Minister ontkent psychische klachten als gevolg van het leenstelsel

Minister Van Engelshoven laat in antwoorden op Kamervragen aan de Tweede Kamer weten dat zij geen verband ziet tussen de zorgen over financiën en het psychisch welzijn van studenten. Eerder schreef ScienceGuide over een onderzoek van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) over de gezondheidsrisico’s bij jongeren.

Uit het RIVM-onderzoek werd duidelijk dat studenten steeds meer te maken hebben met psychische gezondheidsklachten. Het RIVM komt in het onderzoek met een reeks aan oorzaken: het bindend studieadvies, social media, de prestatiedruk in het hoger onderwijs. Maar ook werd er verwezen naar de invoering van het sociaal leenstelsel in 2015.

Voor Frank Futselaar, Kamerlid voor de SP was het onderzoek van het RIVM reden om Kamervragen te stellen. Hij wilde weten of de minister niet in actie wilde komen naar aanleiding van dit onderzoek.

Mogelijk effect op het studieverloop

De minister laat nu in algemene termen weten dat zij ook met zorg naar deze ontwikkeling kijkt. “Goed hoger onderwijs daagt de student uit, maar wanneer de student te hoge of langdurige prestatiedruk ervaart, kan dit negatieve gevolgen hebben voor het welzijn van studenten en mogelijk ook voor het studieverloop. Preventie en tijdige interventie bij een te hoge of langdurige studiedruk acht ik daarom van groot belang.”

In antwoord op de vraag van Futselaar of de minister ook een verband ziet met de invoering van het leenstelsel, laat zij weten dat zij die relatie niet ziet. “Nee, deze mening deel ik niet. De financiële situatie van studenten wordt door het RIVM gezien als één van de mogelijke oorzaken van psychische klachten. Uiteraard vind ik het belangrijk dat hier aandacht voor is en ik zal hierover ook het gesprek aangaan met het RIVM. De gevolgen van de invoering van het Studievoorschot worden onder andere ook onderzocht in de jaarlijkse Monitor Beleidsmaatregelen.”

Studievoorschot heeft geen verandering gebracht

De minister geeft aan dat uit de Monitor Beleidsmaatregelen blijkt dat er nauwelijks sprake lijkt te zijn van toenemende financiële zorgen bij studenten. “De invoering van het studievoorschot heeft hier geen verandering in gebracht. Uit de monitor blijkt een lichte stijging van financiële problemen ten opzichte van vorig jaar. We zullen dit uiteraard blijven monitoren.”

De minister laat weten dat er momenteel al een werkgroep is ingesteld van de VSNU, de Vereniging Hogescholen en de studentenbonden om de psychische gezondheid van studenten op de agenda te zetten. “Samen met de VSNU, Vereniging Hogescholen, studentenbonden en experts is een werkgroep Studentenwelzijn in het leven geroepen. Deze werkgroep ontwikkelt een gezamenlijke aanpak die onder andere is gericht op het bevorderen van kennisdeling en voorlichting zowel aan studenten als aan docenten en decanen; professionals die een directe rol hebben in de verbetering van het welzijn van studenten.”

Hbo en wo hebben dit volop op het netvlies

Futselaar heeft erop aangedrongen om een landelijk onderzoek in te stellen met specifieke aandacht voor de sociale achtergrond van de studenten met psychische gezondheidsklachten. De minister geeft op haar beurt aan dat zij de financiële positie van studenten blijft monitoren en dat zij het gesprek aan zal gaan met het RIVM.

Voor de rest vertrouwt de minister op de werkgroep van de koepels en studentenvakbonden. “De mogelijke effecten van de sociale omgeving en achtergrond op de psychische gezondheid van studenten hebben ook de aandacht van de werkgroep Studentenwelzijn. Ik constateer dat universiteiten en hogescholen dit thema op hun netvlies hebben en dat hier ook al actie op wordt ondernomen via bijvoorbeeld het actieplan Studentenwelzijn.”

Dat dit onderwerp zeker voor studenten gevoelig ligt werd vorige week wederom duidelijk. Uit berichtgeving van de Volkskrant bleek na een rondgang langs studentenartsen dat de psychische gezondheid van studenten een steeds groter probleem wordt.

Ik kan het mij nauwelijks voorstellen

Daags na het nieuws over de psychische gezondheid van studenten was het de vorig jaar vertrokken voorzitter van de VSNU, Karl Dittrich die op Radio 1 zijn vraagtekens zette bij dergelijke onderzoeken. “Ik ben over het algemeen genomen altijd heel voorzichtig met dit soort uitlatingen van studenten. Een derde van de studenten last van burn-out klachten? Ik kan het mij nauwelijks voorstellen. Maar als je de vraag stelt heb je weleens last van hoofdpijn of slecht slapen of ik kan mij moeilijk concentreren? Ja, maar dat hebben we allemaal weleens.”

Burn-out klachten bij studenten? De oud-voorzitter van @deVSNU, Karl Dittrich gelooft er niet veel van: “Hoofdpijn en slecht slapen hebben we allemaal. Nederlandse studenten besteden het minst van alle studenten in Europa aan hun studie.” https://t.co/nR5eAM7XPJ pic.twitter.com/79x08Zrj9Y

— Frans van Heest (@fcvheest) August 16, 2018

Volgens Dittrich is de Nederlandse student de minst productieve van Europa dus aan studiedruk alleen kan het niet liggen. “De druk zal ongetwijfeld hoog zijn, maar de Nederlandse student staat niet bekend als de student die het meest aan zijn studie besteedt. Van alle studenten in Europa is de Nederlandse student degene die het minste uren aan zijn studie besteedt. Het kan dus niet alleen met de studiedruk te maken hebben.”

De oud-voorzitter van de VSNU en de NVAO haalde met deze opmerkingen de woede op de hals van studenten en studentenbonden. Dittrich werd op sociale media verweten dat hij op deze manier het stigma in stand houdt rondom psychische gezondheidszorg van studenten.

Futselaar vraagt nogmaals om landelijk onderzoek

Naar aanleiding van de berichtgeving van de Volkskrant heeft Futselaar vorige week wederom Kamervragen gesteld aan de minister. Hij dringt er bij de minister nogmaals op aan om een groot onderzoek in te stellen, zodat achterhaald kan worden hoe groot dit probleem nu precies is.

Hoewel er nog geen landelijk onderzoek is aangekondigd door de minister zijn er lokaal al wel volop initiatieven gestart om de psychische gezondheidszorg van studenten op de agenda te zetten. Zo heeft de Radboud Universiteit al een actieplan opgesteld om psychische gezondheid bespreek te maken. Dit heeft de Radboud gedaan nadat bleek dat twee derde van de studenten regelmatig stressklachten ervaart en meer dan de helft van studenten druk ondervindt wat een negatieve invloed heeft op welzijn en studie.

Ook de gemeente Rotterdam en Hogeschool Inholland en Hogeschool Rotterdam zijn een gezamenlijk project gestart om de psychische gezondheid van studenten bespreekbaar te maken en te verhelpen waar mogelijk. De minister zal na het zomerreces in een brief over toegankelijkheid van het hoger onderwijs nader stil staan bij dit onderwerp heeft zij al aangegeven.