Ontneem hoogleraar promotierecht bij ondermaatse begeleiding

De promotiefabriek: wachten op een volgend schandaal

Opinie | door Anne de Vries & Karlijn Hoyer
14 september 2018 | In de afgelopen weken stond het onderzoeksprogramma Argos twee keer in het teken van Tilburg University als promotiefabriek. Tilburg University heeft jarenlang flink verdiend op/aan buitenpromovendi. Komt dat alleen voor in Tilburg? Nee, waarschijnlijk niet, waarschuwen het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) en het Tilburg PhD Platform (TiPP). Om dit soort praktijken tegen te gaan zullen universiteiten én de overheid actie moeten ondernemen.

In 2017 berichtte Argos dat de Tilburgse decaan Arie de Ruijter tijdens zijn decanaat in totaal maar liefst 47 promovendi begeleidde. Nu, anderhalf jaar later, zijn er nog twee gevallen aan het licht gekomen waarbij sprake lijkt van een promotiefabriek aan Tilburg University. Professor John Rijsman (inmiddels met emeritaat) begeleidde tussen 2010 en 2016 maar liefst 77 buitenpromovendi, met goedkeuring van Tilburg University. Hij werd zelfs volledig vrijgesteld van andere werkzaamheden.

Ons drieluik over arbeidsvoorwaarden van promovendi

Naast Rijsman kwam ook onbezoldigd hoogleraar Ruben Gowricharn voorbij in de Argos-uitzending. Hij houdt er een eigen bedrijf op na (De Promotiekamer) waaraan buitenpromovendi duizenden euro’s per jaar betalen voor hun begeleiding. Gowricharn ontving daarnaast van de universiteit € 35.000 euro per geslaagde promotie.

Promoties als verdienmodel

Wie twaalf promoties per jaar aflevert, begeleidt gelijktijdig zo’n 50 promovendi. Het is maar de vraag of dit praktisch gezien mogelijk is en het lijkt ons in ieder geval de kwaliteit van de begeleiding niet ten goede komen Er is weinig onderzoek over hoeveel begeleiding een gemiddelde promovendus nodig heeft. Een commentaar van onderzoeker Brenda Wingfield (literatuurlijst onderaan de tekst) schat dit op 200 a 300 uur per jaar, zoals . Een werknemer die zich fulltime op de begeleiding van promovendi richt, zou dan 7 tot 9 promovendi tegelijk kunnen begeleiden. Dus zeker geen 50. . Kwaliteit speelt bovendien geen rol bij het uitkeren van €35.000 aan de promotor bij een geslaagde promotie.

Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Dat laat zich niet lastig raden. De genoemde praktijken hebben één gemene deler: ze hebben de universiteit flink wat geld opgeleverd. Universiteiten kregen tot 2016 een promotiepremie van €93.000 per geslaagde promotie (nu €77.400) In 2016 is het landelijk budget voor promoties gelimiteerd om promoties als verdienmodel tegen te gaan. Daardoor is de promotiepremie lager geworden. . De kosten voor een werknemer-promovendus liggen veel hoger, maar op buitenpromovendi kan juist verdiend worden. Buitenpromovendi zijn namelijk niet in dienst van de universiteit, ontvangen geen salaris en promoveren in eigen tijd. Op deze manier haalde Rijsman tussen 2010-2016 gemiddeld ruim een miljoen euro per jaar binnen voor de universiteit.

Je zou kunnen aanvoeren dat een dergelijk verdienmodel geen probleem is, omdat ieder proefschrift wordt beoordeeld door een onafhankelijke promotiecommissie. Dat zou de kwaliteit moeten waarborgen, maar het is de vraag of dit systeem waterdicht is. Denk aan promotiecommissies die steeds uit dezelfde onderzoekers bestaan. Of daar in dit geval sprake van is, weten we niet, maar het zou in ieder geval goed zijn om de gevolgde procedures grondig onder de loep te nemen.

