijn de colleges en lessen al fors uitgebreid naar de avond.”

Gefaald project van OCW

Daarnaast verwijst de gemeente naar een inmiddels gefaald project van het ministerie van onderwijs. Namelijk project Beter Benutten, dat als doel had de OV-kaart voor studenten te versoberen door studenten buiten de spits te laten reizen. “Het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap onderzoekt samen met de Taskforce Beter Benutten de mogelijkheden om de spitsdrukte in het openbaar vervoer af te vlakken door te sturen op de OV-jaarkaarten van studenten. Zo wordt het OV-gebruik beter over de dag gespreid.”

Kennelijk is het college nog niet op de hoogte dat de huidige informateur voor het nieuwe Amsterdamse college, Maarten van Poelgeest voor OCW de trekker was van dit project. Vlak voor kerst heeft hij deze opdracht teruggegeven aan OCW. Hoger onderwijsinstellingen bleken net zoals uit deze analyse weer blijkt, niet bereid om de onderwijstijden aan te passen.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK