Ingenieurs en prinsessen aan de RUG
Prijswinnaar Nima Tolou is universitair docent in precisiemechatronica aan de TU Delft en medeoprichter van de startup Flexuous. Hij gebruikte zijn kennis van elastische mechanismen en micro-elektromechanische systemen (MEMS) voor het ontwikkelen van een horloge met een compleet nieuw tijdmechanisme.
Hiermee draaide de micromechanicus een techniek die al 350 jaar wordt gebruikt om. De door hem ontworpen oscillator die de traditionele drijfveermechaniek in het horloge vervangt, is ook op andere manieren te gebruiken. In een horloge zet de oscillator energie namelijk om in bewegingen, maar het tegenovergestelde – bewegingen omzetten in energie – blijkt ook mogelijk.
Met dat principe heeft Tolou een sleutel in handen voor batterijloze sensoren en andere microwatt apparaten die hun energie uit de omgeving halen. Zo kan in de toekomst de batterij van voor een pacemaker opgeladen worden door de beweging van het hart zelf.
Erkenning voor RUG
Dat de RUG gastheer mag zijn is voor de universiteit, en het Groningen Engineering Centre (GEC) een erkenning van het feit dat deze brede universiteit al sinds de jaren vijftig een technisch profiel heeft. Directeur van het ENTEG (ENgineering and TEchnology institute Groningen) en voorzitter van het GEC, hoogleraar Jacquelien Scherpen is hier dan ook erg blij mee. “We zijn blij dat het KIVI engineering in Groningen herkent en erkent, en dat wij hier met ons eigen onderzoek voor het voetlicht kunnen brengen.”
“Het voordeel is dat wij, als brede universiteit, de hele innovatieketen hier binnen hebben. Je begint met nieuwsgierigheidsgedreven onderzoek en je komt steeds meer naar het engineering onderzoek. En we kunnen ook naar de toepassing gaan”, legt Scherpen uit.
De RUG werkt in het Engineering Centre ook samen met de Hanzehogeschool, zo schetst Scherpen. “Het Zernike Advanced Processing Facility (ZAP) is opgericht om opschalingsstappen te kunnen zetten. Als je met moleculen bezig bent, dat je richting kilo’s kan gaan. Dat we samen met de industrie kunnen opschalen.” De wetenschappelijke vraagstukken die hierbij komen kijken worden door de RUG opgepakt, en de Hanzehogeschool buigt zich over de praktische uitdagingen.
“Wetenschappelijke vraagstukken kost tijd en dit is ook nodig. En als wij ons tegen de praktische vraagstukken bemoeien dan zouden wij het hbo zijn. Ik denk dat wij elkaar hierin mooi aanvullen.”
Forensic Engineering
Prins Friso combineerde zelf zijn opleiding tot ingenieur met economie en deze combinatie is daarmee de inspiratie voor de jaarlijkse Ingenieur van het jaar prijs. De vaardigheden ondernemerschap en maatschappelijke impact zijn dan ook zaken waarop de genomineerden beoordeeld zijn. Een externe commissie, gevormd door KIVI, Yaught, Brunel en De Ingenieur verkoos naast Nima Tolou, directeur van Arup Sander den Blanken als runner up.
“Alles komt vandaag eigenlijk samen.” Sander den Blanken staat glunderend voor de showcase van Arup om verschillende complexe infrastructurele projecten toe te lichten. Arup heeft ook het Energy Academy Building ontworpen. “Circulaire engineering gaat niet alleen over wat voor materiaal bijvoorbeeld ook over de vraag of je bepaalde delen van een gebouw in de toekomst flexibel kan gebruiken.”
Naast directeur is Den Blanken, vanuit het Platform Stalen Bruggen, ook actief bezig om kennis door te geven. Samen met TNO en de TU Delft zijn er plannen om een curriculum te ontwikkelen. “Er zijn heel veel stalen bruggen in Nederland waarbij destijds bij het ontwerp geen rekening is gehouden met de hoeveelheid vrachtwagens die er nu overheen rijden. Hier moeten we nu oplossingen voor bedenken.”
Blanken werd onder andere genomineerd voor het werk aan de Galecopperbrug in Utrecht, in de A12 over het Amsterdam Rijnkanaal. “De technieken die wij bijvoorbeeld voor de Galecopperbrug hebben bedacht zijn nieuw, dit kan je innovatie noemen. Het zou heel erg zonde zijn als dit nu stopt bij ons en dat het volgende bedrijf weer vanaf scratch begint, daar worden we met zijn alle niet beter van.”
“Als student word je opgeleid om iets te ontwerpen, maar minder in het forensic engineering zoals ik dat noem, iets onderzoeken en kijken of je iets kan herstellen. Dit is een nieuwe manier van kijken naar constructies.” In Nederland is dit hard nodig, want minister Van Nieuwenhuizen (BZK) zet in het programma tot 2028 minister heeft in januari het plan bekend gemaakt om in 10 jaar tijd tachtig objecten te renoveren. “In het programma van het ministerie gaat het helemaal over reconstructie en vernieuwing, het gaat niet meer over nieuwbouw,” aldus Den Blanken.
Geen vrouwen op het podium
De publieksprijs van KIVI ging naar Jan Klok, Principal Technologist bij Paqell B.V. en Scientific Project Manager bij Wetsus. Klok zorgt voor een belangrijke vergroening, onder andere binnen de traditionele olie- en gassector. Zijn onderzoek heeft een sterk verbeterde ontzwavelingstechnologie opgeleverd, waarbij bacteriën het werk doen en er minder bijproducten tijdens het proces vrijkomen.
Het KIVI gaat met alle prijswinnaars in het komende jaar verschillende projecten in het daglicht zetten. Op de vraag waar voor Jan Klok de focus gaat liggen antwoordt hij: “De jonge mensen, en hetgeen dat zij met een frisse blik bedenken. Zeventig procent van de jonge ingenieurs waar ik mee samenwerk is een vrouw. Als we gewoon even rekenen dan is de kans dat er volgend jaar geen vrouw op het podium staat erg klein. Ik hoop dat de wiskunde mij niet in de steek laat.”
Er klonk wat gemopper uit de zaal, maar Klok stipt wel een punt aan. Al twee jaar op rij zijn er geen vrouwen op het podium van de Ingenieursprijs. Ook Jacquelien Scherpen ziet dit probleem. “Natuurlijk is dit een probleem, en je wil dit eigenlijk al op de basisschool en middelbare school aanpakken. Je wilt dat meisjes engineering als een reële optie zien, en we zien nu dat dit in Nederland toch echt minder is dan in andere landen.”
“Daarnaast kiezen mensen ook sneller voor mensen die op hen lijken. Het is vaak een onbewuste bias, die niet met opzet gebeurd.” De prijs wordt door het KIVI uitgereikt, maar ook binnen de RUG wordt er bewust gekeken wat er gedaan kan worden aan dit probleem. “Mensen, mannen en vrouwen, moeten zich bewust worden van de onbewuste bias. We hebben in de faculteit een training om deze bias te bespreken en te herkennen. Dat is in eerste instantie voor alle directeuren van de instituten. Daarna wordt dit ook uitgerold naar de hoogleraren”, vertelt Scherpen.