“”Wie twaalf promoties per jaar aflevert, begeleidt gelijktijdig zo’n 50 promovendi. Het is maar de vraag of dit praktisch gezien mogelijk is””

De praktijken in Tilburg zijn inmiddels, voor zover ons bekend, aan banden gelegd. Maar daarmee is de kous niet af. Een van de problemen is dat buitenpromovendi vaak niet goed in beeld zijn. Zo kunnen excessen binnen faculteiten jaren onopgemerkt blijven. Universiteiten zullen buitenpromovendi dus beter moeten monitoren. In Tilburg wordt samen met promovendi vertegenwoordiging TiPP gewerkt aan een promovendi-volgsysteem waarin het aantal promovendi per promotor centraal wordt bijgehouden. Daarnaast heeft de minister aangekondigd om landelijk alle buitenpromovendi in kaart te brengen.

Cultuuromslag

Maar nog belangrijker is dat er aan universiteiten een cultuuromslag moet plaatsvinden. We moeten af van het idee dat veel gepromoveerden per definitie goed is. Hoogleraren moeten hier niet toe worden aangespoord, laat staan dat een promotor betaald krijgt per geslaagd proefschrift.

Wat moet er dan wel gebeuren?

Het begint met duidelijk beleid, zoals een maximum aantal promovendi per hoogleraar, hetgeen aan sommige buitenlandse universiteiten al gebruikelijk is. De Max Planck Instituten hanteren bijvoorbeeld een maximum van acht promovendi per professor, waarbij overschrijdingen alleen zijn toegestaan onder specifieke condities. Verder valt te denken aan een meldpunt waar promovendi vertrouwelijk terecht kunnen met zorgen over supervisie. Tot slot zou het mogelijk moeten worden om een promotor het ius promovendi – het recht om als promotor op te treden – te ontnemen als blijkt dat de kwaliteit van de begeleiding ondermaats is.

“”Universiteiten worden nu tegen elkaar uitgespeeld en proberen allemaal zoveel mogelijk promovendi binnen te halen.””

Bovenstaande maatregelen zouden in onze ogen door alle universiteiten genomen moeten worden. De signalen komen nu uit Tilburg, maar ze hadden ook van een andere universiteit kunnen komen. Het cultuurprobleem vindt namelijk haar oorsprong in het huidige bekostigingssysteem. Op dit moment concurreren universiteiten met elkaar om een landelijk gelimiteerd bedrag voor promotiepremies. Het is een verdeelmodel: wie de meeste proefschriften aflevert, krijgt het meeste uit de pot. Als alle universiteiten inzetten op meer (buiten)promovendi, daalt de promotiepremie per proefschrift. Maar toch: zodra één universiteit inzet op meer proefschriften moet de rest mee, want anders krijgen zij een minder groot stuk van de taart.

Dit is de kern van het probleem: universiteiten worden nu tegen elkaar uitgespeeld en proberen allemaal zoveel mogelijk promovendi binnen te halen. Groningen experimenteert met promotiestudenten. Tilburg verdient aan buitenpromovendi. Alle universiteiten bezuinigen op schrijnende wijze op de aanstellingen van promovendi. Deze praktijken moeten worden aangepakt. Maar het is dweilen met de kraan open zolang het onderliggende probleem – geldtekort en een bekostigingssysteem dat aanstuurt op kwantiteit – niet wordt aangepakt.


Noot van de auteurs: TiPP erkent het harde werk en de toewijding van de (huidige) promovendi bij Tilburg University en zal zich ervoor inzetten dat de recente ontwikkelingen geen afbreuk doen aan hun bijdrage aan de wetenschap. Ben je promovendus in Tilburg en heb je de behoefte om hierover van gedachten met ons te wisselen, neem dan contact op met de PhD council van de betreffende faculteit of met TiPP via tipp@uvt.nl.

Anne de Vries :  Voorzitter PNN

Het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) is de landelijke belangenorganisatie voor en door promovendi. Als zodanig komt PNN in een groot aantal dossiers op voor promovendi.

Karlijn Hoyer :  Tilburg PhD Platform

Het Tilburg PhD Platform (TiPP) is het overlegorgaan voor promovendi van de vijf faculteiten (Schools) van Tilburg University. Karlijn is promovenda bij het departement Sociale Psychologie.

Literatuurverwijzingen

How much time does it take to supervise a PhD student?

Brenda Wingfield, South African Journal of Science (2012). Link


«
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief
ScienceGuide is bij wet verplicht je toestemming te vragen voor het gebruik van cookies.
Lees hier over ons cookiebeleid en klik op OK om akkoord te gaan
OK