Energievraagstuk is een wendbaarheidsvraagstuk
“Ongeveer twaalf jaar geleden ben ik overgestapt van de Gasunie naar de Hanzehogeschool,” vertelt Van Gemert. “Ik was daar verantwoordelijk voor alles wat met innovatie te maken had. Wat ik merkte was dat het vraagstuk van de energietransitie vooral een speeltje was om nieuwe dingen te proberen. Dat bedoel ik niet negatief, maar het was gewoon hoe energiemaatschappijen functioneerden, terwijl energietransitie zoveel meer is.”
Pionieren met EnTranCe
Van Gemert zag dat om echt tot een transitie te komen, er iets anders gevraagd werd. “De energietransitie betekent dat je moet uitgaan van een democratische beschikbaarheid van energie. De zon is immers van iedereen. Dat is een honderdtachtig graden draai, want vroeger ging je in de energievoorziening uit van de beschikbare voorraden energie”
Dat betekent dat een bedrijf als Gasunie niet meer vanuit de oude belangen kan innoveren. Er is sprake van een hele andere vorm van innoveren. Voor Van Gemert reden om de overstap naar het hoger onderwijs te maken. Als lector bij de Hanzehogeschool kreeg hij de kans te gaan werken aan nieuwe vormen van innovatie. Dat resulteerde in EnTranCe, een van de eerste Centers of Expertise in Nederland.
“We zijn gewoon begonnen. Vijf jaar geleden zijn we met een paar aan elkaar geschakelde barakken naast de hogeschool een field lab begonnen. Dat leverde nogal wat reuring op, want het grensde aan de illegaliteit wat we daar deden, want je kan niet zomaar ergens een gebouw neer gaan zetten”, herinnert Van Gemert zich. Gelukkig had het werk van Van Gemert een grote gunfactor en wist het zich van begin af aan gesteund door grote bedrijven als Gasunie, GasTerra en BAM.
“Wat ik wilde is een open innovatieomgeving creëren waar studenten en onderzoekers samen met bedrijven komen tot nieuwe ideeën voor de energietransitie,” vertelt Van Gemert. Belangrijk is daarin dat studenten wordt geleerd zich snel aan te passen aan nieuwe, vaak onverwachte realiteiten. “Energietransitie is een wendbaarheidsthema.”
Never waste a good crisis
“De energietransitie wordt niet gedreven door economische belangen, maar door crisis. Het gaat er niet om of we ons weten te verzekeren van een veilige toevoer van energie, maar van een veilig leven. Het gaat hier om het overleven van ons als mens en de transitie wordt gedreven door crisismomenten.”
Als voorbeeld noemt Van Gemert de tsunami bij Fukushima in Japan. “Dat was voor de Japanse regering direct reden te stoppen met de 23 kerncentrales die ze hadden en zich vol te richten op de ontwikkeling van brandstofcellen op basis van waterstof. Vervolgens besloot ook Duitsland massaal op waterstof over te gaan. Daar rollen de eerste auto’s op waterstof nu van de band.”
Wat Van Gemert maar wil zeggen is dat een crisis als die bij Fukushima een enorme plotselinge verandering in het beleid ten aanzien van energievoorziening ten gevolg kan hebben. “Studenten, onderzoekers en bedrijven moeten daar op voorbereid zijn. Ze moeten de regisseur zijn van dat veranderingsproces.”
“Eigenlijk probeer ik met studenten samen heel gericht na te spelen wat er in de samenleving gebeurt,” vertelt Van Gemert. “Op die manier probeer je ze langzaam maar zeker een flexibel denken aan te leren. Je confronteert hen met een probleem, waar ze een oplossing voor moeten formuleren en daarna verander je de omstandigheden. Dan moeten ze direct kunnen schakelen.”
Kennis naar buiten brengen
Nu het afscheid van Wim van Gemert bij de Hanzehogeschool nadert, hoopt hij dat wat hij heeft opgezet wordt voortgezet en uitgebouwd. “Het is natuurlijk een idee dus het is niet vanzelfsprekend dat dit overleeft. Ik zou daar graag een bijdrage aan blijven leveren, het liefst door het opzetten van een wereldwijd netwerk van EnTranCes.”
Die mogelijkheid is er, want volgens Van Gemert zijn een aantal oud-studenten inmiddels al bezig om onder meer in Peru en Georgië vergelijkbare innovatiecentra op te zetten. “Het zou heel mooi zijn als we met hulp van onze studenten zo het idee van EnTranCe kunnen vermenigvuldigen en overal ter wereld wendbare mensen kunnen opleiden die klaar zijn voor de energietransitie.”
