Hoger beroepsonderwijs als exportproduct
Van den Borne neemt op 29 maart afscheid van de hogeschool met het symposium ‘One World’. “Daarin komen eigenlijk twee zaken samen waar ik me bij Saxion mee heb beziggehouden”, vertelt Van den Borne. “Ik heb gewerkt voor de opleidingen milieukunde en dus veel met duurzame ontwikkeling gedaan. En nu werk ik dus al jaren voor het International Office.”
“Als je kijkt naar de Sustainable Development Goals van de VN: thema’s als klimaatverandering, armoedebestrijding, vluchtelingenproblematiek. Dat zijn allemaal onderwerpen waar je internationaal iets aan zult moeten doen,” zegt de scheidend directeur International Office. Van den Borne vindt dat daar voor een hogeschool als Saxion een belangrijke taak is weggelegd.
Een echte international classroom
Op het symposium morgen ondertekent Saxion het charter van de Verenigde Naties om zicht te committeren aan de duurzaamheidsdoelen. “Dat betekent niet dat alle opleidingen direct iets met die doelen moeten. De ene opleiding is internationaler georiënteerd dan de ander natuurlijk. Bij de lerarenopleiding krijgt dat een andere invulling dan bij een studie als International Business.”
Van den Borne ziet niettemin dat studenten steeds meer in een internationale context opereren, zowel op de hogeschool als straks in hun werkzame leven. “We zijn in de afgelopen twintig jaar naar meer dan 100 nationaliteiten gegaan op deze hogeschool. Binnen Saxion is dus echt een international classroom zichtbaar. Het is niet zo dat er een groep dominant is en vooral met elkaar samenklit.”
Die internationale gemeenschap zorgt ervoor dat er ook vraagstukken van over de hele wereld op de hogeschool besproken worden. “Toen Nepal werd getroffen door een aardbeving, was er hier een Nepalese student die een aantal acties heeft opgezet om geld in te zamelen voor zijn landgenoten. Op die manier heeft iets wat aan de andere kant van de wereld gebeurd, direct invloed op het onderwijs hier.”
Internationalisering in een kwaad daglicht
De laatste tijd staat internationalisering weer nadrukkelijker op de politieke agenda. Zorgen om taalbeheersing en verdringing op de Nederlandse kennismarkt baren politici en beleidsmakers zorgen.
Met name op dat laatste punt, ziet Van den Borne dat dit minder een thema is voor een hogeschool als Saxion. “Die discussie zie je meer in de Randstad.” Wel stelt hij zich te verbazen over de discussie dat de Nederlandse belastingbetaler niet zou moeten opdraaien voor buitenlandse studenten.
“Dat is een hele rare discussie eigenlijk. Als je kijkt naar studenten van buiten de EU dan zie je dat we kostendekkend collegegeld hebben, dus daar gaat die discussie niet over. Voor de EU-student geldt dat we te maken hebben met Europese regelgeving en er bovendien best sprake is van een balans tussen in- en uitgaande studentmobiliteit. Daar komt nog bij dat studenten uit het buitenland tijdens hun studie vier keer zoveel bijdragen aan de Nederlandse economie en dat dit als ze blijven zelfs zeven keer zoveel is.”
Van den Borne heeft zich de afgelopen jaren vaker verwonderd over de maatschappelijke discussies over internationalisering. “In 2009 kwamen de Duitse studenten in het nieuws die hier werden opgeleid, maar voor de arbeidsmarkt in Duitsland. Bijvoorbeeld bij sociaalpedagogische hulpverlening zag je dat er wel een arbeidsmarkt in Duitsland was, maar dat het ontbrak aan onderwijsaanbod.”
“Voor een aantal hogescholen in de grensregio is Duitsland een natuurlijk voedingsgebied. Er zijn mensen uit Duitsland die specifiek voor ons onderwijsmodel kiezen. Er is dus niet overal een gelijksoortige balans tussen inkomende en uitkomende studenten en dus kwam de discussie over internationalisering in een kwaad daglicht te staan. Dat is iets wat je nu ook weer terugziet komen.”
