Frustratie en ergernis op internationale meeting over open access
Gerard Meijer: “Ik verwacht dat meer landen het voorbeeld van Duitsland zullen volgen”
Woensdag vond er in Berlijn een high level meeting voor open access onderhandelaars vanuit de academie. Op uitnodiging van de voorzitter van het Duitse rectorencollege Horst Hippler waren direct betrokkenen bij de onderhandelingen uitgenodigd voor een bijeenkomst waar over strategie gesproken werd. Naast een aantal delegaties uit Europese landen Aanwezig waren onder andere onderhandelaar Koen Becking (Tilburg University, VSNU), Horst Hippler (Projekt DEAL), vertegenwoordigers van het Franse Couperin en de UK Research Council en een Oostenrijkse en Poolse delegatie. en de special envoy van de EU voor open access Robert-Jan Smits was ook de University of California vertegenwoordigd.
“Het is voor het eerst dat er op dit niveau met direct betrokkenen bij de onderhandelingen internationaal wordt afgestemd over de strategie,” vertelt Gerard Meijer, directeur van het Fritz-Haber Instituut en lid van Projekt Deal Projekt DEAL is een initiatief van samenwerkende Duitse hoger onderwijsinstellingen dat valt onder het Hochschulrectorenconferenz, een evenknie van de VSNU. Het initiatief is gestart om tot betere overeenkomsten te komen met uitgevers op het gebied van open access. . Hij was de enige aanwezige die al voor meerdere landen ‘uitkwam’ om te onderhandelen. “In het verleden zaten vanuit de uitgevers in elk land steeds dezelfde mensen aan tafel, tegenover steeds verschillende vertegenwoordigers van de academie.” Dat ongelijke uitgangspunt willen de partijen nu samen beslechten.
Universiteiten zijn het zat
Het algemene beeld van de bijeenkomst beschrijft Meijer als “een van algemene frustratie. Het beeld leeft internationaal dat de uitgevers er alles aan doen om toch zo veel mogelijk een slaatje uit de overgang naar open access te slaan.” Dat men het zat is met de uitgevers blijkt volgens Meijer uit het feit dat men in Duitsland de grootste uitgever Elsevier momenteel op zwart heeft gezet. “Bij de een is de ergernis meer dan bij de ander maar ik verwacht dat meer landen in de voetsporen gaan treden van Duitsland.”
De bijeenkomst komt in een periode waarin uitgeverij Springer Nature zijn prospectus voor de beursgang bekend maakt. Daarin geeft de op een na grootste uitgever ter wereld aan te denken dat er veel winst te maken valt met de gouden open access route. De grootste groei wordt verwacht in de landen waar het aantal wetenschappelijke publicaties nog altijd toeneemt. “Het aantal publicaties uit Europese landen is vrij stabiel,” zegt Meijer, “de groei in Azië en Zuid-Amerika is natuurlijk erg interessant.”
Europees plan zonder uitgevers
Onlangs werd oud-Directeur Generaal van Onderzoek en Innovatie van de EU Robert-Jan Smits benoemd tot speciale gezant open access. Volgens Meijer werd zijn aanwezigheid woensdag zeer gewaardeerd. “Robert-Jan heeft een hoop voor elkaar gekregen in zijn acht jaar als DG. Ik verwacht veel van zijn plan want ik weet dat wanneer hij zich ergens voor in gaat zetten dat het dan ook vaak lukt.” Smits zelf laat weten dat hij denkt dat het niet zonder slag of stoot zal gaan. “Ik denk dat we richting een flink conflict gaan, zeker nu de universiteiten hun krachten op Europees niveau eindelijk willen gaan bundelen. Toch hoop ik dat ik dat het gaat lukken om met alle partijen tot een akkoord te komen, daar ga ik naar streven.”
Smits heeft eerder aangegeven in het najaar met een plan te komen. De bijeenkomst woensdag heeft duidelijk het energieniveau verhoogd aangezien er inmiddels op ingezet wordt om nog voor de zomer te komen met een plan van aanpak. In dat plan moet Smits aangeven hoe de doelstelling van 100% open access in 2020 wordt gehaald. “Daar gaan we als we zo doorgaan absoluut niet op uitkomen,” zegt Meijer die beaamt dat de uitgevers in dit plan wel eens grotendeels buitenspel kunnen worden gezet.
Meijer refereert aan het persbericht dat gisteren vanuit Projekt Deal werd verzonden waarin Horst Hippler aangaf dat de grenzen van de samenwerking zijn bereikt. “Als wij zeggen dat de grenzen van een partnership bereikt zijn,” licht Meijer het bericht nog iets verder toe, “dan betekent dat ook dat wij denken dat we er anders mee om moeten gaan.”
