NVAO gaat toezien op nieuwe kwaliteitsafspraken

Nieuws | door Frans van Heest
6 april 2018 | De rol van de NVAO wordt flink verstevigd bij de nieuwe kwaliteitsafspraken. De organisatie gaat voortaan toezien of het geld dat vrijgekomen is door de invoering van het leenstelsel daadwerkelijk wordt geïnvesteerd in de kwaliteit van het onderwijs.

Volgende week maandag om 11:00 uur worden de nieuwe kwaliteitsafspraken ondertekend door de koepels, de studentenbonden en minister Van Engelshoven. De ondertekening zal plaatsvinden op de gedeelde locatie van Inholland en de Vrije Universiteit aan de Boelelaan in Amsterdam.

Vandaag zijn de sectorakkoorden van het hbo en wo al besproken in de ministerraad en komt er een einde aan maanden van lange en intensieve onderhandelingen. Er zijn duidelijk afspraken gemaakt over de afrekenbaarheid van de kwaliteitsafspraken, met ook financiële gevolgen.

Weinig champagne, weinig bloed

In de hele hoger onderwijspolder, van studentenbonden tot aan de koepels, heerst er een stemming van ‘opgewekt zakelijk.’ Er is sprake van ‘weinig champagne’, maar ook van ‘weinig bloed’. En er is een goede basis om met dit akkoord aan de slag te gaan. Het akkoord wordt verder ‘emotioneel weinig’ heftig genoemd, daar zit de kracht van dit akkoord, zo hoort ScienceGuide.

Het belangrijkste uitgangspunt van de nieuwe kwaliteitsafspraken is dat de positie van de NVAO in het hoger onderwijs flink verstevigd wordt. De kwaliteitsbewaker van het hoger onderwijs krijgt de taak toebedeeld om toe te zien of de leenstelselgelden daadwerkelijk geïnvesteerd worden in de kwaliteit van het onderwijs.

Op die manier moeten onduidelijkheden rondom de leenstelsgelden in de toekomst voorkomen worden. Zo ontstond er onlangs naar aanleiding van het rapport van de Rekenkamer, verwarring over de vraag wat nu precies een voorinvestering van de leenstelselgelden was in de onderwijskwaliteit van hogescholen en universiteiten.

Vooraf wordt nu duidelijk afgesproken wat een investering is in kwaliteit. De NVAO gaat vervolgens per instelling toetsen of deze doelstelling ook behaald is. Dat zijn afspraken die voor iedere zes jaar worden gemaakt en daarmee maakt dit een onderdeel van de instellingstoets kwaliteitszorg (ITK) van de NVAO.

Meer autonomie, minder rendement

Voor de VSNU en VH hadden deze afrekenbare afspraken niet gehoeven, maar het is een gevolg van de politieke afspraken die in het regeerakkoord staan. Desondanks is het de verwachting dat dit akkoord duurzaam is en dat het ook zeker deze kabinetsperiode gaat overbruggen. De afspraken zijn meer gebaseerd op autonomie en minder op rendement dat is winst voor de instellingen, zo stelt men tevreden vast.

OCW heeft zijn best gedaan om iedereen binnenboord te houden tijdens de onderhandelingen, zo hoort ScienceGuide. Dat is ook de oorzaak dat de onderhandelingen langer hebben geduurd dan eigenlijk was verwacht. Vanuit de Hoftoren is men tot het uiterste gegaan om iedereen tevreden te stellen. “Ambtenaren hingen voortdurend aan de telefoon om ons binnenboord te houden, als er een conflict dreigde te ontstaan in de onderhandelingen,” zegt een betrokken onderhandelaar tegen ScienceGuide.

De inzet van de studentenbonden was ook duidelijk bij de onderhandelingen: ‘geen rooie rotcent van de basisbeurs mag verloren gaan’. De studenten stellen tevreden vast dat dit gelukt is, maar ook hier is geen sterk uitgesproken enthousiasme te bespeuren. Met dit akkoord wordt wel een duidelijke last op de schouders van studenten gelegd, zij krijgen meer verantwoordelijkheid.

Door alle betrokken partijen is er brede inzet getoond om niet uit te komen bij nieuwe prestatieafspraken, maar helder gedefinieerd wat dan de kwaliteitsafspraken zijn staat ook niet in het akkoord. Er zijn geen brede ‘SMART’ geformuleerde doelstellingen waaraan instellingen moeten voldoen. De brede inzet van alle partijen bij de onderhandelingen was dan ook prestatieafspraken zoals met Van Vught: dat niet meer. Instellingen krijgen meer autonomie en vrijheid om eigen invulling te geven aan de kwaliteitsafspraken.

Weinig overgebleven van de commissie Van de Donk

Een belangrijk winstpunt voor studenten is in het hbo geboekt, daar krijgt de medezeggenschap een stevigere basis en krijgen studenten meer uren om daadwerkelijk het bestuur te kunnen controleren. De minimale ondergrens voor het besteden aan medezeggenschap gaat van 4 naar 8 uur en voor opleidingscommissies wordt dit 3 uur per week.

Over deze norm moet verantwoording afgelegd worden in de jaarverslagen en als men deze niet haalt dan betekent dat een negatieve aantekening in de kwaliteitsafspraken. De VH verzette zich aan het begin van de onderhandelingen tegen deze notatie, maar is uiteindelijk toch overstag gegaan. Mede ingegeven door de constatering dat zij op dit punt ver achterlopen op wat universiteiten hebben geregeld.

De verschillende onderhandelingspartners stellen wel tevreden vast dat er weinig overgebleven is van de evaluatie van de prestatieafspraken van Wim van de Donk en zijn aanbevelingen. Dat akkoord was niet breed gedragen en ook slecht uitvoerbaar, en er zat een enorme overlap in de beleidsdoelstellingen.

Meer autonomie

Voor de rest is het sectorakkoord breed. Er worden afspraken gemaakt over internationalisering, werkdruk op universiteiten en hogescholen en over de impact van het onderzoek. Ook krijgen de instellingsplannen die iedere zes jaar worden opgesteld een belangrijke rol bij de invulling van de kwaliteitsafspraken op instellingsniveau, instellingen krijgen daarmee meer autonomie om een eigen invulling te geven. Dit was een de belangrijkste kritiekpunten van de prestatieafspraken, een gebrek aan eigenaarsschap.

Er worden in het nieuwe sectorakkoord afspraken gemaakt over internationalisering, werkdruk, maar ook onderzoeksimpact. Instellingen krijgen zelf heel veel ruimte er wordt niet gewerkt met KPI’s. De vrees was dat er te veel top-down zou worden georganiseerd, met one size fits all op dat punt zijn wij eigenlijk wel heel tevreden, zegt een betrokkene tegen ScienceGuide.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK