Britse overheid loopt 600 miljoen pond mis op studieleningen

Het Britse leenstelsel wordt een steeds zwaardere last op de financiën van de Britse overheid en de totale uitstaande schuld neemt hand over hand toe. Waar in maart 2017 nog £89 miljard uitstond aan studieschuld is dit een jaar later al £102 miljard. Volgens prognoses van het Department of Education zal het jaarlijks geleende bedrag, nu £15 miljard, de aankomende jaren toenemen tot £20 in 2022-2023. Daarmee zal de totale uitstaande studieschuld op termijn oplopen van £102 nu tot £470 in 2049.

Rond het hoogtepunt van de financiële crisis in 2013 verkocht de Britse staat een tranche van de ‘oude’ leningen die nog uitstonden bij meer dan 400.000 studenten. Men deed dit onder andere in een poging om de schuld van de publieke sector te beperken. Nu blijkt uit een rapportage van de National Audit Office dat deze verkoop £1.7 miljard heeft opgeleverd voor £3.5 miljard aan leningen, terwijl de waakhond denkt dat dit bijzonder laag aan de prijs was – waarschijnlijk liep de schatkist ± £600 miljoen mis door deze actie.

Uitstaande schuld neemt toe

Sinds dit jaar brengt het Britse ministerie van onderwijs een jaarlijkse rapportage uit over de studentenaantallen, studieschuld en afbetaling. Daaruit blijkt onder andere dat het aantal studenten de aankomende jaren af zal nemen, met 5% tussen nu en 2021/22. Die terugloop wordt volgens de prognoses voornamelijk veroorzaakt door een dalend aantal Britse jongeren. Vooralsnog rekent het ministerie op een constante instroom van 20.000 Europese studenten per jaar, of dat met de Brexit reëel is moet nog blijken.

Nederlandse hoger onderwijs in top duurste van Europa

Een bijzonder aspect aan het Britse leenstelsel is dat men er over het algemeen geen rekening mee houdt dat de leningen volledig worden terugbetaald. Net als in Nederland wordt de schuld kwijtgescholden wanneer het inkomen van de afgestudeerde niet hoog genoeg is. Waar men verwacht dat de leningen voor een masteropleiding Deze studenten lenen over het algemeen minder, tegen een hogere rente en hebben goede baankansen. nog volledig terug zullen komen is de terugbetaalde waarde voor de standaard (Plan 2) leningen voor voltijds bachelorstudenten Deze studenten lenen over het algemeen grotere bedragen. Ze betalen een deel terug, maar afhankelijk van hun toekomstig inkomen komt lang niet alles terug naar de schatkist. slechts 45%.

Niet alleen gaat het om enorme bedragen, ook bestaat het Britse portfolio van leningen inmiddels uit een aardige diversiteit van leningen. Waar de Plan 2 leningen behoren tot het leenstelsel dat in 2012 in is gegaan zit de regering ook nog met zogenaamde Plan 1 leningen die voor die tijd ingingen. In 2016 kwam er ook een Plan 3 voor postgraduate opleidingen.

In het geval van de Plan 1 leningen verkocht de Britse overheid in 2013 een fors aandeel van de openstaande schulden aan investeerders. Hierin werd de overheid geadviseerd door vooraanstaande banken en consultancy bureaus. In het geval van deze leningen was de verwachting dat tussen de 65 – 70% van de totale waarde van de leningen zou worden terugbetaald. De National Audit Office vindt het daarom vreemd dat ze voor 48 pence per £1 zijn verkocht.

Naar de schatting van de accountant loopt de Britse schatkist door deze verkoop £604 miljoen mis. De aankomende jaren is de Britse overheid van plan om nog meer van de Plan 1 leningen te gaan verkopen dus waarschuwt de waakhond dat er bij een volgende verkoop met andere parameters rekening moet worden gehouden.

Nederlandse situatie

Ook DUO ziet zich geconfronteerd met een steeds verder oplopend uitstaand bedrag aan schulden. Begin 2018 stond de teller op €17,5 miljard en deze loopt op met €2 miljard per jaar en verwacht rond de €40 miljard te stabiliseren. Hoe het zal verlopen met de terugbetalingen moet blijken aangezien de eerste studenten die onder de nieuwe regels hebben geleend nog moeten afstuderen.

Uit de Voorjaarsnota bleek dat ook het Nederlandse ministerie van OCW moeite heeft met het overzicht over de verschillende regimes van beurzen en leningen. Zo was de tegenvaller op de begroting die werd aangekondigd in de Voorjaarsnota voor een groot gedeelte te wijten aan de prestatiebeurs De prestatiebeurs was een vast maandbedrag dat studenten vier tot vijf jaar lang ontvingen wanneer zij studeerden. Wanneer binnen 10 jaar het diploma werd gehaald werd deze omgezet in een gift, daarna werd het een (deel van de) lening. . De overheid moest onvoorzien €85 miljoen uitkeren aan prestatiebeurs vanwege het feit dat het aantal afstudeerders binnen tien jaar was onderschat. Ook schommelingen in de rente op de studielening zorgen voor onrust binnen de begroting.

Welk deel van de oud-studenten er momenteel terugbetalen en wat de prognoses voor de toekomst zijn is onbekend. Ook worden de exacte cijfers over de uitstaande studieschuld, het gemiddeld geleende bedrag per student en het terugbetaalde bedrag niet publiek gemaakt zoals in het Verenigd Koninkrijk. Eerder dit jaar stelde directeur Hans Schutte van DUO in een interview met ScienceGuide wel dat dit mogelijk zou zijn, mocht de vraag vanuit de politiek komen.