“Buiten onze bubbel weet niemand wat de Sustainable Development Goals zijn”
In zijn welkomstwoord stond collegevoorzitter Martin Paul uitgebreid stil bij thema van de jaaropening, namelijk de rol van Europese universiteiten bij het behalen van de Sustainable Development Goals De Sustainable Development Goals zijn een set van 17 doelstellingen gesteld door de Verenigde Naties. Het behalen van deze doelstellingen, beoogd voor 2030, moet onder andere ongelijkheid in de wereld bestrijden en een duurzamere omgang met de planeet bewerkstelligen. . “Als universiteit is het nodig dat we een gezamenlijke visie hebben over waar we heen willen. Daarom hebben wij vandaag nadrukkelijk voor dit onderwerp gekozen.”
Young Universities for Europe
Refererend aan de eerste universiteiten en de in de Authentica habita Dit document dat stamt uit circa 1155 wordt veelal gezien als de oorsprong van wat we onder academische vrijheid bestaat. De Keizer van het Heilige Romeinse Rijk Frederik I Barbarossa vervatte in dit decreet onder andere de vrijheid van academici om zonder hinder te reizen en regelde voor hen een locatie-onafhankelijke rechtspraak. vervatte academische vrijheid herinnerde de collegevoorzitter het publiek aan waar de universiteit volgens hem toe dient. “Universiteiten zijn een Europese uitvinding die in de kern uitgaat van samenwerking om te werken aan de grote vragen voor de samenwerking.” Samenwerking op het punt van de SDG’s is volgens hem de manier om deze traditie recht te doen.
Een politicus die dit alles goed doorziet volgens Paul is de Franse president Macron. “Hij heeft een jaar geleden opgeroepen om meer Europese samenwerkingsverbanden tussen universiteiten te ontwikkelen.” Deze Europese ‘call’ voor universitaire netwerken is officieel uitgezet op de laatste Götenberg conferentie. “Maastricht heeft de leiding genomen om een aantal jonge universiteiten samen te brengen voor zo’n samenwerking in de Young Universities for Europe alliantie.”
De doelstelling van de Europese commissie is om in 2024 zo’n twintig Europese samenwerkingsverbanden te hebben. Deze universiteiten moeten meer samenwerken op het gebied van uitwisseling van studenten en erkennen van elkaars vakken, met als einddoel mogelijk gezamenlijke diploma’s. Ook moeten onderzoekers vaker met elkaar samenwerken. Meerdere Nederlandse universiteit hebben zich inmiddels aangesloten bij dergelijke verbonden. De UTwente is vertegenwoordigd in een samenwerking van onderzoeksintensieve universiteiten (ECUI) de TU Eindhoven doet mee met een call van Technische Universiteiten (EuroTech) en de Rijksuniversiteit Groningen en de Radboud Universiteit hebben zich aangesloten bij The Guild.
Vanwaar die angst en onvrede?
Het erepodium tijdens de ceremonie was gereserveerd voor Eurocommissaris en houder van een eredoctoraat van de Maastrichtse universiteit Frans Timmermans. In een bevlogen speech benadrukte hij het belang van de Sustainable Development Goals vanuit een Europees en academisch perspectief. “Op dit moment zijn de SDG’s het enige framework dat de uitdagingen die voor ons liggen voldoende vervatten. Zijn ze perfect? Nee, dat zijn ze zeker niet, maar ze zijn het beste dat we momenteel hebben.”
“Waarom is het zo dat het in tijden dat het zo goed gaat met de Europese economie, het zo gemakkelijk is om mensen een gevoel van angst en onvrede aan te praten?” was de prangende vraag die Timmermans te berde bracht ten overstaan van zijn publiek. “Dit is een vraag die we ons moeten stellen en waar universiteiten in het bijzonder zich over moeten buigen.”
Duidelijk geïnspireerd door de Franse econoom Piketty wees hij op een potentieel antwoord op de eerder gestelde vraag. “In mijn leven is het gemiddelde inkomen van een Europeaan twee keer verdubbeld, maar sinds de jaren negentig is deze groei stil komen te liggen. Veel van de angst en onvrede komen volgens mij voort uit het feit dat de economische welvaart zich niet vertaalt in een dikkere portemonnee. De gewone man betaalt nog steeds de schulden van de bankencrisis af, terwijl het de bankiers die aan de wieg stonden van deze crisis voor de wind gaat.”
Deze inherente ongelijkheid vraagt volgens Timmermans om een antwoord, maar dat antwoord kan niet louter liggen in globalisering, noch in de natiestaat. “Wat ik denk is dat we hier een wereldwijde agenda voor nodig hebben waarin er wordt gewerkt naar een eerlijke vorm van herverdeling. Een nieuw sociaal contract, gebaseerd op gedeelde fundamentele waarden.”
Die fundamentele waarden zijn democratie, mensenrechten en een georganiseerde rechtspraak. Een open samenleving waarin juist individuele rechten, en niet de collectieve rechten zijn gewaarborgd. “Europa heeft nu twee keer in een eeuw geprobeerd om collectieve zelfmoord te plegen. Daaruit hebben we geleerd dat wanneer we het pad bewandelen van collectieve rechten, gebaseerd op etniciteit of cultuur, een natie wellicht even overleeft, maar een unie niet.”
Sustainable development goals buiten de bubbel brengen
Een noot van kritiek kwam van medeoprichter van de non-profit One Young World Kate Robertson. Zij richtte in het afsluitende panelgesprek de pijlen op de ‘bubbel’ waarin universiteiten en grote internationale organisaties lijken te leven. “Wanneer je een stap zet buiten de wereld van de academie en de VN dan zijn er maar weinig normale mensen die weten wat die Sustainable Development Goals eigenlijk betekenen.”
“Wat we moeten doen is deze doelen opbreken in begrijpelijke getallen, en universiteiten moeten daarbij helpen. Anders blijft het een soort amorfe wolk van intenties zonder handvat.” Per land moeten de doelen volgens Robertson worden uitgesplitst om duidelijk te maken waar naartoe gewerkt wordt. “Momenteel zie je de doelen nergens concreet terugkomen in het bedrijfsleven of in de maatschappij.”
De Maastrichtse universiteit zelf heeft de concrete doelstelling om in 2030 CO2-neutraal te draaien Tijdens de gehele ceremonie was er op verschillende manieren aandacht voor hoe deze doelen concreet gemaakt zullen worden. Onder aansporing van het Green Office organiseert de universiteit dit jaar een wedstrijd om de grootste uitstootreductie door het organiseren van veganistische lunches en bij de verbouwing van de Tapijnkazerne ten behoeve van de uitbreiding van de Faculteit Science and Engineering zal de universiteit als eerste Europese universiteit zich houden aan de strenge WELL-standaard voor duurzaam bouwen, en tegelijkertijd onderzoek doen naar duurzaam bouwen.
