Het creatief mbo moet zich opnieuw tot het werkveld verhouden

Hogeschool Rotterdam brengt doorstroomkansen creatief mbo in kaart

Nieuws | door Tim Cardol
3 mei 2018 | Een onlangs verschenen rapport van de Commissie Macrodoelmatigheid MBO stelt dat de baankansen van gediplomeerden in het creatief mbo weinig rooskleurig zijn. Wat kan het mbo in deze sector doen om de aansluiting met het werkveld te hervinden?
(foto: Yulia Dal)

In het rapport van het CMMBO worden 24 verschillende creatieve mbo-opleidingen doorgelicht, variërend van de artiestenopleiding tot mediavormgeving. Daaruit rijst geen positief beeld. De Commissie constateert dat er van 2005 tot 2016 sprake is geweest van een groei van 65% in het aantal studenten. Daar tegenover staat een ontwikkeling in de arbeidsmarktsituatie die door de Sociaal Economische Raad als ‘zorgwekkend’ is bestempeld. “Er is sprake van een relatief grote vervanging van banen door zelfstandigen, toename van tijdelijke banen, meer lage inkomens en een slechte onderhandelingspositie voor werkenden. Daar komt bij dat meer gebruik wordt gemaakt van vrijwilligers en stagairs.”

Het gevolg is dat de arbeidsperspectieven van mbo-gediplomeerden in de creatieve sector matig zijn. Ongeveer 60% van de gediplomeerden besluit daarom verder te studeren, voornamelijk in het hbo waar de baankansen voor creatief opgeleiden aanzienlijk beter zijn.

Arbeidsmarktrelevantie creatief mbo neemt af

Onderzoekers van Creating 010, het kenniscentrum voor de creatieve industrie van Hogeschool Rotterdam, hebben in kaart gebracht hoe de creatieve opleidingen in het mbo er nu globaal uit zien. “De betekenis van de creatief mbo-opgeleiden voor de Nederlandse economie en samenleving ligt vooral in de hefboomwerking van creativiteit naar economie en samenleving in den brede.” Dat wil zeggen dat mbo’ers niet als zodanig in de creatieve sector werken, maar creatieve beroepen uitoefenen bij ‘reguliere’ bedrijven en organisaties ondersteunen. Daarbij moet bijvoorbeeld gedacht worden aan vormgevers die in dienst zijn van een bank of verzekeraar.

Arbeidsmarktperspectief en doorstroomkansen creatieve mbo opleidingen

Dat heeft direct gevolgen voor de arbeidsmarktrelevantie. “De arbeidsmarkrelevantie van creatieve mbo-opleidingen is ondergemiddeld. Dat geldt in sterkere mate voor de creatieve opleidingen op mbo 2 en 3 niveau.” Daar komt volgens de onderzoekers bij dat het werkloosheidspercentage voor de meeste creatieve mbo-opleidingen meer dan gemiddeld is.

Wat moet het creatief mbo doen om deze negatieve trend te doorbreken? Het Kenniscentrum 010 sprak met werkgevers en betrokkenen uit de creatieve sector. Daaruit klinkt onder meer een pleidooi voor een perspectiefverschuiving door in de wijze waarop naar beroepen en opleidingen wordt gekeken. “Op basis van ontwikkelingen in het creatieve domein, maar daar niet alleen, wordt in de samenleving steeds meer de noodzaak gevoeld om de focus op min of meer gefixeerde beroepen achter ons te laten.” De gedachte hierachter lijkt te zijn dat werkgevers vermoeden dat carrières in de toekomst gevarieerder zullen zijn.

De in het onderzoek geïnterviewde mensen uit het beroepenveld merken dat mbo-gediplomeerden het moeilijk vinden hun plek te vinden in de creatieve industrie. “Mbo’ers vinden momenteel echter onvoldoende aansluiting, zowel qua niveau en qua vaardigheden. Ervaringen van een van de gesprekspartners met een talentontwikkelingsprogramma laten zien dat mbo’ers die na selectie worden toegelaten, het moeilijk vinden om uit hun silo te komen. Ze zoeken minder de verbreding. Die competentie is echter wel doorslaggevend voor de duurzame inzetbaarheid van talent van mbo-afgestudeerden in de creatieve sector.” Iemand die is opgeleid als grafisch ontwerper, moet zich al tijdens de opleiding leren oriënteren op vergelijkbare professies zoals beeldend vormgever.

Kansen in regionale samenwerking

Het is derhalve wenselijk dat “de creatieve mbo-opleidingen in samenspraak met het werkveld een visie ontwikkelen op hoe de opleidingen zich verhouden tot de creatieve industrie en werkvelden daarbuiten.” Volgens de onderzoekers moet er inzicht verkregen gaan worden in “hoe en waar studenten met een creatieve opleiding waarde kunnen toevoegen anders dan aan het in het kwalificatiedossier verwoorde kerndomein.”

De onderzoekers van Creating 010 zien een belangrijke rol voor regionale samenwerking om de positie van het creatief mbo te verbeteren. Hier kunnen mbo’ers in “een contextrijke leeromgeving praktijkuitdagingen aanpakken, samen met de probleemeigenaren afkomstig van bedrijven, maatschappelijke instellingen en overheid, en ook met hbo-studenten.” Dat betekent dat studenten in een vroeg stadium samenwerken met bedrijven en andere opdrachtgevers aan praktijkvraagstukken.

Door mbo en hbo al in dit stadium met elkaar te laten samenwerking kan er voor gezorgd worden dat mbo’ers al vroeger hun weg vinden in de creatieve sector. Het rapport onderscheid mbo’ers en hbo’ers als volgt. “Het mbo brengt de skills van het maken bij; het hbo is vooral verantwoordelijk voor de verbeelding en de ontwerpvaardigheden, al is die verdeling niet in beton gegoten.”

Opleidingen moet zich opnieuw ontwikkelen

De onderzoekers van de Hogeschool Rotterdam constateren ten slotte dat opleidingen onvoldoende inspringen op ontwikkelingen in het werkveld. “De professie wordt uitgehold door ontwikkelingen in markt en technologie. Krimp dan wel afbouw in het aanbod zou in dat geval voor de hand liggen of een heruitvinding en herontwikkeling van de opleiding in samenspraak met het werkveld.”

Daarbij kijkt het rapport met name naar de opleidingen in het mediadomein, waar de opleidingen Mediaredactie, Mediavormgeving en Mediamanagement vrijwel allemaal hetzelfde werkveld bedienen. “Een goede en doordachte scan van ontwikkelingen in het werkveld en een duiding van de mogelijke rol van de mbo-opgeleiden daarbinnen is in het bijzonder in het hoog dynamische veld van de creatieve opleidingen van belang.”

In een reactie aan de Kamer sluit OCW-minister Van Engelshoven zich aan bij de aanbevelingen uit het rapport van Hogeschool Rotterdam. Zij wil met ROC’s en de MBO Raad in gesprek om er voor te zorgen dat er beter inzicht ontstaat in het mbo op de vervolgstappen die alumni zetten op de arbeidsmarkt om er zodoende voor te zorgen dat de opleidingen beter aansluiting vinden op die creatieve sector.


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK