UvA onderzoekt glazen plafond
“De opgehaalde verhalen zullen aan de NWO (Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek) worden overhandigd,” zo gaat de mail verder. De NWO laat weten het initiatief van de UvA van harte te ondersteunen. Eerder dit jaar riep de NWO vrouwelijke onderzoekers al op om barrières te delen met het Landelijk Netwerk Vrouwelijke hoogleraren (LNVH).
Why don't all female scientists report these horrible bureaucratic problems which prevent female scientists in their career to @LNVH_NL and make a case to government. @NWONieuws is willing to support this. https://t.co/maJpfNJScF
— Stan Gielen (@Stan_Gielen) January 21, 2018
Diversiteitsfunctionaris aan de UvA, Anne de Graaf, zal de verschillende ervaringen verzamelen. Het delen van ervaringen kan indien gewenst ook anoniem gedeeld worden. De wetenschappers van de Amsterdamse universiteit kunnen tot (en met) 10 april reageren. Een reactie kan persoonlijk of anoniem via het e-mailadres: n.e.pieters@uva.nl
Westerdijk
Er zijn meerdere geluiden die wijze op het belang van dergelijke inventarisaties. Zo noemt de minister in de Emancipatienota het lage percentage van vrouwelijke hoogleraren onwenselijk. ”Op dit moment is slechts 19 procent van de hoogleraren vrouw. Hierdoor blijft te veel wetenschappelijk talent onbenut. Universiteiten hechten belang aan een gelijke man-vrouwverhouding en hebben streefcijfers geformuleerd voor het aantal vrouwelijke hoogleraren in 2020.”
Een pleidooi voor cultuurverandering
De minister heeft geen extra maatregelen aangekondigd rondom vrouwen in de wetenschap. In de nota “Principes in praktijk” reflecteert Van Engelshoven wel op de Westerdijk Talentimpuls. “De Westerdijk Talentimpuls, die in 2017 een steun in de rug bood aan universiteiten om in een keer 100 vrouwelijke hoogleraren extra te benoemen en hun eerdere streefcijfers te overtreffen, blijkt een succes.” Tijdens het algemeen overleg op 5 april gaf de minister duidelijk aan dat er geen vervolg komt op de Westerdijk impuls.
Oud minister Jet Bussemaker vroeg zich tijdens de Annie Romein Verschoor lezing af hoe er met deze aanstellingen gerekend zou worden, “dit moeten éxtra leerstoelen zijn. En er zijn ook nog afspraken gemaakt over 200 vrouwelijke hoogleraren bovenop de normale benoemingen.” Hierop geeft het ministerie antwoord in de nota, “NWO kan inderdaad 100 voordrachten honoreren. De Westerdijkhoogleraren tellen niet mee voor de streefcijfers. In 2021 wordt duidelijk of de streefcijfers zijn gerealiseerd.”
Hardnekkige vooroordelen praat je niet weg
Er bestaan hordes die, met name maar niet alleen, vrouwelijke wetenschappers ervaren in het succesvol carrière maken in de wetenschap. Zo gaf Henriette Prast, hoogleraar Finance aan de Tilburg University en senator in de Eerste Kamer, in september vorig jaar aan dat er in Nederland de NWO na kan denken over het toekennen van een vast percentage van de beurzen aan vrouwelijke aanvragen, “al was het maar omdat mensen graag iemand zoals zichzelf benoemen.”
“Dat los je niet op door het uit te leggen, want mensen denken zelf dat ze onbevooroordeeld zijn, en juist omdat het een onbedoeld en onbewust iets is, is het zo hardnekkig.” Zo wees Prast er onder andere op dat net iets meer dan de helft van de aanvragen bij NWO van vrouwen komt, en meer dan de helft van de gehonoreerde projecten van een mannelijke indiener zijn. Een harde 50/50 man-vrouw verdeling in de honorering was haar schot voor de boeg.
Zelfselectie
Volgens Prast is er nu sprake van een zelfselectie, vrouwen kiezen er zelf voor om geen aanvraag in te dienen. “Die maken nu de rationele afweging om het gewoon niet te doen. Het interessante is dus ook dat mannen dan weten dat de kans dat ze iets krijgen bijna halveert. Misschien gaat dat wel een effect hebben op de tijd die ze erin steken.” Uit de monitor genderverdeling binnen de universiteiten in 2017 blijkt dat 19,2 procent van de hoogleraren vrouw is. Het verschil in aantallen mannen en vrouwen bestaat met name vanaf de functie van postdoc, ook wel de lekkende pijplijn genoemd.
Wetenschapsjournalist Angela Saïni deed jaren onderzoek naar de rol van de vrouw in de wetenschap en kwam tot de conclusie: “Tijdens mijn universiteitstour in de UK ben ik geschrokken van het grote aantal, vooral jonge vrouwen, die verandering willen zien. Ze zijn echt klaar met intimidatie, ongelijk kansen, eigenlijk de dagelijkse ervaringen die het moeilijk maken om een vrouw in het lab te zijn.” Of dit ook het geval is voor de Nederlandse werkomgeving zal uit deze consultatie moeten blijken. Deze en meerdere geluiden lijken nu opgepikt te worden door de beursverstrekker.
Steun van de NWO
De steun die het NWO uitspreekt voor dergelijke inventarisaties lijkt te passen in het beleid van het nieuwe NWO, waarin vaker gebruik gemaakt wordt van een brede raadpleging van wetenschappers als basis voor eventuele verbeteringen en veranderingen. Zo organiseerde NWO in april vorig jaar een brede werkconferentie over honoreringspercentages, mede bedoeld om te voorkomen dat jonge wetenschappers afhaken bij aanvragen. De maatregelen die NWO daarna presenteerden laten verder zien dat de organisatie een grotere rol wil pakken op thema’s aangaande beleid voor wetenschappelijk personeel.
Reftificatie
Een eerdere versie van dit artikel (29 maart) met de titel “NWO kijkt naar hindernissen voor vrouwelijke wetenschappers” bevatte een andere inhoud. Basis voor deze versie was een e-mail verzonden vanuit de UvA met de titel “NWO asks for input on carreer barriers for women researchers”. In deze e-mail deed de UvA de volgende oproep: “The Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO) has requested input on career barriers for women researchers. The aim is to identify factors that discourage or hinder women in their career planning and development.”
Het gaat hierbij echter niet om een initatief van het NWO zelf, maar om een initiatief van de UvA. De NWO is op de hoogte van dit initiatief, en steunt dit. De financier van onderzoek is echter niet de organisatie die achter deze inventarisatie zit. Het gaat hier dan ook niet om een landelijke inventarisatie van hindernissen voor vrouwelijke wetenschappers.