Internationalisering in hbo masters
De discussie over de toegevoegde waarde van internationalisering is ook nu weer terug. Met name in de Randstad gaat het vaak over verdringing op de kamermarkt, maar door het hele land richt de discussie zich ook op de taalbeheersing van studenten, nu meer en meer opleidingen en zelfs hele universiteiten voor het Engels als voertaal kiezen.
Van den Borne is duidelijk over het beleid. “Als hogeschool hebben we Nederlands en Engels als voertaal, ook in die volgorde. Dat betekent dat we een opleiding als het werkveld er om vraagt – zoals bij International Business and Management – in het Engels aanbieden, maar dat we anders altijd de mogelijkheid bieden het in beide talen te doen.”
“Ik denk dat je goed moet kijken per opleiding”, zegt Van den Borne. “In de technieksector is wereldwijd veel vraag naar onze studenten en ook in grote bedrijven als Philips en ASML is de voertaal al Engels. Voor een HRM-opleiding is het dan weer veel belangrijker dat studenten goede uitdrukkingsvaardigheid in het Nederlands hebben.”
Hbo vindt weg naar Horizon 2020
Wat Van den Borne maar wil zeggen is dat er genoeg argumenten zijn om juist te streven naar internationaal hoger onderwijs. En ook op het gebied van onderzoek ziet de manager van het International Office dat er veel nadrukkelijker internationaal geopereerd wordt de laatste jaren.
“In het verleden werd het hbo nog wel eens ‘academic drift’ verweten, maar die discussie lijkt te zijn verdwenen. Het hbo staat beter in zijn kracht, we spelen geen universiteitje.” Het praktijkgericht onderzoek op hogescholen heeft zijn plek veroverd, ziet Van den Borne en dat uit zich ook in de aanspraak die er wordt gemaakt op financiële middelen uit onder meer de Europese Unie.
“De volgende stap is dat we onze lectoren en onderzoekers ook leren hoe zij toegang tot deze subsidies kunnen krijgen. Dat kan door de vorming van internationale consortia die samen optrekken in het kader van Horizon 2020 bijvoorbeeld. Dat zijn voor Saxion nog wel nieuwe activiteiten, maar dat zijn we nu aan het ontwikkelen.”
Een belangrijke rol is daarin weggelegd voor de onlangs gestarte Research & Graduate School waarin de onderzoeksactiviteiten van de hogeschool zijn gebundeld. “Daar zijn door Saxion belangrijke stappen gezet”, zegt Van den Borne. “We zijn nu echt handen en voeten aan het geven aan de ondersteuning voor onderzoekers die subsidieaanvragen willen doen.”
Research & Graduate School moet Saxion profiel geven als University of Applied Sciences
Nu Van den Borne afzwaait is het tijd om terug te kijken op wat er de afgelopen jaren op het gebied van internationalisering is bereikt. Ook daar speelt de expertise die Nederland heeft met haar university of applied sciences een rol. Als voorbeeld noemt hij een project dat enkele jaren geleden werd opgezet samen met de Vietnamese overheid.
“Vietnam had een aantal universiteiten die echt op onderzoek gericht waren en daarnaast wel vocational education, zeg maar de mbo-sector, maar iets daartussen niet. Daardoor ontstond een grote afstand voor veel mensen tot de arbeidsmarkt.” Samen met de overheid is toen gekeken hoe het hoger onderwijs in Vietnam zo kan worden omgevormd dat er ook hoogwaardig beroepsonderwijs ontstaat.
“Tien jaar geleden zijn we dat met wat toen nog de HBO-raad was gestart”, vertelt Van den Borne. “Het ministerie wilde dat we daar hielpen met de ontwikkeling van de sector voor university of applied sciences. In de tweede fase van het project hebben wij dat als hogeschool getrokken, samen met Van Hall Larenstein en de VU. Dat heeft er daar voor gezorgd dat er nu studenten afstuderen die direct aan de slag kunnen op de arbeidsmarkt en daar echt van meerwaarde zijn.”
Het hoger beroepsonderwijs als exportproduct waar onderwijssystemen elders in de wereld de vruchten van plukken. “Ik denk dat we sinds de jaren tachtig, toen we als hogescholen zijn gaan fuseren tot grotere instellingen, steeds beter zijn geworden in het bedienen van de arbeidsmarkt. Dat wordt ook internationaal gezien. Daar zit de kracht van het hbo.”
