Een einde aan promoveren in de WW?
Het is een publiek geheim dat veel promovendi hun proefschrift afmaken buiten hun contractduur. Vaak wordt de WW gezien als ‘uitlooptijd’ om de laatste hand te leggen aan een proefschrift. Werk buiten dienstverband, op kosten van de instelling, maar in strikte zin in strijd met de Werkloosheidswet. Toch werd er door UWV tot op heden met enige coulance omgesprongen met dit probleem met meerdere eigenaren.
Nu bereiken ScienceGuide berichten dat promovendi op meer weerstand stuiten dan in het verleden het geval was. Waar medewerkers van UWV voorheen nog relatief mild omsprongen met de voorwaarden en regels voor het ontvangen van WW lijkt er een verscherping op te zijn getreden. Die strengere handhaving zou weleens grote gevolgen kunnen hebben voor de wijze waarop instellingen omgaan met de afrondingsfase van promoties.
UWV: Geen gewijzigd beleid op handhaving WW
Wanneer een werknemer uit dienst treedt dan heeft deze doorgaans recht op een werkloosheidsuitkering: WW. Deze uitkering bedraagt 70% van het laatst verdiende loon en duurt minimaal 3 maanden en maximaal 3 jaar en 2 maanden, afhankelijk van het aantal dienstjaren van de werknemer. Het UWV is verantwoordelijk voor de uitvoering van de WW en controleert onder andere of werkzoekenden aan de voorwaarden voldoen en zich aan de bijbehorende regels houden.
Een van de eisen is de inspanningsverplichting die stelt dat werkzoekenden vier sollicitatieactiviteiten per maand moeten doen. Dat kan variëren van het insturen van een sollicitatiebrief tot het volgen van een workshop over werk zoeken. Wanneer niet aan deze eis voldaan wordt kan UWV de WW inhouden of zelfs een boete opleggen. De handhaving van deze eis ligt bij het UWV zelf.
Woordvoerder Remko Icke kan niet bevestigen of er de laatste tijd strenger gehandhaafd wordt. “Binnen UWV is hier geen memo over rondgestuurd of iets dergelijks.” Hij kan zich dus juist de wat coulantere houding wel voorstellen. “Als iemand met een brief van de volgende werkgever naar de adviseur komt kan ik me best voorstellen dat er coulant gehandeld wordt door de klantmanager.”
Fraude?
Harde cijfers over het aantal promovendi dat doorwerkt tijdens de WW zijn er niet maar het is algemeen bekend dat het een veelgebruikte oplossing is. Het UWV zegt geen specifiek onderzoek naar het probleem te doen. “Wij kijken niet naar de achtergrond van mensen of de sector waarin ze werken dus daarover hebben wij geen concrete informatie,” laat woordvoerder Remko Icke weten.
Het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) wijst al langer op de precaire situatie waarin promovendi, soms gedwongen, verkeren. Een half jaar geleden wees het PNN de minister nog op haar verantwoordelijkheid wat betreft de arbeidssituatie van promovendi. “We hebben dit onderwerp ook besproken met bestuurders en de koepels”, vertelt voorzitter Rolf van Wegberg. “Daar heerst ontevredenheid over de situatie en de vraag is of doorwerken in de WW niet gewoon fraude is.” In dat laatste geval is er niet alleen een risico voor de promovendus maar ook de werkgever.
Hoe verder met psychische klachten promovendi?
Wat dat betreft is de uitleg op de website van UWV vrij helder. Daar legt de instantie de inspanningsverplichting als volgt uit. “U bent direct beschikbaar voor betaald werk. Maak dus bijvoorbeeld geen afspraken voor onbetaalde activiteiten, als u daardoor niet direct aan een nieuwe baan kunt beginnen.” Veel promovendi die hun proefschrift afmaken in de WW voldoen hoogstwaarschijnlijk feitelijk niet aan deze eis, zo beaamt woordvoerder Icke van UWV. “Of je nu wel of niet promoveert, dat doet er voor de WW niet toe. Er zijn natuurlijk allerlei redenen op te voeren waarom iemand niet zou kunnen solliciteren.”
Icke geeft toe dat er wel degelijk ruimte is met de werkzoekende mee te denken. “Maar het blijft wel zo dat er geld gestort wordt op je bankrekening, en daar staan verplichtingen tegenover.” Uiteindelijk is het volgens hem wel zo dat de regels voor iedereen evengoed gelden, “of je nu een promovendus of een vijftigplusser bent.”
“Ik betaal voor jouw WW”
De regelgeving rond de WW is in principe voor iedereen gelijk, maar volgens Van Wegberg zijn er twee eigenschappen die de situatie voor promovendi subtiel anders maken. “Er is natuurlijk een afhankelijkheid tussen de promovendus en de leidinggevende, en dat is dat de promovendus wil promoveren. Dat schept een machtsrelatie die wel degelijk anders is dan bij ander werk.”
Daarnaast is een veelgehoord argument van begeleiders of afdelingshoofden voor de WW-constructie dat de werkgever ‘betaalt voor de WW’ van de promovendus. Van Wegberg licht dit toe: “In dergelijke gevallen is de instelling ‘eigenrisicodrager’ en dat maakt dat dit argument vrij letterlijk klopt.”
In de sector Overheid en Onderwijs zijn werkgevers namelijk verplicht eigenrisicodrager, hetgeen inhoudt dat de WW-uitkering direct wordt betaald door de instelling. “Normaal gesproken betalen werkgevers mee aan de WW via de sociale zekerheidspremies,” legt Icke uit die de situatie beschrijft als een soort verzekering. Voor de laatste werkgever van een promovendus geldt dit dus niet, die betalen direct, waardoor de vergelijking met een verzekering mank gaat.
De duur van de WW is echter niet alleen afhankelijk van de diensttijd bij de onderzoeksintstelling licht Icke verder toe. “Ook eerdere banen tellen mee, dat is het opgebouwde recht van de promovendus.” Dat alles kan de lengte van de WW aanzienlijk verlengen, en ook die maanden moet de instelling zelf betalen. “Een probleem met meerdere eigenaren dus,” benadrukt Van Wegberg. “Wij hebben de VSNU al meermaals benaderd om een goede oplossing voor deze problematiek te vinden, ik hoop dat deze geluiden hen bewegen om aan tafel te komen zodat we gezamenlijk promovendi te helpen om de WW te gebruiken waarvoor deze bedoeld is.”
Heb je zelf als werkgever of werknemer ervaringen met promoveren in de WW? Tip ScienceGuide via redactie@scienceguide.nl (inzendingen worden uiteraard vertrouwelijk behandeld).
