Renteverhoging op studieschuld gaat studenten duizenden euro’s kosten
De minister heeft na de verlaging van het collegegeld nu haar tweede wetsvoorstel uit het regeerakkoord van Rutte III naar de Kamer gestuurd. Ditmaal gaat het om de verhoging van de rente op studieschulden. Deze maatregel wordt genomen om de overheidsfinanciën op orde te houden. De maatregel gaat in vanaf 2020 en geldt alleen voor nieuwe studenten die dan beginnen met lenen en later ook tegen een hogere rente de studieschuld moeten terugbetalen.
Raad van State had geen opmerkingen
In de toelichting op de nieuwe wet schrijft de minister dat de rente op studieschuld voortaan gekoppeld gaat worden aan de tienjaarsrente op staatsschuld en niet meer zoals nu op de lagere vijfjaarsrente. De Raad van State had geen opmerkingen over dit wetsvoorstel. Daarom is het voorstel aan de Kamer gestuurd.
De minister legt uit dat deze maatregel is genomen omdat de overheid met de huidige lage rente een te hoog risico draagt. Voor de financiële houdbaarheid van het studiefinancieringsstelsel en de overheidsfinanciën in den brede op de lange termijn, wil de regering de rentemaatstaf aanpassen. De rente op studieleningen wordt nu gerelateerd aan de vijfjaarsrente en is lager dan de rente die hoort bij de gemiddelde looptijd van de studielening.
In de wet is nu geregeld dat de rente op studieleningen gelijk is aan de vijfjaarsrente op staatsobligaties. Omdat deze rente negatief kan zijn is ook bij wet bepaald dat de rente op studieleningen nooit lager kan zijn dan 0%. Dat de rente kan verschillen blijkt ook wel uit het historisch overzicht. Was de vijfjaarsrente in 2010 nog 2,34% nu is die inmiddels -0,5%. De rente op de tienjaars lening is momenteel bijna 0,5%. Echter zeven jaar geleden was deze nog bijna 4%. De rente is momenteel zo laag, omdat die kunstmatig laag wordt gehouden door de Europese Centrale Bank. Iedere vijf jaar wordt de rente opnieuw vastgesteld en wordt dan gekoppeld aan de dan geldende tienjaarsrente.
Pas in 2060 levert de maatregel 226 miljoen op
Om de financiële houdbaarheid van het stelsel te verbeteren is daarom in het regeerakkoord de maatregel opgenomen om de rente op studieleningen onder het studievoorschot te baseren op de tienjaarsrente in plaats van op de vijfjaarsrente. De maatregel moet €226 miljoen structureel opbrengen. Die structurele situatie wordt pas bereikt omstreeks het jaar 2060 omdat dan pas alle studenten die dan aan het terugbetalen zijn onder het nieuwe renteregime vallen.
De regering is van mening dat er nu een te groot risico rust bij de staat en dat een deel van het risico weer meer bij studenten komt te liggen. “Voor de student geldt nu de vijfjaarsrente. De rente die de Staat zelf voor studieleningen betaalt, heeft echter een langere looptijd dan 5 jaar, omdat de lening gemiddeld veel langer uitstaat. De hoogte van de rente is afhankelijk van de looptijd van een lening. Doorgaans geldt: hoe langer de rentelooptijd, hoe hoger de rente. Met de vijfjaarsrente is er dus sprake van een rentesubsidie van de overheid aan de student.” Juist omdat de terugbetalingstermijn uitgebreid is naar 35 jaar loopt zonder verhoging de rentesubsidie zoals OCW het noemt steeds verder op.
Stelsel blijft toegankelijk
Alhoewel een renteverhoging niet ter discussie stond bij de totstandkoming van het leenstelsel ligt deze nu wel op tafel. De minister blijft in haar toelichting meermaals herhalen dat de toegankelijkheid van het hoger onderwijs door deze maatregelen behouden blijft. “Het stelsel blijft toegankelijk voor iedereen omdat de leenmogelijkheden tijdens de studie voor iedereen beschikbaar blijven en de sociale voorwaarden waarborgen dat studenten ook in de toekomst alleen bij voldoende inkomen een (klein) deel van dat inkomen hoeven te besteden aan het aflossen.”
Concreet betekent de verhoging, zo rekent OCW voor dat bij een gemiddelde studieschuld schuld van 21.000 euro het maandbedrag bij de vijfjaarsrente ongeveer 70 euro zou zijn en bij de tienjaarsrente ongeveer 82 euro. Met deze berekening van OCW zou een studielening duizenden euro’s duurder worden als je 35 jaar €12 per maand meer moet betalen. Dat komt bij deze rekensom van OCW uit op zo’n €5000 meer aan rentekosten.
Ook is er al eerder een internetconsultatie gehouden voor deze wet en daar hebben de studentenbonden en de lokale bonden uit het land uitvoerig gereageerd. Zij maken volop bezwaar tegen dit voorstel. Zo vindt men dat studenten uit armere milieus door deze maatregel extra hard getroffen worden omdat zij meer moeten lenen. De minister pareert die kritiek en verwijst naar de monitor beleidsmaatregelen waaruit blijkt dat studenten uit armere milieus wel vaker lenen, maar gemiddeld wel een lager bedrag lenen.
Veel misverstanden over de maatregel
Ook bleek uit de internetconsultatie dat veel mensen niet op de hoogte waren hoe de wet precies en voor wie in werking treedt. Zo dachten veel mensen dat ook huidige studenten in aanmerking zouden komen voor de hogere rente. Dat is niet het geval, de maatregel gaat gelden van 2020 voor studenten die dan gaan studeren en een lening aangaan bij DUO.
Ook kwam er een uiterst actueel thema aan de orde bij de internetconsultatie. Psychische druk bij studenten. Deze maatregel zou daar niet positief aan bijdragen. De minister die deze week het controversiële voorstel deed om in het kader van studiedruk het bsa wettelijk te maximeren op 40 studiepunten. Zegt nu dat deze renteverhoging geen negatief effect zal hebben op de druk op studenten. “Een tal van factoren speelt een rol bij de door studenten ervaren druk. Naar verwachting zal de aanpassing van de rentemaatstaf geen belangrijke factor zijn. De sociale terugbetaalvoorwaarden zorgen ervoor dat een student niet hoeft te vrezen om maandelijks een te hoog bedrag terug te moeten betalen.”
